از شاخص های منبر خوب تا رسالت مبلغان در دفاع از نظام

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، علی رغم گذشت سالیان متمادی از واقعه کربلا نه تنها عاشورا ضعیف و کمرنگ نشده بلکه روز به روز بر شکوه و عظمت آن افزوده می شود و مجالس سوگواری سرور و سالار شهیدان با حضور خیل عظیم عاشقان و دلباختگان اهل بیت و سیدالهشدا(ع) برگزار می شود.

شروع ماه محرم و ایام عزادرای سرور و سالار شهیدان و یاران با وفای ایشان فرصتی مناسب برای تبیین اهداف و فلسفه قیام عاشورا از سوی خطبا و منبری هاست.

برای تحقق این مهم لازم است روحانیان و مبلغان بایسته هایی را در تبلیغ مد نظر قرار دهند.

حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ذاکری استاد حوزه و عضو هیات علمی و مدیرگروه سیره اهل بیت(ع) پژوهشکده تاریخ و سیره اهل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اتکا به آیات قرآن و روایات متقن را به منبری ها و مبلغان توصیه و تاکید می کند که سخنرانان از بیان مطالب سست و غیر مستند اجتناب کنند.

از نگاه حجت الاسلام والمسلمین ذاکری دفاع از انقلاب وظیفه و رسالت مبلغان است؛ او در عین حال تاکید می کند که نسبت به وجود پاره ای از مشکلات در برخی از مراکز باید تذکر داده شود.

حجت الاسلام والمسلمین ذاکری رسالت روحانیان را در تعمیق و تقویت جنبه های معرفتی عزاداران مهم می داند و می گوید شور و هیجان در مجالس عزاداری خوب است اما اینها مقدمه ای برای تعمیق و شعور است و هیات های عزاداری باید به این نکته توجه داشته باشند.

مشروح گفت وگوی تفصیلی خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا با این استاد و پژوهشگر حوزه تقدیم مخاطبان می شود.

رسا ـ برای شروع مصاحبه بفرمایید یک منبر خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

منبر بر اساس دستور الهی دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر است. بنا بر این منبر خوب منبری است که بر اساس دستورات الهی باشد. منبر خوب منبری است که با استفاده از آیات قرآن موضوعی را مطرح کند و از روایات و احادیث اهل بیت بهره ببرد. نکته مهم دیگر این که وقتی موضوعی برای منبر انتخاب می شود همان موضوع محور بحث قرار گیرد و از پراکنده گویی اجتناب شود. البته در مواردی لازم است موضوعات مختلفی مورد توجه منبری قرار گیرد به همین جهت جمعی از اهالی منبر در آغاز منبر خود حدیثی را ارائه می دهند که در آن چندین نکته مهم مطرح شده و بر یک محور آن متمرکز می شوند در عین این که نکات مهم دیگری را مطرح و یاد آوری می کنند. البته باید توجه داشت که در هنگام بیان نکات، تحت تأثیر گروهی خاص قرار نگیرد، زیرا چه بسا در منطقه و یا روستایی دو گروه هستند که با هم اختلاف دارند و گاهی منبری به این اختلافات دامن می زند که سال ها بعد باقی می ماند.

ویژگی دیگر این است که باید از بیان مطالب سست و غیر مستند اجتناب کرد. این نکته هم در بیان حکایات و داستان ها و خاطرات مطرح است و هم در ذکر مصائب اهل بیت که باید مستند و از منابع معتبر باشد.

ویژگی دیگر این که باید منبری تلاش کند سخنرانی اش مؤدبانه باشد و از کاربرد واژه های ناپسند اجتناب نماید. زیرا منبری پیام قرآن و سیره و سنت پیامبر را به مردم ابلاغ می کند. پیامبری که بر خوردار از خلق عظیم است.    

نکته دیگر این که منبر بر اساس مطالعه و تحقیق باشد و از بیان مطالب تکراری و بیهوده اجتناب نماید.

نکته دیگر اینکه منبر همان خطابه و سخنرانی در عربی است یکی از نکاتی که خطیب جمعه لازم است بیان کند آگاه کردن مردم از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و جهان اسلام است.

دعوت به تقوا یکی دیگر از نکاتی است که در منبر باید به آن توجه شود.

رسا ـ برخی تاکید دارند که منبر خوب، منبری است که کاری به کار نظام و مسائل انقلاب و کشور نداشته باشد؛ به نظر حضرتعالی پشت پرده این اندیشه خطرناک چه چیزهایی می تواند نهفته باشد؟

واقعیت این است که اگر ما اساس منبر را امر به معروف و نهی از منکر بدانیم. لازم است منبری از نظام و انقلاب دفاع کند زیرا اگر این انقلاب رخ نمی داد و اگر نظام پایدار نباشد امکان رفتن به منبر و بیان دستورات اصیل اسلامی میسر نبوده و نیست.

