خدمات آیت الله یزدی قبل، حین و بعد از انقلاب
به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، به مناسبت سالروز رحلت ملکوتی آیت الله محمد یزدی رییس فقید جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفتوگویی با آیت الله رجبی رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) درباره ابعاد مختلف شخصیتی، علمی، اخلاقی و مبارزاتی این فقیه بصیر صورت گرفته است که متن آن به این شرح است:
سوال- نقش مرحوم آیتالله یزدی؛ در جامعه مدرسین چیست؟
آیتالله یزدی؛ از شخصیتهایی است که از آغاز شکل گیری جامعه مدرسین حضور داشته تا پایان عمر شریفشان در این تشکل دینی و علمی و سیاسی و در طول این مدت نقش اثرگذار داشته است. در آن آغاز که جامعه مدرسین در واقع به هدف دفاع از فرهنگ دینی و بخصوص از نهضت امام و از شخص حضرت امام شکل گرفت آیتالله یزدی حضور داشتند در توسعه بخشهای مختلف جامعه نقش داشتند. در یک مدتی قبل از انقلاب دبیری جامعه بعهده داشتند که در آن بخش در آن مقطع توسعه به حوزههای فرهنگی و تشکیلاتی از تلاشهایی بود و نقشهایی بود که در واقع آنجا بعهده گرفتند. بخش سیاسی جامعه را مدتها مسئول آن بخش بودند و خوب میدانیم که جامعه مدرسین یکی از وجوه برجسته همان بعد سیاسی به معنای صحیحش که مرحوم مدرس فرمود: سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ماست. در واقع مرحوم آیتالله یزدی آن بخش سیاسی جامعه را مسئولیتش را بعهده داشتند و در آن دوران مبارزات سیاسی قبل از انقلاب که جامعه هم یکی از تشکلهای بسیار فعال و اثرگذار بود مسئولیت این بخش به دوش ایشان بود. در طول دوران نهضت آیتالله یزدی بسیاری از اطلاعیههایی که جامعه مدرسین در مبارزه با رژیم و در دفاع از امام نقش ایفا میکرد ایشان آن اطلاعیهها را امضاء کردند درآن موقعی که امام عزیز ما را رژیم منحوس پهلوی دستگیر کردند. تلاشی که جامعه مدرسین کردند برای حفظ امام و از مراجع عظام درخواست کردند که نسبت به جان امام و اینکه تثبیت مرجعیت ایشان راهی است برای حفظ جان امام از افرادی که بسیار فعال بودند در این عرصه و به محضر مراجع مشرف میشدند و از آنها درخواست این مطلب را میکردند آیتالله یزدی بود و همراه بزرگان دیگری از اعضای جامعه و در عین حال پس از اینکه در مقطعهای بعد پس از رحلت آیتالله مشکینی ایشان تا پایان عمر شریفشان مسئولیت رئیس جامعه مدرسین را بعهده داشتند. در طول این مدت موضعگیریهای انقلابی که جامعه داشت که اینجا فرصت ذکر آنها نیست یکی از عناصر بسیار اثرگذار شخص ایشان بود و اعضای جامعه با احترامی که برای این شخصیت بزرگ قائل بودند وقتی که ایشان مطلبی در مسائل سیاسی مطرح میکردند به نظر ایشان و دیدگاه ایشان ارج بسیاری مینهادند و تمام بیانیههای جامعه مدرسین در مقاطع مختلف انقلاب و بخصوص بعد از پیروزی انقلاب داشته با امضای ریاست آیتالله یزدی بودند صورت گرفت.
آیتالله یزدی در طول حیات جامعه مدرسین همواره یکی از عناصر کلیدی و نقش آفرین در این عرصه بودند.
