شورای عالی انقلاب فرهنگی و انقلابی فرهنگی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، سردار داود عامری رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس در یادداشتی نوشت: «19 آذر روز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، یکی از مهمترین ساختار‌های نظام است. این نهاد انقلابی دو موضوع مهم تعلیم و تربیت و فرهنگ به مفهوم اعم و اخص آن را راهبری و سیاستگذاری می‌کند.

از این‌رو فرصت را غنیمت شمرده، رویکرد‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی را در حوزه علم و فرهنگ مورد توجه قرار دهیم.

پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با صبغه فرهنگی، پس از استقرار، نیازمند بازنگری در مبانی اصلی خود بود. به عبارت ساده‌تر، انقلاب اسلامی برای تحول در بنیاد‌های اصلی جامعه، نیازمند ایجاد تحول در دو عنصر آینده ساز و اساسی به نام آموزش و فرهنگ بود. بر این اساس پس از صدور پیام نوروزی امام (ره) در آغاز سال نو ۱۳۵۹، نقطه عطفی در توجه به تحولات فرهنگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به وجود آمد. در بند ۱۱ پیام، بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بر ضرورت ایجاد «انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر کشور» و تبدیل کردن دانشگاه به محیط متعالی و متناسب با معیار‌های فرهنگی انقلاب اسلامی تاکید فرموده بودند.

تدابیر حکیمانه رهبر معظم انقلاب نیز بر استمرار حیات این نهاد انقلابی استقرار بخشید، چرا که ایشان علاوه بر تاکید روی مسائل فرهنگی و علمی، وظایف بسیار مهم دیگری از جمله تلاش برای تولید علم و یافتن راه‌های میانبر علمی برای پر کردن خلا و فاصله علمی کشور با کشور‌های پیشرفته تاکید کردند. بر این اساس سیاست‌گذاری‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان بالاترین نهاد تصمیم‌گیر در حوزه فرهنگ، آن را به نهادی با وظایف بسیار مهم تبدیل کرده است.

در اینجا هدف نگارنده پرداختن به وظایف شورا نیست، و یا اینکه بخواهیم نسبت به معرفی ساختار شورا بپردازیم.

بلکه در این یادداشت می‌خواهیم به دو بال مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی که عبارتند از علم و یا بهتر است بگوئیم نظام تعلیم و تربیت بپردازیم، اگرچه می‌توان در خصوص شورا از جهات مختلف وارد بحث شد.

بر این اساس تلاش داریم در این یادداشت به نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظام تعلیم و تربیت کشور بپردازیم و در یادداشت دیگری ان شاء الله به مسئله فرهنگ و نقش آن در توسعه متوازن کشور در تمام حوزه‌ها و نقش شورا در ارتقاء فرهنگی خواهیم پرداخت.

اهمیت و جایگاه نظام تعلیم تربیت در پیشرفت و توسعه کشور‌ها بر هیچ کس پوشیده نیست و در واقع زیر بنای توسعه بومی و بنیادین از آموزش شروع می‌شود. شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مسیر با تدوین نقشه جامع علمی کشور و سند تحول آموزش و پرورش نقش بسیار حیاتی و حائز اهمیتی در هدایت و راهبری کلان حوزه تربیت نیروی انسانی کشور دارد. این شورا از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور کار‌های بزرگی صورت داده است که یکی از این کار‌های بزرگ، تربیت اساتید دانشگاه از بین جوانان متعهد و مستعد کشور بوده که در این حوزه با وجود گستردگی شبکه نظام آموزش عالی و تنوع آن، تمامی دانشگاه‌ها از طریق اساتید بومی اداره می‌شوند و در هیچ یک از رشته‌ها و دانشگاه ها، استاد غیر ایرانی تدریس نمی‌کند که آن را می‌توان یکی از ریل گذاری‌های اصلی اسلامی سازی دانشگاه‌ها برشمرد، هر چند کافی نیست، اما گامی است مهم.

توسعه کمی و توزیع متناسب جغرافیایی واحد‌های دانشگاهی در سرتاسر کشور و پراکندگی آن خارج از پایتخت و مراکز استان‌ها، نه تنها انقلاب اسلامی را به یکی از اهداف مهم آن که تحقق عدالت اجتماعی در حوزه تحصیلات عالی است، نزدیک ساخت، بلکه کشور را از جهت نیاز به نیروی انسانی تحصیلکرده در زمانی بسیار سریع‌تر از حد انتظار به بی‌نیازی رساند، اگرچه امروزه نوعی نبود تناسب در این حوزه با میزان نیاز کشور به خصوص صنایع و اقتصاد به نیروی دانشگاهی وجود دارد و در مواردی این توسعه را نامتوازن نشان می‌دهد، اما واقعیت این است که کوتاهی سایر زمینه‌ها را نباید به توسعه بیش از اندازه در بخش آموزش عالی مرتبط کرد.

