گزارشی از نشست «بازشناسی جایگاه نخبگان در رسانه»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست هم اندیشی «بازشناسی جایگاه نحبگان در رسانه» با شرکت حسن صدرایی عارف، سردبیر خبرگزاری حوزه، حسین عجمی، سردبیر خبرگزاری رسا، مجتبی رستمی کیا، معاون اجرایی طرح جامع مدیریت استعداد شهید بیاضی زاده و حجت الاسلام علی اسفندیار، منتقد و فعال رسانه‌ای برگزار شد.

این نشست به همت واحد رسانه‌ی طرح شهید بیاضی‌زاده بیستم مرداد در ساختمان غدیر وابسته به مرکز خدمات حوزه‌های علمیه در قم برگزار شد که مشروح آن تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.

حسن صدرایی عارف، سردبیر خبرگزاری حوزه، در این نشست، ضربه‌ای که ضعف رسانه‌ به حوزه وارد می‌کند را یادآور شد و گفت: چون ما هویت‌بخشی مناسبی به حوزویان رسانه‌ای نداشته‌ایم در نتیجه فردی که متبحر در کار رسانه‌ای است احساس می‌کند، فعالیت رسانه‌ای او منبعث از هویت حوزوی نیست؛ در نتیجه وقتی در جامعه رسانه‌ای است هویت حوزوی خود را پنهان می‌کند و وقتی در جمع حوزوی قرار می‌گیرد، برعکس، هویت رسانه‌ای خود را کتمان می‌نماید و این یعنی عدم هویت.

صدارایی عارف به پیامد عدم احساس هویت در بین فعالان رسانه ای و خبری اشاره کرد و گفت: چون من به عنوان رسانه برای یک حوزوی رسانه ای هویت‌سازی نکرده‌ام، ممکن است آرام آرام در کار رسانه‌ای و فضای فکری و هنجاری جامعه هنری و رسانه‌ای هضم شود در نتیجه، حوزه به مرور سرمایه‌های رسانه‌ای خود را از دست می‌دهد.

سردبیر خبرگزاری حوزه  از ارائه راهکار نیز غافل نبود و در این باره نیز گفت: برای هویت بخشی به فعالیت رسانه‌ای حوزویان حداقل کاری که می‌شود کرد این است که او را متوجه این ساخت که فعالیت رسانه‌ای خاستگاه دینی دارد یا خیر؟ یا آیا اصلاً کار رسانه‌ای نسبتی با مبانی دینی و قرآنی دارد یا خیر؟

وی ادامه داد: برای پی بردن به این موضوع کافی‌ست ریشه کلمه نبأ را جستجو کنید؛ بحث پیام و پیام‌آوری یعنی کار رسانه‌ای.

صدرایی عارف از قول سدید به عنوان یک تکنیک رسانه‌ای نام برد و گفت: ده‌ها آیه داریم که در مورد اصل و چگونگی کار رسانه‌ای حرف می‌زند، باید برای حوزویان نسبت دین و رسانه مشخص شود، و اینکه ابزار محقق کردن بلاغ چیست؟ و یقیقا در این مورد بهترین ابزار از منظر سرعت، تعداد مخاطب و گستره نفوذ رسانه است.

صدرایی عارف گریزی نیز به سخنان منتقدین رسانه زد و گفت: آنهایی که می‌گویند مقوله رسانه در خدمت جبهه باطل است باید به این توجه کنند که خاستگاه رسانه خاستگاهی دینی است. حال ممکن است جبهه ناحق از آن استفاده‌ای ناحق کرده باشد که آن هم قابل بحث در جامعه نخبگانی است.

بخش پایانی سخنان صدرایی عارف پاسخ به برخی منتقدین بود؛ وی به شباهت نظر منتقدین استفاده از رسانه به منتقدین امام (ره) در ورود به سیاست اشاره کرد و گفت: امام در پاسخ به منتقدین به مبنای کار تأکید داشتند، اینکه بسیاری از احکام ما احکامی اجتماعی اند و برای اجرای این احکام نیاز به برقراری حکومتی دینی است، و اینکه در مقطعی از تاریخ علمایی موفق نشده اند باعث از بین رفتن مبنای درست نمی‌شود.

سردبیر خبرگزاری حوزه ادامه داد: در مورد رسانه نیز این موضع امام صدق می‌کند، اینکه عده ای بگویند رسانه جای حق را ناحق کردن و برعکس جلوه دادن حقایق است غیر قابل قبول است چرا که منظور جبهه حق رسانه‌ای است که اتفاقا از حق دفاع می‌کند و سلاح جبهه حق است.