میتوانیم بگوییم که آیتالله یزدی در طول حیات جامعه مدرسین همواره یکی از عناصر کلیدی و نقش آفرین در این عرصه بودند و با اهتمام با جدیت با قاطعیت در این منصب نقش خودشان را ایفا کنند. خداوند روح ایشان را با ارواح طیبه شهدای کربلا محشور بفرماید که قاطعیتی که بخصوص در مسائلی که مربوط به انقلاب و نظام و ولایت میشد ایشان در مواضعاون در جامعه مدرسین نقش جدی در مباحثی که برگزاری تجمع علمای بلاد که باز نوعا ایشان سخنران اصلی آن نشستها بودند وآن تجمعها سخنان ایشان به تناسب جریانات اجتماعی سیاسی و فرهنگی بسیار اثرگذار بود. در مواردی مورد تحسین همه شرکت کنندگان قرار گرفت.آن ابعاد مختلف شخصیتی ایشان در جامعه مدرسین که هم یک شخصیت اخلاقی بودند، یک شخصیت علمی بودند یک شخصیت انقلابی بودند و یک شخصیت فهیم سیاسی بودند اینها موجب میشد که در عرصههای مختلف ایشان در جامعه مدرسین نقش آفرین باشند غیر از اینکه خب در هیات رئیسه جامعه مدرسین باز به عنوان اینکه رئیس جامعه بودند اونجا هم نقش بسیار مهمی در تصمیمگیریهایی که در جامعه صورت میگرفت. در مقاطعی که از مسئولین دعوت میشد، خب ایشان نظر خودشان را بیان میکردند و اثرگذار در مسائل اجتماعی، سیاسی نظام اسلامی ما بودند.
سوال - نقش آیتالله یزدی؛ در شکلگیری نظام جمهوری اسلامی ایران را بفرمایید.
همانطور که اشاره آیتالله یزدی از آغاز تقریبا اوایل ورودشان به حوزه علمیه قم با امام عزیز ارتباط برقرار کردند و نهضت امام که شروع شد یکی از کسانی که در طول نهضت همواره به صورت جدی حضور چشم گیر در نهضت امام داشتند این شخصیت بزرگ بود. خب میدانیم که نهضت وقتی شروع شد نقطه آغازش با سخنرانی حضرت امام در خرداد 42 بود هر چند ایشان فرمودند درآن سخنرانی حضور نداشتند ولی در ادامه که ایشان مسافرت بودند و برگشتند از همون لحظه شروع کردند به فعالیتهایی که در راستای نهضت امام و انقلاب اسلامی بود. هم در سخنرانیهای خودشون همواره دفاع جانانه از امام، از نهضت امام و از مسیر انقلاب داشتند بنابراین در سخنرانی هاشان در قبل از انقلاب معروف بود که یکی از سخنرانهای آتشین که در راستای نهضت امام داشت ایشان بود. به همین دلیل مکرر رژیم منحوس ایشان را دستگیر کردند و تبعید کردند ولی ایشان ازآن شخصیتهایی بود که دستگیری و تبعید مانع این حرکت انقلابی و سخنرانیهای آتشین نبود. ممنوع المنبر شدند ولی دست بر نداشتند به محض اینکه از تبعید بر میگشتند دوباره آن نقش آفرینی را در جریان انقلاب داشتند و دوباره دستگیر میشدند.
هر فرصتی پیدا می شد مرحوم آیت الله یزدی از آن برای تقویت نهضت و انقلاب استفاده میکردند.
در آثار علمی خودشان باز به این مسئله توجه داشتند، از قبل از انقلاب میدانیم که انقلابیون یکی از سمبلها و الگوهای حرکت انقلاب ایشان حرکت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بود. آیتالله یزدی کتابی را که قبل از انقلاب نوشته بودند بعنوان حسین ابن علی را بهتر بشناسیم، کتابی بود که نیروهایی که انقلابی بودند و میخواستند در این حوزه اباعبدالله را الگو قرار بدهند این کتاب را حتما مطالعه میکردند و همچنین در عرصههای مختلفی که ایشان با درس اخلاق حتی اگر میگفتند گویا سعی داشتند که از امام نامی ببرند از انقلاب نامی ببرند و از اینکه مزدوران منحوس پهلوی درآن سخنرانی شان حضور دارند میدانستند که مامورین ساواک حتی در بعضی از موارد رئیس ساواک حضور دارد اما اینها مانع از سخنرانیهای آتشین ایشان نمیشد. هر فرصتی پیدا میکردند ازآن فرصت برای تقویت نهضت و انقلاب استفاده میکردند علاوه بر سخنرانیها و نوشتارهای ایشان، اهل کار تشکیلاتی در راستای انقلاب بودند. جمعی از مبارزین انقلاب در قم که با ایشان بیشتر مرتبط بودند و در واقع رهبری آنها را ایشان بعهده داشت کسانی بودند که در مبارزه با رژیم هم مبارزه عملیاتی داشتند مبارزات مسلحانه تا نزدیک انقلاب و اینها هم به سوی مبارزات جمع آوری اسلحه برای مبارزه با رژیم هم در دوران منتهی به انقلاب اسلامی که در قم از طریق سه راهیها با رژیم مبارزه میشد کسانی بودند که با ایشان مرتبط بودند هم هدایت و هم پشتیبانی و هم سخنرانی در جمعشان میکرد. این از کارهایی بود که در واقع در جنبه عمل عهده دار این کار بودند.
