شرمندگی از وعده‌های انتخاباتی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در زمان‌های نزدیک به انتخابات و در تبلیغات نامزد‌ها، بازار وعده وعیدها داغ می‌شود و برخی از نامزد‌ها از هر ترفندی استفاده می‌کنند تا بتوانند به هر شکل ممکن رأی مردم را به سوی خود جلب کنند.

سوالی که به صورت جدی مطرح می‌شود، چنین وعده‌هایی چه تأثیری برروی فرهنگ جامعه دارد؟ مسلما در این میان وعده‌های بعضا فضایی و بی مورد و نابجا آسیب‌های جدی به انتخابات و فرهنگ جامعه وارد می‌کند. بدترین اثر وعده‌های نابجا بی اعتماد کردن مردم نسبت به مسؤولان، نظام و جمهوری اسلامی و بد‌تر از این‌ها از بین بردن قبح دروغگویی در جامعه و افزایش فریبکاری است.

این نوع از رفتار‌ها، فرهنگ جامعه را خراب می‌کند. بر اساس روایاتی که به ما رسیده است که الناس علی دین ملوکهم؛ وقتی مسؤولان دغلکاری کنند، وعده دروغ دهند و گناه کنند، گناه در جامعه زیاد می‌شود. سعدی در یکی از ابیات خود می‌گوید: اگر ز باغ رعیت خورد مُلک سیبی، برآرند غلامان درخت بن از جای. پیامبر عظیم الشأن اسلام هم می‌فرمایند: «هرگاه دو دسته در جامعه منحرف شوند، مردم جامعه هم منحرف می‌شوند». پس انحراف کاندیدا‌ها باعث آسیب جدی به فرهنگ جامعه می‌شود.

وعده‌های فریبنده، وعده‎‌های شیطانی

رهبر معظم انقلاب در دیدار مسؤولان نظام، وعده نابجا و براساس فریب را کاری شیطانی دانستند و فرمودند: «از سوی دیگر وعده میدهد شیطان، وعده‌های فریبنده؛ اینجا هم آیۀ شریفۀ قرآن میفرماید: یَعِدُهُم وَ یُمَنّیهِم وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیطنُ اِلّا غُرورا؛ وعده میدهد، آرزو‌ها را در دل آن‌ها بیدار میکند، زنده میکند، یک آیندۀ رنگی و دروغین و خیالی مثل سراب در مقابل چشم مؤمنینِ‌ به‌خود میگذارد؛ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیطنُ اِلّا غُرُورا؛ امّا فریب است. از یک طرف تهدید، از یک طرف تطمیع؛ مثل رفتاری که امروز آمریکا دارد و قدرت‌های استکباری همیشه [دارند].» ۱۳۹۳/۰۴/۱۶

اما چرا این وعده‌ها داده می‌شود؟ در وهله اول ناآگاهی نامزد‌های انتخابات و در وهله دوم، ناآگاهی مردم به حقوق اولیه‌شان، و در برخی از موارد این فریبکاری و دغلبازی برخی داوطلبان است که از حربه‌ها و ترفند‌های غربی‌ها در وعده و وعید دادن استفاده می‌کنند؛ زیرا یکی از توصیه‌های مشاورین تبلیغاتی آمریکایی‌ها به داوطلبین ریاست جمهوری این است که تا می‌توانید به مردم وعده‌های زیاد و دهن پر کن بدهید.

در کشور ما وعده هایی مانند؛ اشتغال جوانان، ازدواج آسان، ساخت مسکن، عزت دادن به ملت ایران، اعتبار بخشی به پاسپورت ایرانی، راضی کردن دنیا به ارتباط با ایران، ایجاد رفاه، ارتقاء صنایع زیربنایی، افزایش قیمت نفت، جذب سرمایه گذاری خارجی، جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج نشین، حل معضلات کلان اقتصادی، ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه و نیزدادن نقش فرا فضایی به مردم و... تنها بخشی از این وعده‌های نامزدها است.