صدرایی عارف به حمله‌ی اسرائیل غاصب در زمان جنگ 33 روزه به شبکه المنار اشاره کرد و گفت: المنار جزء اولین مکان‌هایی بود که اسرائیل آن را مورد حمله قرار داد. یعنی دشمن می‌داند دقیقا از کجا ضربه می‌خورد. این در حالی است که سید حسن نصرالله یعنی فرمانده میدان نیز از این مهم غافل نبود و ساختمان دیگری را در نظر گرفته بود.

صدرایی عارف نکته‌ی قابل تأمل در این مثال را موضع و تفکر خاص فرمانده جنگ نسبت به رسانه عنوان کرد و گفت: سید حسن نصرالله در دیداری که بعد از جنگ با اصحاب المنار دارد می‌گوید: اگر المنار نبود پیروزی ضایع می‌شد! پس منظور ما رسانه‌ای است که در جبهه حق است.

سردبیر خبرگزاری رسا: شاخصه‌های نخبگی نیازمند ارزیابی مجدد از سوی جامعه حوزوی است

در ادامه نشست «بازشناسی جایگاه نخبگان در رسانه»، حسین عجمی، سردبیر خبرگزاری رسا بر اهمیت استمرار برگزاری این قبیل برنامه ها و نشست ها تأکید کرد و گفت: اینکه مرکز خدمات حوزه های علمیه از نخبگان حمایت می‌کند اقدام مبارکی است و باید این مهم را به فال نیک بگیریم.

 عجمی با اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب درباره لزوم حمایت از نخبگان و استعدادهای برتر ادامه داد: رهبر انقلاب می‌فرمایند نخبه‌ها سرمایه‌ها و امانت‌هایی هستند در دست مسئولان؛ اگر این جمله را به حوزه تعمیم دهیم سرمایه‌های حوزه همین نخبگان هستند، اما سؤال مطرح این است که حوزه برای این قشر چه کرده است؟

وی با یادآوری عنوان این نشست« بازشناسی جایگاه نخبگان حوزه در رسانه» اظهار داشت: برای بازشناسی جایگاه نخبگان در رسانه ابتدا بایستی به این موضوع و سؤال بپردازیم که نخبگان در خود حوزه چه جایگاهی دارند و در تصمیم گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها چه اندازه مؤثرند.

وی به تعداد زیاد مراکز مربوط به امور نخبگان در مراکز حوزوی اشاره کرد و عدم هماهنگی بین بخش‌های نخبگانی حوزه را مورد نقد قرار داد.

این فعال عرصه‌ی رسانه با اشاره به معیارها و شاخص‌های مطرح در مراکز نخبگانی حوزه برای شناسایی نخبگان، این سؤال را مطرح کرد که آیا تا به حال این شاخصه‌ها مورد ارزیابی و نظرخواهی خود نخبگان و جامعه حوزوی قرار گرفته است؟

عجمی با انتقاد از تعریف نخبگان در سیستم حوزه گفت: آیا حوزه فعالان حوزوی در عرصه‌های دیگر همچون عرصه‌های جهادی، رسانه ای، هنری و فرهنگی را که به عنوان تبلور حضور و فعالیت و برد اجتماعی حوزه هستند به عنوان حوزوی و نخبه به رسمیت می‌شناسد؟

سردبیر خبرگزاری رسا با مطرح کردن مسأله‌ی گریزان بودن اغلب نخبه‌ها از رسانه تأکید کرد: باید برای این موضوع نیز فکری اساسی ‌کرد و شایسته است مکانیزم مناسبی برای برطرف کردن این مشکل تعریف شود.

عجمی از برخی کاستی‌ها در سیستم حوزه نیز گلایه کرد و گفت: یکی از مدیران مسؤول در امور مربوط به نخبگان حوزه در جایی می‌گفت ما هنوز در سیستم حوزه برای این موضوع هماهنگی بین‌بخشی نداریم! این موضوع واقعا آزار دهنده است؛ واقعا چقدر عزیزان مسئول به فکر نخبگان هستند؟ نخبگان آینده‌سازان نظام و حوزه خواهند بود، رهبر معظم انقلاب از حوزه به عنوان مادر نظام اسلامی یاد می کنند، طبیعتا علت محدثه باید در قامت علت مبقیه نیز ایفای نقش کند و در این بین نخبگان جایگاه ویژه ای خواهند داشت.

