دولت مستقل فلسطینی بدون منطقه «غور» هویتی نخواهد داشت

به گزارش خبرگزاری رسا، این روزها موضوع الحاق منطقه اغوار اردن و  شهرک‌های صهیونیست نشین در کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی فلسطین یکی از چالش‌های بحث برانگیزه  در سطح محافل سیاسی و تصمیم گیری در منطقه و جهان است.

به منظور بررسی ابعاد مختلف  این موضوع و پیامدهای آن «مجتبی فردوسی پور» سفیر سابق ایران در اردن در یادداشتی به ابعاد و زوایای مختلف این موضوع پرداخته است. 

اشغال اغوار اردن و کرانه باختری از طریق شهرک‌سازی صهیونیست‌ها برای درک بهتر موضوع، لازم است این مبحث را در سه بخش مورد بررسی قرار دهیم.

1. سابقه موضوع

سابقه این موضوع به طرح "الون" برمی‌گردد. سرلشگر" ایگال الون " معاون نخست وزیر و وزیر خارجه دولت اسحاق رابین اندکی پس از جنگ 1967 طرح خود را بر اساس "انضمام غور اردن که از نهر اردن در دره شرقی تا ارتفاعات کرانه باختری و همچنین شرق قدس و جنوب بیت لحم" را در برمی‌گیرد، مطرح کرد.  پس از الون،  اسحاق رابین نحست وزیر وقت رژیم صهیونیستی نیز در روند سازش در دهه 90 اعلام کرد: "مرزهای دفاعی کیان اسرائیل  در وادی اردن قرار دارد."  لذا رژیم صهیونیستی همواره بر این اعتقاد بوده‌ است که این منطقه راهبردی به عنوان مانع امنیتی  در مقابل مرزهای شرقی عمل می‌کند. بر همین اساس بنیامین نتانیاهو نخست وزیر کنونی این رژیم نیز در سپتامبر 2019 عزم دولت خود را برای الحاق کردن غور(دره) اردن و مناطق شمال بحر المیت در صورت پیروزی در انتحابات کنیست اعلام کرد. وی همچنین معتقد است که سیطره بر اغوار اردن مانع متحول شدن کرانه  در الحاق به باریکه غزه می‌شود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز با رونمایی از طرح معامله قرن خود در ژانویه 2020 عملا نیات دیرینه صهیونیست‌ها را برای الحاق کردن شهرک‌های اشغالی که شامل 31 شهرک در منطقه جیم از طرح تقسیم مناطق سه گانه کرانه باختری، با 11 هزار شهرک نشین را شامل می‌شود مهر تایید زد.

2. موقعیت جغرافیایی و اهمیت راهبردی

امتداد منطقه اغوار در شمال بحرالمیت به مساحت 2400 کیلومتر مربع دوشادوش مرزهای اردن و تقریبا 30 درصد از مساحت کرانه باختری است. اهمیت این منطقه به‌ دلیل برخورداری از آب و هوای گرمسیری و زمین‌های حاصل‌خیز حکم سبد غذایی فلسطینیان را دارد و اساسا دولت مستقل فلسطینی بدون منطقه غور هویتی نخواهد داشت. این منطقه از استعداد کشاورزی، تولید انرژی، وجود معادن پتاس، فسفات و جاذبه‌های بسیار گردشگری برخوردار است. جمعیت فلسطینی 65 هزار نفری ساکن در این منطقه که به عنوان باقیمانده نسبت 2/7 میلیون نفر اولیه است، امروزه پس از اشغال 85 درصدی اغوار توسط رژیم صهیونیستی  و ایجاد 90 پایگاه نظامی و امنیتی، مانع بهره برداری فلسطینیان از این منطقه شده‌اند.

منطقه اغوار برای اردن نیز علاوه بر آنکه نمایانگر امتزاج تمدنی به‌ویژه مصالح مشترک دو ملت اردن و فلسطین است، حائز اهمیت بسیاری از حیث سیاسی، امنیتی و انسانی است  و در صورت اشغال کامل آن،  منافع حیاتی اردن را در این منطقه مورد تهدید جدی قرار می‌دهد. منطقه اغوار در اصل تا قبل از جنگ 1967 تحت حاکمیت کامل اردن بوده‌ است. از این رو در صورت اشغال کامل آن،  توافقنامه وادی عربه میانه اردن و رژیم صهیونیستی  را از بین خواهد برد. از همه مهم‌تر اینکه در صورت اشغالگری صهیونیست‌ها بر این منطقه، زمینه دست اندازی‌های بیشتر صهیونیست‌ها بر سرزمین‌ها و دولت‌های عربی دیگر را هم فراهم خواهد شد.

