۲۰۳۰ و نقش آن کاهش جمعیت

به گزارش خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، ۱۰۵ سال پیش روزولت، رییس جمهور آمریکا به یک بیولوژیست نامه‌ای نوشت و از او خواست که از علم بیولوژی برای اصلاح نژادی استفاده شود، در آن نامه می‌گوید باید جلوی زاد و ولد انسان‌های نامطلوب را بگیریم، این تئوری در سال ۱۹۷۴ به سند تبدیل شده است و امروز در دانشگاه‌های آمریکا مسائل مربوط به امنیت ملی بر پایه تحولات جمعیت تدریس می‌شود، باید قبول کنیم که متأسفانه ما نیز در این پروژه قرار گرفته‌ایم. کشوری که جمعیت سالخورده آن جامعه غالب را تشکیل دهند؛ توسعه‌ای در هیچ زمینه‌ای نخواهد داشت و کشور در مسائلی از قبیل دفاعی و پیشگیری از بحران، تولیدات کشاورزی و صنعتی دچار مشکل می‌شود.

رهبر معظم انقلاب به ویژه در سال‌های اخیر، مکرر، بر افزایش جمعیت و مراقبت در خصوص تحدید نسل تأکید کرده‌اند. از سال ۱۳۹۰ تاکنون بیش از ۴۲ بار نسبت به «مسأله جمعیت و فرزندآوری» تأکید داشته‌اند. ایشان فرمودند هر اقدام و تدبیری برای کم کردن جمعیت باید پس از 150 میلیون نفر صورت بگیرد."

اثرات کاهش جمعیت در حملات بیوتروریسم

اگر آمار سالمندان بالا برود در حملات بیوتروریسم و بیولوژیک و جنگ‌ها و اپیدمی‌ها و پاندمی های جهانی ممکن است تعداد زیادی از جمعیت کشورمان را از دست بدهیم لذا باید به فکر درگاه‌های خطر برای کشورمان باشیم تا برای مقابله با آن اقدامات لازم را انجام دهیم.

سند 2030 و کاهش جمعیت

طرح «اصلاح سن ازدواج دختران و پسران» که محتوای آن اثرگذاری مستقیم بر افزایش هرچه بیشتر سن ازدواج و نیل به هدف‌گذاری‌های بین‌المللی از جمله سند توسعه پایدار 2030 است.

جریان سیاست‌گذاری 2030 در کشور با نگاه فمینیستی خود و در قالب همکاری با نهادهای بین‌المللی، حداقل سن قانونی برای ازدواج را 18 سالگی در نظر گرفته است. دوام سناریوی افزایش سن ازدواج، کاهش نرخ باروری زنان و خاکستری کردن جمعیت است که در تعارض مستقیم با سیاست‌های کلی نظام در خصوص رویکرد جمعیتی است.

در آسیای جنوب شرقی و جنوب اروپا مانند ایتالیا که تا حدودی خانواده محور هستنند، افزایش سن ازدواج سبب شده، میزان باروری کاهش پیدا کند و در واقع یکی از عوامل اصلی در کاهش باروری در ایران، افزایش سن ازدواج است.

افرادی می‌توانند از تغذیه سالم بهره مند شوند که در یک خانواده با ساختار سالم زندگی کرده باشند و خانواده‌ای که فقط یک نفر در آن زندگی می‌کند و مجردزیستی دارد آن فرد نمی‌تواند تغذیه سالم داشته باشد و نمی‌توانیم انتظار تشکیل یک خانواده سالم را داشته باشیم ضمن اینکه چون آن فرد تنها است و تجربه زندگی مشترک را ندارد تجربه کنش و واکنش‌های عاطفی را نداشته و مدیریت احساسات و هیجانات را هم ندارد.

همچنین هویت دختران و پسران و نقش‌های کارکردی خانواده نظیر زن، مرد و همسر و فرزند خواهر و برادر در خانواده‌ای رخ می‌دهد که ساختار چند نفره داشته باشد. ما عملاً شاهد سیاست‌های مخالف رشد جمعیت در برخی از بخش‌ها به ویژه در حوزه بهداشت و درمان و آموزش و پرورش هستیم که آینده خوبی را برای کشور و جامعه رقم نمی‌زند.