سردبیر خبرگزاری رسا عدم شناسایی نخبگانی همچون مرحوم حسین فرج‌نژاد از سوی سیستم حوزه به عنوان نخبه را مورد اشاره قرار داد و گفت: از این گونه نخبگان در حوزه کم نداریم که هنوز در غربت و اوج مشکلات زندگی می‌کنند.

زمینه‌سازی برای حضور نخبگان در رسانه ضروری است

در ابتدای این نشست مجتبی رستمی کیا دبیر نشست با اشاره به تلاش ۱۰ ساله برای گفتمان سازی جایگاه نخبگان گفت: با وجود این تلاش‌ها ضعف‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد و حضور نخبگان حوزوی در رسانه بسیار کمرنگ است.

وی با اشاره به اینکه نخبگان  با وجود سردمداری در تولید علم اما حضور رسانه‌ای بسیار کمرنگی داشته اند، افزود: انتظار می‌رود استادان حوزوی با درک شرایط زمان، به فعالیت‎های رسانه ای همچون یادداشت نویسی روی بیاورند.

رستمی کیا با ابراز امیدواری از اینکه نخبگان جوان حوزه امروزه در تولید محتوای دینی حضور مطلوبی دارند، تصریح کرد: جامعه نخبگان درحوزه با وجود پرچم‌داری در تولید علم و مخصوصا در تولید علوم انسانی اسلامی مظلوم واقع شده‌اند و در حد مطلوب در رسانه‌ها مطرح نیستند.

رستمی کیا به ریشه‌ی این موضوع اشاره کرد و گفت: این یا به خاطر ضعف در فعالیت رسانه‌ای، یا به خاطر عدم زمینه‌سازی برای حضور نخبه‌ها در رسانه است و این باید برطرف شود.

معاون اجرایی طرح جامع مدیریت استعداد شهید بیاضی زاده گفت: رهبر انقلاب می‌گویند اگر شخصیت هایی همچون علامه طباطبایی یا آیت الله نائینی در کشورهای غربی بود مثل خورشیدی می درخشید، این در حالی‌ست که در ایران و حوزه‌های علمیه آدم‌هایی معمولی به حساب می‌آیند.

رستمی کیا این سخن خود را مثال آورد و گفت : ما استاد مسلم حوزوی داریم که می‌گوید حتی خانواده خودش از جایگاه و نوع فعالیت او اطلاع ندارد! و البته این به خاطر ضعف عملکرد رسانه و یا ضعف در حضور در عرصه‌ی رسانه می‌باشد.

سرانه‌ی خبر در موضوع نخبگان معیاری برای اهمیت نخبگان برای رسانه‌ها است

همچنین در این نشست حجت الاسلام علی اسفندیار، منتقد و فعال رسانه‌ای حوزوی، کانال خبری «رسانه نخبگان» را خروجی رسانه‌ای طرح شهید بیاضی‌زاده معرفی کرده و رسانه‌ای کردن فعالیت نخبگان را جز اهداف آن عنوان کرد.

اسفندیار در میان سخنان خود به دیده نشدن فعالیت جهادی رسانه‌های حوزوی اشاره کرد و از مظلومیت این قشر گفت.

وی یکی از آسیب‌های موجود در رسانه‌های حوزوی را عدم دلگرمی فعالان این عرصه عنوان کرد و ادامه داد: این دلسردی به خاطراین است که یا به او افق دید نداده ایم یا اصلا احساس هویت نمی‌کند.  بخشی از مشکلات مربوط به محدودیت های خبرگزاری‌هاست؛ اما بخش بزرگ‌تر موضوع باید از سوی مراکز حوزوی به ویژه مرکز خدمات به رسمیت شناخته شده و حل گردد.

مدیرکانون نخبگان یادداشت نویسی مرکز بسیج اساتید حوزه با اشاره به سرانه بسیار پایین خبر در مورد نخبگان در اغلب خبرگزاری‌های کشور و خبرگزاری‌های حوزوی آن را زیبنده رسانه‌ها ندانست و پیشنهاداتی را ارائه داد.

یادآور می‌شود این نشست نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «نخبگان و رسانه» بود که به همت واحد رسانه طرح جامع مدیریت استعداد شهید بیاضی‌زاده و با همکاری اداره کل امور نخبگان مرکز خدمات حوزه علمیه و کانون مدادالفضلاء برگزار خواهد شد.

خبرنگار: محمد اصغری مرجانلو