حفظ نظام اولویت اصلی هر شخص آگاه و منبری است. البته اشکال ندارد در مواردی برخی اشکالاتی که در مراکزی وجود دارد تذکر داده شود و راه درست برخورد با مردم بیان گردد.

به تعبیر امام خمینی(ره) مهم حرکت و روند کلی نظام است که در جهت اسلام و پاسداری از ارزش های دینی گام بر می دارد. بدیهی که دشمن تلاش می کند برای نظام اسلامی رقیب و دشمن بتراشد و مردم را بی تفاوت و از نظام جدا نماید.

رسا ـ برای جذاب سازی منابر چه توصیه ای برای مبلغان و روحانیان دارید؟

متناسب با اوضاع و مناسبت های مختلف باید موضوعات مطرح شود. گاهی لازم است در ضمن بیان آیات و  احادیث به حکایات و مواردی از سیره اهل بیت توجه شود که اگر برخی حاضران توان دریافت مسائل علمی را ندارند این گونه مطالب در ذهن آنان باقی می ماند.

نکته دیگر سعی کند مطالبش دسته بندی شده باشد و نو آوری داشته باشد تا مؤمنانی که برای احترام در پای منبر هستند بهره مند شوند و برای افراد ملال آور و تکراری نباشد.

البته در مواردی لازم است با گفتن فکاهی حاضران را به شوق آورده و یا با شعری مناسب و عبرت آموز از لحن یکسان منبر جلوگیری کند. بدیهی است که صدای خوب در جذب مخاطبان تأثیر گزار است.

اما مهم ترین راه این است که گوینده کارش برای خدا باشد و مخلصانه این وظیفۀ خطیر را انجام دهد. تقوا و عملکرد درست گوینده، تأثیر بسزائی در شنونده دارد. علی (ع) می فرماید: من شما را به چیزی امر نمی کنم و از چیزی نهی نمی کنم جز این که قبل از آن خودم به آن عمل می کنم. (أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّكُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُكُمْ‏ إِلَيْهَا وَ لَا أَنْهَاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَى قَبْلَكُمْ عَنْهَا).  

رسا ـ در برخی از مجالس عزاداری گردانندگان مراسم بیشتر به جنبه های هیجانی و به تعبیر بهتر به شور توجه می کنند؛ آفات و پیامدهای غلبه شور بر شعور در مجالس عزاداری چه می تواند باشد؟

واقعیت این است شور عزاداری خوب است. اما نباید در آن متوقف ماند بلکه شور مقدمه ای برای شعور و آگاهی است. اگر ما به حرکت اسرای کربلا دقت کنیم می بینیم آنها از هر فرصتی برای آگاه کردن مردم به واقعیت حادثه کربلا و موقعیت اهل بیت(ع) استفاده می کردند؛ خود را معرفی می کردند. فضایل اهل بیت را بیان می کردند به آیاتی که در باره اهل بیت نازل شده اشاره می کردند و برای تغییر وضع موجود با آگاه کردن مردم تلاش می نمودند. 

رسا ـ علما و روحانیت چه نقشی را در تقویت جنبه های معرفتی و ارتقاء بینش عزاداران عهده دار هستند؟

همان گونه که بیان شد رسالت علما که بر کرسی منبر و خطابه قرار می گیرند رسالت انبیاء است که به مردم آگاهی می دادند و لازم است باعث ارتقاء بینش عزادارن و تقویت آگاهی ها حاضران شوند.

 امام حسین (ع)برای امر به معروف و نهی از منکر قیام کرده است. تبیین این هدف حضرت در ارتقاء شناخت و معارف افراد تأثیر گزار است. به تعبیر روایات با امر به معروف و نهی از منکر است که دیگر واجبات بر پا می ماند. پیروی از راه حسینی وقتی مسیر است که مردم این مسیر را طی کنند و طی کردن این میسر زمانی ممکن است که منکر و معروف را بشناسند و شناخت آن دو، بدون آگاهی و معرفت میسر نیست.

مردم مدینه در آغاز حرکت امام حسین(ع) از مدینه، هیچ گونه همراهی با حضرت نداشتند و شاید بتوان ادعا کرد هیچ شخص مدنی به جز بنی هاشم در واقعه کربلا حضور نداشت. چون منکر را به خوبی نمی شناختند. اما همین مردم بعد از شهادت امام حسین(ع) متوجه شدند که یزید انسان فاسدی است که باید بر ضد او قیام کنند. حکومت یزید را منکر دانسته و بر ضد آن قیام کردند. دوران خفقان معاویه باعث شده بود که زمینه برای فعالیت امام و آگاه کردن مردم فراهم نباشد.

تشکر از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید؟

بنده هم از شما تشکر می کنم؛ امیدوارم موفق باشید. /924/ج