باور غلط هر بچه یک اتاق

بسیاری از خانواده‌ها نسبت به مسائل فرزندان‌شان حساس هستند و حاضرند هر کاری که به صلاح فرزندان‌شان است، انجام دهند؛ اما به دلیل انگاره‌های شرایط کنونی مانند این‌که «هر بچه با یک اتاق تعریف می‌شود» و به‌دلیل انگیزه‌های اقتصادی از فرزنددار شدن خودداری می‌کنند. وقتی به بعضی از مراجعین گفته می‌شود، بچهٔ دوم بیاورید، با خودشان می‌گویند پس فضای خانه‌مان را چه‌کار کنیم؟

انگیزه‌های اقتصادی و انگاره‌های اجتماعی فعلاً خیلی تأثیرگذارند و آدم‌ها در برابر این انگاره‌ها منفعل هستند. در حالی‌که ما به لحاظ عقیدتی مشکلی نداریم. خداوند رزاق است؛ اگر مردم ما بدانند که تربیت فرزندان در کنار هم و با همسالان، بسیاری از مشکلات تربیتی فرزندشان را برطرف می‌کند، حاضرند حتی مشکلات اقتصادی را تحمل کنند تا فرزندشان از نظر بهداشت روان و تربیت در وضعیت بهتری قرار داشته باشد، اگر شرایط و اقتضائات به‌گونه‌ای شود که فرزندان در خانه با همسالان خود و در کنار آن‌ها بزرگ شوند، تنظیم تربیتی بهتری اتفاق می‌افتد.

کنترل موالید و جلوگیری از بارداری

شریعت اسلام ترغیب کننده فزونی نسل مسلمان و انتشار آنان است و تحدید نسل، مخالف فطرت انسانی و شریعت اسلامی است و نیز اینکه هدف از جلوگیری از افزایش جمعیت مسلمین نیرنگی برای کاهش نیروی انسانی آنها و تقویت سلطه استعمارگران بر کشورهای اسلامی و بهره برداری بیشتر از ثروت‌های آنان است، همچنین جلوگیری از نسل نوعی عمل نادرست و بدگمانی به خدا تعالی است؛ بر همین اساس در دیدگاه امام خمینی (ره) نیز تحدید نسل مطلقاً جایز نیست ایشان دعوت و الزام مردم به تحدید نسل و جلوگیری از بارداری را نیز شرعاً جایز نمی‌دانند.

سقط جنین

از دیدگاه امام در شریعت اسلامی جنین از اولین مرحله موجودیت خود حرمت خاصی دارد و ارتکاب هر نوع عملی که منجر به صدمه جنین یا از بین رفتن آن شود، مستوجب مسؤولیت کیفری است ایشان در بخش احکام قضایی کتاب تحریرالوسیله آورده‌اند جنین اگر روح در او دمیده شده باشد و در اثر جنایت سقط شود دیه خون‌بهایش کامل است یعنی 1000 دینار؛ البته به شرط مسلمان بودن پدر و مادرش محکوم به اسلام باشد و نیز فرزند برده و دختر نباشد.

امام (ره) بر این باورند که در دین مبین اسلام سقط جنین به دلیل کنترل جمعیت مجاز نیست؛ حتی در مورد سقط جنینی که دچار بیماری هموفیلی شده است می‌فرمایند: سقط نمودن این گونه جنین‌ها جایز نمی‌باشد و اینکه گفته شده به دنیا آمدن این گونه جنین‌ها والدین را به مشکلات اقتصادی مواجه می‌سازد نمی‌توان مجوز سقط جنین دانست. (بررسی فقهی و حقوقی سقط جنین با رویکردی بر نظریات حضرت امام خمینی (ره)، فصلنامه علمی پژوهشی متین 1384 شماره 28 و 29)

فرزندآوری، تولید یک ثروت روانی

از جمله فواید فرزندآوری، تولید یک «سرمایهٔ روانی» است، یکی از نیازهای اصلی انسان که در همهٔ مکاتب روانشناسی مورد تأکید قرار گرفته، «احساس مولد بودن» است، احساس مولد بودن به انسان آرامش می‌دهد؛ البته یکی از پروژه‌های مولد بودن فرزندآوری است؛ کارآفرینی اقتصادی، تألیف کتاب و نگارش مقاله، هر کدام می‌تواند به انسان احساس مولد بودن بدهد. اما آن‌چه که در طول زندگی همراه انسان است و به او آرامش می‌دهد، تولید فرزند است، انسان در این وضعیت احساس بی‌پناهی نمی‌کند.

