نگاهی کوتاه به اتفاقات عراق

احتمالا پیش آمده باشد که عارضه ای مثل سردرد یا مثلا چشم درد سراغ شما آمده باشد که کمی عجیب بوده و برای جویا شدن علت این عارضه در اینترنت جستجو کردید تا ببینید ممکن است علت کدام بیماری باشد و در نتایج جستجو هزاران مورد و عامل را ردیف کردند و در انتها مرگ شما را دور از جانتان نزدیک کردند؛ یک سردرد ساده بدون شاهد و قرینه می تواند علتی برای چندین بیماری باشد اما وقتی شواهد با هم جمع شوند و سابقه بیماری ها، مزاج، سبک زندگی، شغل، ژنتیک و... با هم در نظر گرفته شود مشخص شود که مثلا سردرد امشب شما از غذایی با مزاج سرد بوده که حال احتیاج است با یک ماده گرم مزاج مثلا معده را گرم کرد تا سردرد رفع شود.

سردرد یک انسان، بدون در نظر گرفتن سوابق و شواهد می تواند علتی برای هزاران بیماری باشد چه برسد به بررسی علل و عوامل تحولات ملتی مثل عراق و لبنان؛ اینکه امروز در این کشور ها چه می گذرد و چه مباحثی پیش آمده و چه چیزی پیش خواهد آمد نیازمند این است که ما از سال های دور تا کنون به طور مداوم از تحولات عراق خبر داشته و اکنون با صرف وقت کم اندازه خودمان نتایج انتخابات را فهمیده و آینده را پیش بینی کنیم و یا حداقل از اتفاقات پیشگیری کنیم.

انتخابات عراق؛ یک بررسی سخت

حال برای بررسی اجمالی اتفاقات عراق پس از انتخابات لازم است اندکی نظارت به گذشته هم داشته باشیم؛ از 2003 که حکومت صدام به اتمام رسید و با تحقیر دستگیر و اعدام شد و حکومت جدید تشکیل شد این انتخابات اخیر اولین انتخابات زودهنگام عراق بوده است؛ حال اگر به دنبال پیروز انتخابات می گردید باید عرض شود که در نظام های پارلمانی برنده انتخابات امری مشکک بوده و حتما احتیاج به بررسی همه جانبه دارد؛ پارلمان عراق 329 کرسی داشته که 15 روز پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات شروع به کار می کند و پس از تعیین رئیس و دو معاون پارلمان اولین دستور آن ها ایجاد زمینه تعیین رئیس جمهور است؛ رئیس جمهور باید با دو سوم آرا یعنی 210 نفر تعیین شود.

حال با توجه به موارد مطرح شده سؤال می شود آیا حزب یا ائتلافی که کمتر از این مقدار نماینده در پارلمان داشته باشد پیروز است؟

پس از تعیین رئیس جمهور او نامزد فراکسیون اکثریت را مکلف به تشکیل دولت می کند و لازم است نصف آرای حاضرین در جلسه تعیین نخست وزیر را کسب کند؛ حال با توجه به این‌که نخست وزیر سایر وزرا را تعیین می کند و برای تعیین نخست وزیر احتیاج به هماهنگی نصف پارلمان بوده به چه کسی می توان گفت پیروز انتخابات؟ انتخابات در نظام پارلمانی عراق تازه شروع ماجرای احزاب است و راه سختی برای تعیین رئیس پارلمان، رئیس جمهور، نخست وزیر و تشکیل دولت دارند.

عراق، جامعه ای که نمی شناسیم

شناخت جامعه عراق احتیاج به مطالعه بیشتر دارد چرا که تفاوت های عمده ای با جامعه ما داشته و سرگذشتی متفاوت در این چند دهه داشته و پس از تجزیه از عثمانی حکومت های متفاوتی را تجربه کرده است؛ جامعه عشائری و تعصبات عشیره ای، طایفه ای جای مطالعه وسیع دارد که متأسفانه اطلاعات فعالان سیاسی ایرانی از همسایه نزدیکی مثل عراق ناچیز است چه برسد به مردم؛ رسانه ملی باید برنامه های ثابتی برای بررسی اوضاع همسایگان داشته باشد تا به تدریج اطلاعات نخبگان ما نیز از الزامات جامعه عراق بالاتر برود.

مردم عراق به ائتلاف ها رأی می دهند و این ائتلاف فراتر از احزاب و افراد است؛ پیش از انتخابات احزاب مختلف برای گسترش سبد رأی خود با احزاب به رایزنی پرداخته و پس از تشکیل ائتلاف ها لیست افراد تحت ائتلاف منتشر می شود تا واجدین شرایط به آن ها رأی دهند؛ برای درک بهتر شرایط انتخابات اخیر عراق باید در مقایسه با خودمان عرض شود مشارکت در انتخابات اخیر ریاست جمهوری ایران 48 درصد بوده که در محافل غربی علت کاهش مشارکت مردم را نبود آزادی در انتخابات و رد صلاحیت ها عنوان می کنند اما در انتخابات عراق که همه احزاب و سیاسیون حق شرکت دارند مشارکت مردم 43 درصد اعلام شده و جنبش های تحریمی زیادی از کف جامعه بر علیه این انتخابات فعال بودند.