احتمال الحاق باقیمانده اغوار و شهرک‌ها:

درست است که بنیامین نتانیاهو با وعده برد انتخابات کنست ( پارلمان ) موضوع الحاق را اعلام کرده است، اما این وعده‌ها با سه رویکرد قابل بررسی است.

1) خوی اشغالگری صهیونیست‌ها که با ایده‌های آئینی منبعث از تورات و بن گورین موسس رژیم صهیونیستی است، این ایده‌ها نه تنها به کل کرانه باختری و غرب رود اردن بلکه به نواحی شرقی نهر اردن نیز چشمداشت دارد. بر همین اساس،  رژیم صهیونیستی با زیر پا نهادن تمام قطعنامه‌های شورای امنیت و نهاد مجمع عمومی بدون هیچ مانعی  به احداث 700 شهرک در کرانه باختری و 200 شهرک در قدس شرقی اقدام کرده‌ است. هم اینک نیز با طرح یکجانبه امنیتی ایالات متحده آمریکا با عنوان طرح معامله قرن درصدد اجرایی کردن این ایده است و برای مشرعیت بخشی آن نیز بر اساس مصوبه کنیست و تایید آمریکا بدون ارجاع موضوع به نهادهای بین‌المللی اقدام کند.

2)  تمام هدف نتانیاهو تبدیل شدن به نخست وزیر ربع قرن در اسرائیل است و این موضوع با وعده‌های تداوم اشغالگری بر مبنای رویه‌های راست افراط گرای رژیم صهیونیستی  در تضمین امنیت دولت واحد یهودا، امکان موفقیت دارد. از طرف دیگر نتانیاهو باید به هر وسیله ممکن از شر پرونده‌های کلان فساد خود و خانواده خویش رهایی یابد و این رویه بدون برخورداری از مصونیت‌های سیاسی ممکن نیست،‌ از این رو نتانیاهو با وجود به دست نیاوردن بیشترین آراء در سومین مرحله تجدید انتخابات کنست، این‌بار برای حفظ موقعیت خود حاضر شد بر سر دولت موقت و گذار 36 ماهه فقط با احراز نیمی از این مدت به عنوان نخست وزیر و حتی تقسیم پست‌های مسئولیتی کابینه با رقیب خود بنی گانتس  در  حزب آبی وسفید توافق کند اما تردیدی نیست که وی برای عبور از این مرحله و رسیدن به وضعیت تثبیت موقعیت سیاسی خود به هر حربه‌ای به‌ویژه الحاق تمام شهرک‌های جدید الاحداث مخصوصا در منطقه اغوار تا قبل از پایان یافتن ریاست جمهوری دونالد ترامپ اقدام ورزد.

3) طرح معامله قرن به عنوان ایده‌ای تماما آمریکایی - صهیونیستی و صرفا با هدف تضمین امنیت رژیم صهیونیستی است. یکی از اهداف اساسی این طرح،  اجرای یکسویه الحاق شهرک‌های صهیونیستی  در منطقه جیم از توافق اسلو و قدس شرقی است، به گونه‌ای که این طرح برای نطارت نهاد بین‌المللی چه شورای امنیت  و چه مجمع عمومی سازمان ملل  هیچ محلی از اعراب قرار نداده و حتی با اجرای آن تمام قطعنامه‌های سازمان ملل متحد کان لم یکن تلقی می‌شود.  در این‌  صورت،  رژیم صهیونیستی با اشغال کرانه شرقی نهر اردن و بحر المیت، برای گذر فلسطینیان به خاک اردن فقط معبر تحت نظارت امنیتی خود ایجاد خواهد کرد.

 رژیم صهیونیستی پس از 1967 تا کنون بیش از 50 هزار فلسطینی را از این مناطق مجبور به کوچ اجباری کرده‌ است.  این در حالی‌ است که به اعتقاد برخی از سر کرده‌های نظامی صهیونیستی باریکه شمالی دره اردن تا ارتفاعات کرانه باختری (اغوار) به‌ دلیل عرض جغرافیایی کمتر از 40 کیلومتر نه تنها سوق الجیشی نبوده بلکه در عمق برد تسلیحاتی مقاومت قرار دارد. اما با وجود این،  رژیم صهیونیستی به دو دلیل عمده،  الف) الحاق بلندی‌های جولان در تواصل الحاق اغوار  ب) عدم امکان تشکیل دولت مستقل فلسطینی که تنها با بقای اغوار فلسطینی و انضمام آن به باریکه غزه میسر است، بر ایده اشغال کامل کرانه باختری و اغوار رود اردن اصرار می ورزد.

نویسنده : مجتبی فردوسی پور سفیر سابق ایران در اردن