چالش فعالیت‌های قرآنی؛ از عدم اهتمام مسئولان تا کاهش ۸۰ درصدی بودجه

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی، نایب‌رئیس و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، هشتم آذرماه در برنامه زنده افق رادیو قرآن، ضمن تبریک و تسلیت شهادت دکتر محسن فخری‌زاده، دانشمند هسته‌ای کشورمان، به جایگاه شهید و شهادت از منظر قرآن پرداخت و گفت: قرآن کریم، دعوت و تبعیت از قرآن، پیامبر و اهل بیت (ع) را، عوامل حیات حقیقی می‌داند. مسیر حیات حقیقی آن‌هایی که در راه خدا کشته می‌شوند، دارای حیات ویژه است و قرآن در مورد این‌ها می‌فرماید که مظهر بقیة‌الله بر روی زمین هستند و از این منظر شهید فخری‌زاده از هر دو این بقا برخوردار بود.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره برنامه‌های دبیرخانه شورا و فعالیت صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی گفت: مجموع اعتبار در بودجه سال ۹۹، تنها ۲۰ میلیارد تومان است. سال گذشته این مبلغ حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بود. این یعنی بودجه قرآنی نسبت به سال گذشته ۸۰ درصد کاهش داشته است. از مبلغ ۲۰ میلیارد تومان تا امروز، حدود ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار تخصیص داده شده که هنوز وارد صندوق نشده است. سال گذشته هم از مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان، مجموعا ۱۳ میلیارد تومان تخصیص یافت که کمال بی‌مهری و کم‌توجهی به بودجه منشور توسعه فرهنگ قرآنی شده است.

محمدی افزود: تلاش می‌کنیم در سال جاری با توجه به وجود مجلس انقلابی و شرایط قرآنی حاکم در مجلس، بودجه فعالیت‌های قرآنی سال ۱۴۰۰، حداقل به ۱۰ سال گذشته، یعنی حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بازگردد. بودجه‌ تنظیم شده سال آتی، به زودی ارائه خواهد شد و امیدواریم بتوانیم شاهد افزایش بودجه فعالیت‌های قرآنی باشیم. اما در مجموع وضعیت بودجه فعالیت‌های قرآنی نامناسب است، البته شرایط اقتصادی کشور نیز مناسب نیست.

وی با اشاره به اینکه معدل تخصیص و درخواستی ما از بودجه قرآنی در طول سال‌های گذشته زیر ۱۱ درصد بوده و این مبلغ بسیار کمی است، اظهار کرد: امیدواریم که مجلس یک اعمال نظر و توجه ویژه به بودجه قرآنی داشته باشد.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره تعداد جلسات شورا طی سال جاری گفت: این شورا در شش ماه گذشته، با وجود محدودیت‌های کرونایی، سه جلسه برگزار کرده است. مقرر بود تا در آذرماه نیز یک جلسه برگزار شود که به علت شرایط ویژه کشور این جلسه هنوز برگزار نشده است. جلسات مجمع مشورتی شورا نیز طی هشت ماه گذشته، چهار جلسه بوده است. کمیسیون آموزش عالی‌، دو جلسه، کمیسیون سلامت و کمیسیون‌های دیگر مجموعا یک جلسه برگزار کردند.

محمدی در خصوص مصوبات شورا گفت: یکی از مصوبات کلیدی، راه‌اندازی کارگروهی با حضور نماینده معاونت برنامه و بودجه بوده است. بحث مهمی برای تعامل سازنده بین این سازمان و شورای توسعه فرهنگ قرآنی و همچنین استاندارد کردن بودجه فعالیت‌های قرآنی انجام شد. با توجه به مصوبه شورای فرهنگ عمومی، مقرر شد که تمامی بودجه‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی با سازمان برنامه و بودجه هماهنگ شود. این اتفاق، سال ۱۴۰۰  اجرا خواهد شد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر چهار نفر از صاحب‌نظران امور قرآنی برای عضویت در شورا انتخاب شده‌اند، تصریح کرد: این افراد، شامل استاد سیدمحسن موسوی‌بلده، حجت‌الاسلام والمسلمین شاهسونی و آقایان خاکساری و مقامی، به عنوان اعضای حقیقی و نمایندگان اتحادیه‌های مردمی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی هستند. همچنین بحث اعطای کمک به دانشجویان و هزینه‌های دانشجویی قرآنی نهایی شده است. اقدامات ملی اسناد راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی نیز حل شده است. یکی از اسنادی که آرزو داشتیم تصویب شود، امسال مصوب شد و آن سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه سلامت بود. متولی اجرای این سند وزارت بهداشت است که البته دستگاه‌های همکار از جمله حوزه علمیه، جهاددانشگاهی و سایر مجموعه‌ها، وزارت بهداشت را در اجرای این سند یاری می‌کنند.