مقتدی صدر و سؤالات بی پاسخ و راهی سخت

بیشترین کرسی کسب شده توسط ائتلاف های عراقی، متعلق به ائتلاف سائرون منتسب به مقتدی صدر روحانی مطرح شیعه است که با 73 کرسی بیشترین کرسی را در مقایسه با سایر ائتلاف ها کسب کرده است؛ ائتلاف سائرون در میان دیگران تنها ائتلاف مطرحی است که هیچ ائتلافی ندارد و به عبارت بهتر فقط حزب مقتدی صدر با عنوان سائرون در این ائتلاف حاضر است؛ برای مثال ائتلاف فتح با مشارکت هادی العامری مسؤول سازمان بدر، حزب صادقون، عصائب اهل حق و مجلس اعلی تشکیل شده و دیگر ائتلاف ها هم به همین صورت مشارکتی است.

با توجه به شرایط انتخاب نخست وزیر و رئیس جمهور توسط پارلمان نمی توان به این روحانی شیعه لقب پیروز انتخابات را به طور کامل داد اما همین که یک حزب فرد محور توانسته 22 درصد پارلمان را به عنوان یک قدرت مهم کسب کند یک پیروزی بزرگ در عراق محسوب می شود اما این پیروزی تا کسب قدرت فاصله های زیادی دارد.

برای تعیین رئیس جمهور هنوز احتیاج به همراهی 50 درصد پارلمان داشته و برای تعیین نخست وزیر نیز همچنان به ائتلاف و همراهی با 30 درصد پارلمان احتیاج دارد؛ شخصی فرد محور مثل مقتدی صدر که از همان ابتدای پیروزی اظهارات کنایه ای به سایر احزاب به خصوص دیگر گروه های شیعیان مثل حشد الشعبی داشته چگونه می تواند برای تشکیل دولت متبوع خود با سایر گروه ها ائتلاف کند؟ سؤالاتی که پاسخش الآن سخت است.

آینده عراق مقتدی صدر با ایران چه می شود؟

متأسفانه به همان علت نبود برنامه های دائمی برای تحلیل و پردازش اتفاقات همسایگان، اذهان ایرانی دوست دارند پاسخ سریع را با «بله یا خیر» بشنوند در حالی که قضیه اینقدر ساده نیست؛ اولا اگر مقتدی صدر موفق به تشکیل دولت هم بشود تنها نیست چرا که مجبور به ائتلاف با دیگر احزاب برای تعیین نخست وزیر است که سیاست های خارجی با خواست نخست وزیر تعیین می شود.

به طور کلی در دنیای امروز کنار گذاشتن رابطه با یک دولت دیگر اصلا شدنی نیست و حتی ایران و آمریکا با 40 سال سابقه قطع رابطه اما همیشه بر روی یکدیگر تأثیرگذار بودند.

دوما مقتدی صدر به اذعان سوابق، فردی غیر قابل پیش بینی است و جریان صدر برخاسته از کف جامعه و نخبه گریز است و کاهش رابطه با دولت ایران از او بعید نیست؛ جنجال های پس از انتخابات و کنایه به حشد الشعبی نشان می دهد که او عقل سیاسی ندارد چرا که برای تشکیل دولت راه زیادی در پیش داشته و بسیاری از بدنه طرفدار او نیز با بدنه حشد الشعبی همپوشانی دارند و همین کنایه ها کار را برای ائتلاف نخست وزیری سخت تر می کند.

سوما اینکه نسبت به بسیاری از گروه های عراقی اشتراکات جریان صدر با ایران بیش از دیگران است و سابقه تحصیل و زندگی این روحانی شیعه در قم، کمترین نشانه پیوند شیعیان عراق و ایران است و این آخوند نمی تواند برای کاهش روابط توفیقی پیدا کند چون علاوه بر نشدنی بودن این امر هزینه اش زیاد خواهد بود.

در پایان تصریح می شود بسیاری از ارکان دولت عراق تحت نفوذ آمریکا است برای مثال بانک مرکزی آن که دلیل بلوکه ماندن پول های ایران در عراق همین امر است و در سال هایی که حشد الشعبی مشغول جنگیدن بوده بسیاری از جوانان عراقی دوره ای قریب به این عنوان «رهبری آینده جهان» در آمریکا طی کردند که پس از پایان دوره سرباز آمریکا در میان دولت و مردم عراق باشند و همین امر آینده عراق را نگران کننده نشان می دهد.