بودجه پژوهش باید به اهلش سپرده شود

حجت الاسلام والمسلمین ناصر سقای بی ریا معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت و گو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با اشاره به فرا رسیدن هفته پژوهش، گفت: به تعبیر آیت الله مصباح یزدی پژوهش لقمه گلوگیری نیست، به این معنی که اگر در عرصه پژوهش کم کاری صورت گیرد، تأثیر این کم کاری چندان به چشم نمی آید.

وی ادامه داد: اگر نان و آب مردم دچار مشکل شود به سرعت دیده می شود، اما اگر آسیبی در عرصه پژوهش باشد چون این دست آسیب ها متوجه فکر و ذهن انسان است توجهی به آن نمی شود حتی اگر آسیب های عقیدتی و فرهنگی زیادی را هم با خود داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین سقای بی ریا اظهار داشت: این نشان می دهد اهمیت و اثرات مهم پژوهش مغفول مانده است و نتیجه آن این می شود که پژوهشگران بزرگ نیز شناخته شده نباشند که نمونه بارز آن شهید آیت الله محمد باقر صدر است که اثر ارزشمند ایشان یعنی اقتصادنا، همچنان ناشناخته است و این از آسیب های پژوهش است.

معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژهشی امام خمینی (ره) افزود: اینکه پژوهش در نگاه جامعه و مردم چندان با اهمیت نیست آسیب های دیگری نیز با خود به همراه دارد، از جمله اینکه رغبت به امر پژوهش می شود و از سوی دیگر سرمایه گذاری در عرصه پژوهش بی رونق می شود به گونه ای که در سیاست های دولت ها شاهدیم آخرین بودجه ای که تخصیص داده می شود و اولین بودجه ای که حذف می شود، بودجه پژوهش است.

وی بیان داشت: آسیبی که در ماهیت پژوهش وجود دارد دیربازده بودن آن است و اگر پژوهشی بخواهد اثرگذار باشد نیازمند زمان است و این دیر بازده بودن سبب می شود از تاثیر پژوهش و پژوهشگران غفلت شود و این تصور حاصل می شود که این دو اهمیت تأثیر گذاری ندارند.

حجت الاسلام والمسلمین سقای بی ریا گفت: گاهی شاهدیم که یک پژوهشگر در راه اثبات یک نظریه در حوزه های مختلف علمی عمر خود را صرف می کند و این دیر بازده بودن پژوهش باعث مخفی شدن اثر پژوهش می شود و همین سبب می شود مسئولی که دوره مدیرتش کوتاه است رغبت سرمایه گذاری در کارهای دیربازده را نداشته باشد.

وی اظهار داشت: آسیب دیگری که در عرصه پژوهش با آن روبرو هستیم عدم رعایت اولویت های پژوهشی است به گونه ای که در عرصه پژوهش در حوزه گاهی به اموری پرداخته می شود که نیاز روز جامعه نیست و از سوی دیگر اموری را شاهدیم که لازم است به آن ها پرداخته شود اما مغفول مانده اند و این موجب هدر رفت منابع می شود.

معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اظهار داشت: عدم رعایت اولویت ها در پژوهش از دیگر آسیب های پژوهش است، به این معنی که در یک بحث فقهی کتاب های متعددی نوشته شده اما باز به آن پرداخته می شود اما در مقابل بسیاری از موضوعات مورد نیاز جامعه و بر زمین مانده وجود دارد که به آن پرداخته نشده است.

وی ادامه داد: برنامه ریزی و انجام کار جمعی و تشکیلاتی و نیز داشتن یک نقشه جامع راهبردی کمک می کند تا نیازهای پژوهشی جامعه شناخته شود و از سوی دیگر از پژوهش های تکراری پرهیز شود و همه به سراغ یک رشته نروند تا مابقی رشته ها روی زمین بماند.

حجت الاسلام والمسلمین سقای بی ریا گفت: مثل بودجه پژوهش مثل آبی است که قرار است به باغات و زمین های کشاورزی برسد اما ما در مسیر آن را منحرف می کنیم و آن را به بیابان های بی آب و علف هدایت کنیم بنابراین بودجه پژوهش باید در جای مناسب هزینه و به اهل پژوهش سپرده شود.

وی افزود: بعد از انقلاب قدم هایی در حل مسائل پژوهشی برداشته شده و در همین راستا شورای مراکز پژوهشی تأسیس شده است که موضوع جلسات آن تقسیم کار، پرهیز از موازی کاری و اقدامات هماهنگ پژوهشی در بین مؤسسات است.

معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: با این وجود هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده ایم و میل به کار فردی و فرار کار جمعی و تشکیلاتی پر رنگ است و این خود آسیب بزرگی است و هنوز به آنجا نرسیده ایم که چند مؤسسه پژوهشی بودجه و امکانات خود را تجمیع کنند و یک کار را پیش ببرند.

وی اظهار داشت: وجود مراکز متعدد پژوهشی، اگر بخواهند هرکدام به صورت سیاره ای جدا عمل کنند از دیگر آسیب های پژوهش است که یکی از نتایج آن انجام کارهای پژوهشی تکراری است.

استاد حوزه علمیه بیان داشت: ما در حوزه و البته در سراسر کشور با رشد بیش از حد مؤسسات پژوهشی مواجهیم و در مقابل این افزایش تعداد مؤسسات تناسبی با تعداد پژوهشگران ندارد و این خود آسیب دیگری بر پیکر پژوهش است که یکی از دلایل آن عدم برنامه ریزی و سیاستگذاری صحیح است.

حجت الاسلام والمسلمین سقای بی ریا ادامه داد: نمونه این سیاستگذاری های غلط پرداخت بودجه به مؤسساتی است که به نام پژوهش تأسیس می شود، بدون اینکه صلاحیت آن بررسی شود که حاصل آن رشد قارچ گونه مراکز پژوهشی است و البته این سخن بعنوان توهین به مراکز پژوهشی که توسط بزرگان اداره می شود، تلقی نشود.

وی گفت: در تخصیص بودجه و ارزیابی عملکرد مؤسسات باید کار کارشناسی دقیقی صورت گیرد تا این بودجه ها در جای صحیح هزینه شود، در غیر اینصورت شاهد محصولات پژوهشی خواهیم بود که موجبات سرگردانی مخاطب را فراهم می کند و از سوی دیگر نیاز او را هم برطرف نمی کند.

معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)  اظهار داشت: متأسفانه گاهی در تخصیص بودجه پای مسائل سیاسی نیز به میان می آید و لیاقت ها و توانایی مؤسسات در نظر گرفته می شود و این مسأله هم مشکل زا و در واقع یک آسیب است و بعضا برخی مؤسسات در عین حال که محصولات در خور و غنی عرضه می کنند مورد تهمت واقع می شوند.

وی گفت: در فعالیت های پژوهشی گاه شاهدیم افرادی با مرارت بسیار به امر پژوهش می پردازند اما متأسفانه زحمت آن ها نادیده گرفته می شود و این هم از آسیب های عرصه پژوهش است که باید به آن پرداخت.

استاد حوزه علمیه افزود: به طور معمول این دست کارهای پژوهشی به لحاظ مادی عاید خاصی برای پژوهشگران نخواهد داشت، بنابراین اگر قرار باشد عدالت اجرا شود باید کسی که کار پژوهشی انجام می دهد در سود محصول پژوهشی سهیم باشد./1399/ت301/ب1