نایب‌رئیس و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی ادامه داد: یکی دیگر از مصوبات، ضوابط عضویت دستگاه‌ها در جلسه شورا و کمیسیون‌های آن بود. در حال حاضر، ۲۶ دستگاه، عضو هستند که به دلیل تقاضا‌های بسیار دستگاه‌ها برای عضویت، این موارد را ضابطه‌مند کردیم که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی و جلسات کمیسیون‌ها و کارگروه‌های آن، این ضوابط جمع‌بندی شد.

 

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان اینکه متاسفانه این کمیسیون‌ها سال‌ها بود که جلساتی برگزار نمی‌کردند، گفت: به همت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جلسات کمیسیون این حوزه تشکیل شد و از این جهت از ایشان کمال تشکر را دارم.

 

محمدی در خصوص موضوع بودجه فعالیت‌های قرآنی گفت: انتظار داریم حمایت دولت علی‌رغم محدودیت‌ها با توجه به ظرفیت‌های عظیم قرآنی بیشتر شود و این حمایت‌ها به گونه‌ای شود که بتوان با وجود هزاران مجموعه قرآنی فعال در کشور و بیش از یک میلیون فعال قرآنی، حمایت مناسب صورت گیرد؛ چرا که اگر این جامعه اثرگذار به درستی حمایت شوند، ‌می‌توانند انقلاب فرهنگی واقعی قرآنی در کشور را به درستی شکل دهند.

وی در پاسخ به سؤال کارشناس برنامه در خصوص ۱۳ میلیارد تومان بودجه قرآنی سال گذشته در حوزه فعالیت‌های قرآنی گفت: براساس این بودجه به مؤسسات قرآنی شش میلیارد تومان و برای بحث حفظ قرآن، پنج میلیارد تومان تخصیص داده شد. عملاً بخش مردمی بیشترین بودجه را از این مبلغ به خود اختصاص داد، چرا که در شرایط بسیار بحرانی به سر می‌بردند. این در حالی بود که نهادهای دولتی از بودجه‌های دولتی استفاده می‌کنند، اما بخش‌های مردمی دست‌شان به جایی بند نیست.

 

محمدی درباره پرداختی ضعیف و محدود به مؤسسات آن هم در شرایط بحرانی کرونا گفت: بسیاری از مؤسسات طی چند مرحله کمک‌هایی را دریافت کردند و کمک‌های دیگری را هم در دستور کار داریم که به زودی انجام خواهد شد. اما در مجموع این کمک‌ها چشمگیر نیست و حتی هزینه یک ماه آنان را تأمین نخواهد کرد و شاید در مجموع دو تا سه درصد از هزینه‌های کلی این مؤسسات را تأمین کند.

 

وی با اشاره به اینکه زیرساخت‌های برگزاری کلاس‌های مجازی مؤسسات قرآنی به درستی فراهم نشده و همین مسئله باعث شده است که آنها نتوانند خدمات مجازی خود را به درستی ارائه دهند و در نهایت به دلیل عدم کسب درآمد با مشکلاتی مواجه شدند گفت: حدود دو میلیارد تومان را برای طراحی زیرساخت‌های مجازی فعالیت‌های قرآنی در نظر گرفته‌ایم و امیدواریم ظرف شش‌ماه تا یک سال آینده، مشکلات مجازی موسسات قرآنی برطرف شود.