رهبر معظم انقلاب، انتخابات را به معنای واقعی کلمه فرصتی مهم برای ایران عزیز و عاملی بی‌بدیل برای استحکام پایه‌های نظام خواندند و با انتقاد از برخی تلاش‌ها برای دلسرد کردن مردم نسبت به انتخابات تأکید کردند: افرادی که وارد عرصه انتخابات می‌شوند، این افراد از سخنان و وعده‌های فریبنده و بدون پشتوانه فکری و بدون در نظر گرفتن امکانات و یا بدون اطلاع از آن‌ها حتماً پرهیز کنند». (۱۴۰۰/۰۲/۱۲ در نوزدهمین روز از ماه رمضان ۱۴۴۲)

و همچنین ایشان در سخنرانی نوروزی امسال خطاب به ملت فرمودند: «(داوطلبان) مسألۀ اقتصاد را بشناسید؛ اقتصاد مهم است. در خود مسألۀ اقتصاد کار‌های مهمّی هست؛ رشد تولید ملّی، رشد سرمایه گذاری ملّی، تقویت پول ملّی، مسأله‌ی تورّم و امثال این‌ها در ذیل عنوان اقتصاد است. بعد، مسأله‌ی امنیّت کشور که مسأله‌ی بسیار مهمّی است. موضوع آسیب‌های اجتماعی که یکی از آن مسائل مهمّ کشور مسأله‌ی آسیب‌های اجتماعی است. روبه‌رو شدن با سیاست‌های پیچیده‌ی دنیا؛ شما میخواهید با این سیاست‌ها مواجه بشوید؛ مسأله‌ی سیاست خارجی. [همچنین] مسأله‌ی بسیار مهمّ فرهنگ. شما باید بدانید که در کشور چه خبر است و چه انتظاری هست و چه کار باید انجام بگیرد؛ این‌ها را بدانید. اگر می‌بینید میتوانید این بار سنگین و مهم را به دوش بگیرید، بسم‌الله، وارد بشوید؛ اگر دیدید نه، وارد نشوید که در روایت دارد که به آن کسی که یک کاری را نمیتواند و وارد آن کار میشود وعده‌ی خیلی بدی داده‌اند که من حالا دیگر آن وعده را عرض نمیکنم. پس بنابر‌این، این هم یک نکته که مربوط به داوطلبان بود.»

برای مردم هزینه سازی نشود!

اگر چه حضرت آقا نفرمودند؛ اما مقصودشان خیانت بود، با توجه به فرمایش پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: مَنْ تَقَدَّمَ عَلَی قَوْمٍ وَ هُوَ یَرَی فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَفْضَلَ فَقَدْ خَانَ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ المُؤمِنینَ. کسی که خود را در قوم و ملتی جلو بیندازد و منصبی بگیرد و بداند افراد بهتری هستند؛ پس به خدا و رسول و مؤمنین خیانت کرده است.

بنابراین وظیفۀ داوطلبان برای شعارهای تبلیغاتی نباید به‌گونه‌ای باشد که باعث هزینه برای مردم و جامعه شود. «من از دولت‌ها و از رؤسای جمهور در طول این سال‌های متمادی همواره حمایت کردم؛ توصیه هم کردم، در موارد متعدد و زیادی از آن‌ها توضیح هم خواستم. تکیه این بوده است که برای مردم هزینه درست نکنند، مشکل درست نکنند، دغدغه‌آفرینی نکنند، مردم را دچار تشویش و نگرانی نکنند؛ البته وعده‌ی بیخود و بی‌مبنا هم ندهند، درِ باغ سبز‌های بی‌منطق هم باز نکنند؛ منطقی، معقول، منطبق با واقعیت و با توکل به خدای متعال حرکت را پیش ببرند؛ ان‌شاءاللَّه در آینده هم باید همین جور باشد.» (۱۳۹۲/۰۲/۰۷)