از منظر دیگر با وجود فرزندان بیشتر در خانواده، آرامش روانی افراد بیشتر می‌شود و این آرامش روانی در استحکام خانواده تأثیرگذار است. وجود بچه عامل مهمی است در این‌که خانواده‌ها دور هم جمع بشوند. یک نکتهٔ روانشناختی و جامعه ‌شناختی در این مسأله وجود دارد و آن این است که ما فرض بگیریم که از این وضعیت تک فرزندی و دو فرزندی کنونی ۱۰ سالی بگذرد. در این شرایط دیگر بسیاری از واژه‌هایی که ما در محیط خانوادگی استفاده می‌کنیم، برای فرزندان ما وجود خارجی نخواهند داشت و دیگر «برادر» و «خواهر» مفهوم عینی برای فرزندان ما ندارند و تنها یک مفهوم لغوی خواهند بود.

پس از گذشت یک نسل، برای مفاهیم خاله، دایی، عمو و عمه و فرزندان آن‌ها هم چنین اتفاقی می‌افتد. در واقع کسانی که اشخاص به آن‌ها منتسب می‌شوند کمتر خواهد شد. در حالی که هر چقدر تعداد افراد منتسب بیشتر باشد، آرامش آن‌ها در زندگی بیشتر است. یعنی احساس این‌که ما قابل اتکا کردن برای دیگران هستیم و این‌که ما به دیگران اتکا داریم به انسان آرامش می‌دهد. این یک اصل روانشناختی است.

میان کنترل نسل و کاهش جمعیت نخبه یک کشور ارتباط مستقیم وجود دارد

آسیب دیگری که در زمینه تحدید نسل و کنترل جمعیت متوجه یک کشور بوده، این است که میان کنترل نسل و کاهش جمعیت نخبه یک کشور ارتباط مستقیم وجود دارد؛ زیرا وقتی به طور کلی جمعیت یک کشور کنترل می‌شود، میانگین جمعیت نخبه آن کشور نیز کاهش می‌یابد.

بر اساس روایت‌هایی که از رسول خدا (ص) بیان شده که می‌فرمایند که «العلم سلطان» یعنی علم سلطان است به همین دلیل اگر نیروی نخبه در یک کشور کاهش یابد به تبع آن زمینه وابستگی علمی و نفوذ بیگانه به واسطه عرصه ‌های علمی فراهم می‌شود و این موضوع زمینه وابستگی ما را به کشورهای کفر و بیگانه فراهم می‌کند که این امر با «قاعده نفی سبیل» در تضاد است؛ بنابراین هر کشوری برای غلبه بر سایر کشورها باید عالم دار و عالم پرور باشد.

در کشورهای اروپایی و کشوری مانند ژاپن به این نتیجه رسیده‌اند که دانشمند سالمند برای اجرایی کردن ایده‌های خود و کمک به پیشرفت کشور و عرضه علم خود به جامعه، نیاز به بازوهای نخبگانی جوان دارد و به همین علت در حال حاضر شاهد هستیم که در کشوری مانند ژاپن با وجود اینکه نخبگان سالمند زیادی وجود دارد اقدام به جذب نخبگان جوان از سایر کشورها کرده‌اند.

بهترین و شاید موثرترین راهکار برای مدیریت جمعیت و در این برهه کمک به افزایش نرخ باروری، افزایش آگاهی‌های عمومی و توجیه علمی منطق کار است که در کنار آن ترسیم آینده‌ای روشن و کاهش دغدغه والدین برای کودکان‌شان بسیار مهم خواهد بود./ی702/ف

حجت الاسلام آرام