به گزارش ایکنا، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره مشکلاتی که انتشار اپیدمی کرونا بر فعالیت‌های قرآنی داشته است گفت: شیوع این ویروس، جهان را با شوک بزرگی مواجه کرد، پیامدهای آن مختص یک کشور نبود. شورای توسعه فرهنگ قرآنی هم این موضوع را در شش جلسه مورد مطالعه جدی قرار داد. شورا، مصوبه‌ای برای تدوین وضعیت مصوبات دارد که در آن مقرر شده تا کمیسیون با حضور نمایندگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، اتحادیه‌های قرآنی و مردمی و همچنین دبیرخانه شورا برای اطلاع‌رسانی در این خصوص انجام شود و جالب است بدانید تعداد ۱۷۲۴ مؤسسه موفق شدند، وضعیت خسارات خودشان را از طریق سامانه وزارت بهداشت بارگذاری کنند. این کار منجر به این شد که تسهیلات ۱۶ میلیون تومانی از محل تسهیلات حمایتی از بنگاه‌های آسیب‌دیده به این مؤسسات ارائه شود.

 

محمدی تصریح کرد: اقدام دیگر این بود که نمایندگان سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت ارشاد، یک کمیته مشترک برای بررسی مشکلات نهادها و مؤسسات قرآنی در دوران شیوع کرونا تشکیل دادند که اقدام مبارکی بود. کمیته تخصیص و صندوق مشارکت شورای توسعه فرهنگ قرآنی بود که مقرر شد از طریق اتحادیه‌ها این بودجه‌ها تخصیص داده شود. لذا در مجمع مشورتی هم مقرر شد تا کمیسیون تبلیغ و ترویج، کارگروه حمایت از مؤسسات قرآنی را احیا کند؛ از این طریق هیئت هماهنگی صدور مجوز مؤسسات این کار را دنبال می‌کند. 

وی درباره برنامه جامع قرآن و فضای مجازی گفت: این برنامه به دلیل اینکه تاکنون اجرایی نشده است، باید از وزارت ارشاد و کمیسیون مربوطه در این خصوص مطابه به عمل آید، چرا که اگر این مسئله را محقق کرده بودیم، بسیاری از مشکلات مؤسسات قرآنی مرتفع می‌شد. مشکلات مؤسسات و پیگیری‌های کتبی و شفاهی از سوی رئیس و دبیر شورا از وزارت بهداشت و ستاد کرونا انجام شده است و شخصاً جلساتی را با وزیر بهداشت در این خصوص داشتم، که برخی از مؤسسات قرآنی از حمایت‌های ستاد کرونا بهره‌مند شدند، اما جریان قدرتمندی که بتواند تمامی مؤسسات قرآنی را احیا کند، هنوز محقق نشده است.

 

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان اینکه کمک به مؤسسات تنها موردی بوده است، گفت: مقرر شد آخرین وضعیت فعالیت‌های تخصصی قرآن در شرایط کرونا از سوی کمیسیون‌های مختلف تهیه شود و بر اساس آن برنامه یک‌ساله، با تاکید بر فضای مجازی ارائه شود؛ البته خروجی‌ها هنوز ارائه نشده است. کمیته پیگیری این قضیه برعهده وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی است. در حال حاضر سند توسعه فعالیت‌های قرآنی در فضای مجازی در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما مجری اصلی و تهیه‌کننده آن سازمان دارالقرآن بود. امروز متوجه شدیم که قریب به اتفاق تمامی دستگاه‌ها در فضای مجازی کار جدی دارند و تلاش می‌کنند که بسیاری از کارهای خودشان را از طریق فضای مجازی جلو ببرند.

 

محمدی گفت: یکی از کارهایی که می‌تواند به شرایط کرونایی فعالیت‌های قرآنی کمک کند، برنامه‌ریزی برای غنا بخشیدن به برنامه‌های استاندارد درسی، رسمی و غیر رسمی قرآنی از طریق صدا و سیما و سایر رسانه‌ها است. امروز حجم عظیمی از جامعه دانش‌آموزی که بالغ بر ۱۵ میلیون نفر هستند، از تلویزیون بهره‌برداری دارند. سیمای قرآن، امروز حجم عظیمی از بیننده را به دلیل برنامه‌های قرآنی آموزش و پرورش به خود اختصاص داده است و در این مسیر اگر رادیو قرآن و دیگر رسانه‌ها هم امکان پخش داشته باشند، قطعاً به مخاطبان اضافه می‌شود.

