معنویت و اخلاق دو راهبرد مهم گام دوم انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محسن مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر مسائل سیاسی در پانزدهمین نشست کرسی‌های آزاداندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم که با موضوع "تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی" در دانشگاه طلوع مهر قم برگزارشد با بیان این‌که رویکرد راهبردی به معنویت و اخلاق، فرصت ها، ظرفیت ها و تجربه های گذشته را به مثابه مهم ترین منبع و درونمایه تفکر انقلابی قرار می دهد گفت: مجاهدت‌های جوانان در میدان‌های سخت، ازجمله دفاع مقدس هشت ساله، رویاروئی شجاعانه و موفق با آمریکا در خاورمیانه، مدال افتخارآمیز و برند انحصاری رقابت با شیطان بزرگ، همه تجربه های ارزشمند نسل اخلاقی و معنوی انقلاب اسلامی است که در اختیار نسل جوان و صاحبان آینده انقلاب است.

وی در ادامه افزود: رویکرد به معنویت و اخلاق در بیانیه گام دوم دو ویژگی برجسته دار، هم رویکرد به آنها است و هم جایگاه آنها اهمیت راهبردی دارد. به همین دلیل در همان ابتدای بیانیه  معنویت و اخلاق جزء شعارهای اصلی انقلاب که ریشه در فطرت جاودانه دارند معرفی شده است و معنویت  به معنای برجسته کردن ارزش‌های معنوی در انسان و در جامعه و اخلاق هم به‌معنای رعایت فضایل تعریف شده است.

دکتر مهاجرنیا با بیان این‌که اخلاق و معنویت سطوح مختلف دارد، گفت: گاهی در حد یک صفت درونی فردی است و گاهی به حوزه عمل و رفتار آن هم در عرصه کلان اجتماعی ظاهر می شود. سنخ شناسی ادبیات بیانیه گام دوم نشان می دهد این دو فضیلت متعالی به مثابه دو راهبرد کلان برای حرکت انقلاب اسلامی مطرح شده اند. با این راهبردها؛ انقلاب از دوران رژیم طاغوت مسافت چهل ساله ای را طی کرده است و در آغاز گام دوم هم مقام معظم رهبری آنها را به مثابه موتور محرکه انقلاب و چرخ دنده حرکت از وضع موجود به سمت آرمان‌ها و برای ایجاد پیوند وثیق میان واقعیت‌ها و آرمان‌ها معرفی می کنند و می فرماید:« معنویت و اخلاق جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است. بودن آن‌ها محیط زندگی را حتی با کمبودهای مادی، بهشت می‌سازد و نبودن آن حتی با برخورداری مادی، جهنم می‌آفریند.»  

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: راهبرد معنویت و اخلاق نباید در حد ذهنیت و انتزاع وفردیت تنزل کند. این دو از انضمامی ترین ارزش های دینی و انسانی هستند که تعیین کننده روابط چهارگانه انسان ها با خدا، با خود، با جامعه و با طبیعت هستند. امام راحل(ره) فرمودند: تا انسان‌ ها اصلاح نشوند، جامعه اصلاح نمی‌شود و مقام معظم رهبری در ترسیم اهداف و مراحل پنجگانه انقلاب اسلامی فرمودند ما بعد از انقلاب و توفیق در نظام سازی و ورود به دولت سازی هنوز به مرحله جامعه سازی در تراز انقلاب نرسیدیم. خمیرمایه این فرآیند و به ویژه در جامعه سازی و تمدن سازی بر دوش دو عنصر راهبردی معنویت و اخلاق، استوار است.

این پژوهش‎گر مسائل سیاسی با بیان این‌که باید اخلاق و معنویت را از طریق و منبعش دنبال کرد، افزود: باید بدانیم که چگونه می خواهیم این دو را ارتقا بدهیم. این مسئله در جامعه صرفاً با توصیه و بخشنامه و کنترل درست نمی شود، با عنصر کلیدی و شعار فطری دیگر انقلاب ، یعنی «آزادی» پیوند خورده اند. در بیانیه می گوید هم «معنویت و اخلاق» ریشه در فطرت دارد و هم «آزادی» امر فطری است و بالطبع هر دو از مجاری امور فطری یعنی عقل، وحی و رسالت سرچشمه می گیرند و سازوکار ایجاد، ترویج و گسترش آن دو نیازمند نگاه راهبردی در گام دوم انقلاب اسلامی است.

دکتر مهاجرنیا با اشاره به این‌که اولین و مهم‌ترین شاخصه جامعه دینی وابسته به سطح برخورداری آن از اخلاق و معنویت است، افزود: جامعه دینی وقتی سرحال و بانشاط و شاداب می شود که معنویتش، ارتباطش با خدا و ارتباطش با دین تقویت بشود و اگر این ارتباط نباشد، آدم‌ها سست، دچار رخوت و دچار دل‌مردگی و در جازدگی می‌شوند. بنابراین، نشاط و شادابی و حرکت و پویایی از ویژگی‌های جامعۀ مؤمن و انقلابی است و این مهم زمانی تحقق می یابد که نیاز انقلاب اسلامی و جامعه اسلامی به عنصر معنویت و اخلاق در سطح استراتژیک دیده شود.

این پژوهش‌گر مسائل سیاسی گفت: جامعه مؤمن جامعه‌ای است که تحمل و صبوری آن بالاست. اگر نبود همین ایمان و اعتقاداتی که البته ضربه هم دیده، اگر همین مقدارش هم نبود، حقیقتاً تحمل خیلی از مسائل، مخصوصاً اقتصادی در شرایط موجود بسیار دشوار می‌شد. یکی از رمزهایی که جامعه ما را هنوز پایبند و وفادار به انقلاب و اسلام و نظام اسلامی استوار نگه داشته است، برخورداری از سطحی از اعتقادات و ایمان و فضایل متعالی انسانی است که مشکلات را تحمل می‌کنند و به پای آرمان های خویش ایستاده است.

وی در ادامه با بیان این‌که معنویت و فضایل اخلاقی با همۀ زیبائی هایشان، به مثابه دو راهبرد مهم برای گام دوم انقلاب اسلامی، دچار آسیب‌ و آفت‌هایی شده است، افزود: امروزه، حقیقتاً ما با یک سری مشکلات مواجه هستیم. تقلیل‌گرایی این دو ارزش به برخی از شعارهای ظاهری، ترویج مناسک گرایی، ظهور معنویت گرایی های انحرافی و صوفیانه و جمود بر ظواهر همه از نشانه های آسیب دیدگی ارزش های اخلاقی و معنوی محسوب می شوند.در رویکرد راهبردی به این دو عنصر اساسی، در کنار ظواهر و پوسته های اخلاق و معنویت، مغز و روح و حقایق درونی آنها هم دیده می شود و این نگاه است که اخلاق و معنویت را جهت دهنده و موتور محرک گام دوم انقلاب اسلامی می بیند.

مهاجرنیا در پایان گفت: در رویکرد راهبردی به معنویت و اخلاق، فرصت ها، ظرفیت ها و تجربه های گذشته در گام اول و حتی در مقدمات انقلاب اسلامی، مهم ترین منبع و درونمایه تفکر انقلابی است. مجاهدت‌های جوانان در میدان‌های سخت، ازجمله دفاع مقدس هشت ساله ، رویاروئی شجاعانه و موفق با امریکا در خاورمیانه، مدال افتخارآمیز و برند انحصاری رقابت با شیطان بزرگ، همه تجربه های ارزشمند نسل اخلاقی و معنوی انقلاب اسلامی است که در اختیار نسل جوان و صاحبان آینده انقلاب است./1330/ج