ذهن مردم را مشغول مسائل فرعی نکنید ۱۳۹۱/۱۰/۱۹
مردم را نسبت به انتخابات دلسرد نکنید ۱۳۷۰/۱۰/۱۹
از وعده‌های غیر عملی و خلاف قانون پرهیز کنید ۱۳۸۶/۱۰/۱۲
ریخت و پاش و تبلیغات زیاد از اندازه نداشته باشید ۱۳۹۲/۰۳/۰۶
مردم توجه باید داشته باشند که تبلیغات رنگین و متنوع ملاک نیست؛ وعده‌های غیرعملی ملاک نیست... وعده‌های غیر عملی دادن، وعده‌های بزرگ دادن، این‌ها ملاک نیست؛ باید مردم توجه کنند؛ گاهی علامت منفی هم هست. ۱۲/ ۱۰/ ۱۳۸۶

نامزدها وعده‌های نشدنی ندهند. من به نامزد‌های گوناگون عرض می‌کنم جوری حرف بزنید که اگر در خرداد سال آینده نوار امروز شما را جلوی خودتان گذاشتند یا پخش کردند، شرمنده نشوید؛ جوری وعده بدهید که اگر چنانچه آن وعده را بعداً به رخ شما کشیدند، مجبور نباشید تقصیر را گردن این و آن بگذارید که نگذاشتند، نشد. کاری را که میتوانید انجام دهید، وعده بدهید. ۱۴/ ۰۳/ ۱۳۹۲

رقابت این نیست که کسانی بیایند برای جلب نظر مردم، وعده‌های خلاف قانون اساسی، خلاف قوانین عادی بدهند؛ این‌ها نباید باشد. ۱۹/ ۱۰/ ۱۳۹۰

باتوجه به این وظایفی که در قانون پیش‌بینی شده‌ است، دادن وعده‌هایی از سوی شماری از نامزد‌ها که در این چارچوب نباشد خود ملاک خوبی می‌تواند برای ارزیابی آنان و انتخاب یا انتخاب نکردنشان. کارشناسان در دوران ارزیابی و معرفی داوطلبان باید از آشنایی کاندیدا‌ها با اسناد بال دستی مانند: قانون اساسی، سندچشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام و قوانین مهم کشور سوال کنند و از سرنوشت اصول بر زمین مانده قانون اساسی و نیز قوانین مهم کشور بپرسند. همچنین در خصوص ارائه طرح و برنامه‌های مشخص و مدون، راهکار‌ها و برنامه‌های خود برای حل مشکلاتی که امروز مردم با آن دست به گریبان هستند ارائه کنند.

هوشیاری در انتخاب اصلح

اما وظیفه مردم چیست؟ رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند:

اختلاف‌نظر نامزد‌ها به دشمنی و اغتشاش منتهی نشود! ۱۳۸۸/۰۳/۱۴
آنچه اکثریت مردم انتخاب کردند همه باید قبول کنند ۱۳۹۲/۰۱/۰۱
حرف دشمن را مبنی بر خیانت در آرای ملت تکرار نکنید ۱۳۹۴/۱۲/۲۰
حفظ «امانت» در آرای مردم، از مصادیق حق الناس است ۱۳۹۴/۱۰/۱۴
از اردوکشی خیابانی و نپذیرفتن قانون پرهیز کنید ۱۳۸۸/۰۳/۲۹
پذیرش «نتیجه انتخابات» یک حق الناس است ۱۳۹۴/۱۰/۱۴

پس نتیجه را باید اینگونه دانست؛
۱- مردم موظف هستند نسبت به وعده‌های نامزد‌های انتخابات بسیار هوشیارانه برخورد کنند و فریب نامزد‌هایی که به شیوه‌های غیرعقلایی و غیراخلاقی سعی در افزایش محبوبیت خود دارند را نخورند.

۲- عملکرد حال و گذشته و برنامه‌های آینده معیار سنجش حرف‌ها و سخنان نامزد‌های انتخابات است که باید از سوی مردم مورد توجه جدی قرار گیرد.

۳- نحوه و کیفیت استدلال نامزد‌ها

۴- انتخاب مردم باید با در نظر گرفتن مجموع معیار‌ها و شاخص‌ها انجام شود.

حجت الاسلام احمد جهان‌بزرگی