وی درباره پیگیری بودجه برگزاری نمایشگاه قرآن و مسابقات بین‌المللی قرآن در سال جاری گفت: امسال نمایشگاه برگزار نشد، این در حالی است که هر ساله بودجه‌ای برای آن تخصیص داده می‌شود، همچنین مسابقات بین‌المللی قرآن برگزار نشد و بر همین اساس بودجه آن نیز که مبلغ زیادی است، معلوم نیست کجا و به چه شکل هزینه شده است. این فعالیت‌‌ها تنها از بودجه سازمان اوقاف و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است.

محمدی تصریح کرد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی بودجه ۵ میلیارد تومانی بحث حفظ قرآن کریم را به زیرساخت‌ها اختصاص داد تا یک سامانه حفظ مجازی قرآن در کشور راه‌اندازی شود و تمامی حافظان در آن سامانه ساماندهی شوند. دومین اقدام فرهنگ‌سازی مطالعات حفظ قرآن و تجربیات جهانی این موضوع است. سوم مسئله کمک به رادیو و تلویزیون برای توسعه برنامه‌های حفظ بود که بخشی از بودجه به این مسئله و مؤسسات اختصاص داده شد تا جریان حفظ قرآن از زیرساخت‌های آن را جلو ببرند.

 

وی درباره وضعیت سایت‌های قبلی که شورای توسعه فرهنگ قرآنی حول سامانه حفظ قرآن کریم راه‌اندازی کرد و هزینه‌هایی هم در این خصوص انجام شد، گفت: این سامانه با مشکلاتی مواجه و عملاً متوقف شد. اما با بودجه خوبی که برای این موضوع تخصیص داده شد و اقدامات ستاد ملی حفظ قرآن که در سازمان اوقاف و امور خیریه مستقر است، این کار جلو می‌رود و امیدواریم ظرف شش ماه تا یک سال آینده همه زیرساخت‌های بحث حفظ قرآن را فراهم کنیم.

 

گزارش ایکنا حاکی است، محمدی تصریح کرد: شیوع کرونا، اجرای اسناد را بسیار محدود کرد. البته تداخلات و ناهماهنگی‌ها را هم در برخی از کمیسیون‌های دستگاه با کمیسیون‌های دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی شاهد هستیم.بحث جدی دیگر عدم حضور وزرا در جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و معاونان وزرا در جلسات مجمع مشورتی شوراست که خود این موضوع، کم اهتمامی به موضوع قرآن در جامعه را به وجود می‌آورد و قرآن برای ایشان مسئله اصلی نیست. این در حالی است که دولت از طرفی کمترین بودجه را به دستگاه‌ها و فعالیت‌های قرآنی اختصاص می‌دهد.

فقدان نگاه راهبردی به امور قرآنی

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان اینکه بارها به مسئولان گفته‌ایم که در روز قیامت اولین سوالی که از همه آنها خواهد شد، این است که با کتاب خدا و عترت چه کرده‌اید؟ گفت: مشکل، فقدان نگاه راهبردی به امور قرآنی است. متاسفانه هنوز برای مسئولان ما قرائت و خواندن قرآن حیات دارد و به همین دلیل مشکل بینش و نوع نگاه است؛ این در حالی است که قانون اساسی در نظام ما بر اساس قرآن و ادله او شکل گرفته است.

 

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: چگونه است که مقام معظم رهبری، حداقل در طول روز سه بار قرآن را تلاوت می‌کنند و توجه ویژه به فعالیت‌های قرآنی دارند، اما مدیران ما در جمهوری اسلامی به تاکیدات ایشان توجه نمی‌کنند. متاسفانه مدیران قرآنی بسیاری داریم که حتی نمی‌توانند قرآن را از مصحف بخوانند. مدیر در نظام اسلامی باید، یک بخش حداقلی از تفسیر قرآن را بداند، آیات مرتبط با کار خودش را مسلط باشد. این درحالی است که مقام معظم رهبری بارها فرموده‌اند، خوشحال می‌شوند که مسئولان در ارائه گزارش کار، سخنان خودشان را مستند به آیات و روایات کنند، چنانکه برخی از مسئولان کشورهای اسلامی می‌آیند و گزارش فعالیت‌های خودشان را بر اساس مستندات قرآنی ارائه می‌دهند. مشغول شدن به امور جاری روزانه و ناتوانی در تفکر و نوآوری از دیگر مشکلات امور قرآنی کشور است.