این مسئله در تنوع رشته‌های دانشگاهی نیز کاملا محسوس است و می‌توان مدعی شد که امروز در ایران بسیاری رشته‌های مطرح در دنیا، به صورت آکادمیک دارای کرسی دانشگاهی هستند و عدالت اجتماعی در برخورداری از تحصیلات برای همگان در تمامی رشته‌ها فراهم شده است.

اما مسئله قابل توجه در تعلیم و تربیت کشور، دو نکته اساسی است که می‌توان به عنوان یک آسیب به آن نگاه کرد و تمرکز روی آن‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌تواند مسیر آینده را به درستی ریل گذاری کرده و مانع از افزایش این آسیب‌ها گردد.

این دو نکته عبارتند از یکی ضعف پیوستگی میان مقاطع مختلف آموزشی از دبستان تا دانشگاه است و دیگری نبود کیفیت در تعلیم و تربیت در مراحل مختلف است که قادر به تامین نیروی انسانی مورد نیاز و در تراز انقلاب نیست.

الف: ضعف پیوستگی بین مراحل آموزشی

به نظر می‌رسد نظام آموزش عالی موجود در کشور، ادامه جریان آموزش دوره متوسطه نیست، به خصوص وقتی که دانش آموزان امکان انتخاب رشته‌های خارج از رشته‌های تحصیلی دوران دبیرستان را دارند، به طوری که در مواردی ملاحظه می‌گردد که دانشجو در کلاس‌های دانشگاهی در برخی دروس، فقط مهارت‌های خواندن، نوشتن و قدرت درک مطلب را با خود همراه دارد و از لحاظ اندوخته علمی، با مباحث دانشگاهی فاصله زیادی دارد. این گسست، اساتید را وادار به سهل گیری و تدریس دروس در سطح متوسط و ضعیف می‌کند که نتیجه آن، عدم تربیت دانش آموختگان برتر به صورت کلی در تراز انقلاب اسلامی است، به طوری که علاوه بر آن، بحث تربیت نیز که از اهمیت بسیار زیادی در روند تحصیلات ابتدایی، متوسطه اول و دوم و ادامه این تربیت در دانشگاه دارد به طور جدی در دستور کار و سیاست‌گذاری‌ها نیست، لذا با توجه به شرایط ضرورت دارد که در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مهمترین نهاد سیاست‌گذار و نظارت کننده در این حوزه قرار گیرد.

ب: ضعف کیفیت در نظام تعلیم و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز و در تراز انقلاب اسلامی

امروزه اکثر کارشناسان بر این نکته متفق القولند که آموزش در ایران هم پای توسعه کمی، عمق و کیفیت نیافته است و متاسفانه دانش‌آموزان و دانشجویان ما به اندازه مدرک خود، بار علمی ندارند و خروجی آن‌ها متناسب با خواست و نیاز کشور نیست.

اگرچه این معلول، دلایل مختلفی دارد که می‌توان از فرهنگ کتاب نخوانی و مدرک گرایی گرفته تا عدم پیوند و ارتباط بین دانشگاه و محیط کار و صنعت و ... اشاره کرد، اما واقعیت امر این است که هر دلیلی برای این معضل برشماریم، تغییری در اصل موضوع که همان تنزل کیفیت تربیت و آموزش است، تغییر ایجاد نمی‌کند.

امروزه ما در تولید مقالات علمی در رتبه بسیار بالا در جهان قرار داریم، ولی همپای رشد دانش، در حوزه‌های مرتبط با تولید دانش که منجر به تولید محصولات علمی به اندازه همان تراز علمی باشد، دست پیدا نکرده ایم. این مسئله اگر چه به تنهایی مرتبط با نظام آموزشی نیست، ولی در نهایت می‌دانیم که در جامعه فعلی ما دانشجویان باسوادتر و صاحب خلاقیت، جایگاه خود را در بازار کار و تولید به دست می‌آورند و دلیل اصلی بیکاری تحصیل کردگان، در کنار تقاضای زیاد در این حوزه، به نبود مهارت و دانش نیز برمی‌گردد و عملاً کشور را از رسیدن به ثروت که محصول تحصیل علم است، محروم می‌کند؛ بنابراین برای آنکه بتوانیم دانش آموختگانی در تراز انقلاب اسلامی و متناسب با نیاز‌های کشور داشته باشیم، لازم است شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک سیاستگذار نسبت به ایجاد تناسب بین برون داد‌های دانشگاهی و نیاز جامعه یک توازن نسبی ایجاد کند.»/882/ 102/

منبع: خبرگزاری دفاع مقدس