همچنین در جریان فتح شهربانی قم در انقلاب و پیروزی نهضت، شخصیتی که آمد و جمع زیادی که حضور پیدا کرده بودند آمد و مدیریت کار را به دست گرفت و از افراط و تفریطها جلوگیری کردند و جامعه قم هم اعتنای به ایشان داشتند به محض اینکه ایشان فرمودند رعایت آرامش را بکنید رعایت موازین دینی را بکنید ، همه تسلیم بودند این گونه بود سخن ایشان در جریان انقلاب اثرگذار بود به هر حال شخصیتی بودند که هم در گفتار، هم در نوشتار هم در فعالیتهای سیاسی در قالب جامعه مدرسین هم در تشکلهای مبارزین قم حضور داشتند.
چنانچه با آشنایی که با فداییان اسلام پیدا کردندآن مشی فداییان اسلام را پسندیدند و در همون مسیر حرکت میکردند با اینکه بعضی از شخصیتهایی بودند که باآن مشی مبارزه مسلحانه وآن روحیه حماسی مرحوم نواب چندان روی خوشی نمیدادند اما ایشان از علاقمندان و شیفتگان به آن مسیر و روحیه بودند. میتوانیم بگوییم آیتالله یزدی یک منبع انرژی انقلابی و روحیه انقلابی بودند هر کس در مجلس ایشان مینشست، منش، گفتار، اندیشه وطراحی ایشان همه در مسیر انقلاب و تقویت انقلاب اسلامی بود.
در مقطعهای مختلف به لحاظ موضعگیری با رژیم مقابله کردند در کاپیتولاسیون که امام موضع جدی گرفتند، در مدارس اوقافی که رژیم در نظر داشت که به نحوی نفوذ در حوزههای علمیه بکند و مدارس اوقافی که اوقاف دست رژیم بود میخواست راه اندازی کنه ایشان موضع گرفتند در مسائل مختلف در مورد اصلاحات ارضی در انواع مختلف موضوعاتی که ایشان احساس میکرد رژیم برای ضربه زدن به اسلام ضربه زدن به روحانیت، ضربه زدن به نهضت امام برنامه ریزی میکند سریعا و به موقع وارد صحنه میشدند و موضع میگرفتند و ازآن جهت به انقلاب، امام عزیز ما کمک میکردند.
سوال - با توجه به اینکه آیتالله یزدی در عرصههای مدیریتی مختلف نقش داشتند، مثل قوه قضائیه، شورای نگهبان، مجلس خبرگان، شورای عالی حوزه و از طرفی ایشان دو دوره عضو شورای عالی حوزه و یک دوره رئیس بودند و همزمان عضو شورای عالی حوزه بودند در خصوص آن مناصب دیگر اشارهای داشته باشید.
آیتالله یزدی از شخصیتهایی است که هم در سه مقطع در واقع جریان نهضت امام و انقلاب را یاری کردند در دوران قبل از انقلاب که تلاش کردند که نهضت تقویت بشود و این حرکت به نتیجه برسد و با عشق امام آنچه در توان داشتند به کار گرفتند. در جریان پیروزی انقلاب هم نقش جدی داشتند در سال 57 هم نسبت به حضرت امام و ارادتی که به ایشان داشتند هم نسبت به انقلاب و مبارزه با جریانهایی که علیه انقلاب در آغاز انقلاب میخواستند انقلاب را دچار مشکل کنند مثل جریانات خلق عرب، پیوند خورده با آیتالله شریعتمداری و جریانات دیگر ایشان به میدان آمدند و جانانه مبارزه کردند و یک بخش هم در پس از شکل گیری نظام اسلامی که پستهای متعددی رو ایشان برای کمک به نظام جمهوری به عهده گرفتند خب از آغاز دادگاه انقلاب قم رو داشتند که نقش بسیار مهمی داشت. هنوز ساواکیها در قم بودند در دستگیری در محاکمه آنان و بعد در جریاناتی که آغاز انقلاب ترورهایی که صورت میگرفت و طبعا ایشان باید درآن عرصه وارد میشدند هم به لحاظ اینکه ساختمان ساواک آن موقع در اختیار دادگاه انقلاب گرفت و ایشان به لحاظ امنیتی هم آن موقع نقش آفرینی میکردند برای شهر قم.
یادم هست که شهید قرنی را ترور کردند آن تشییع شد، شهید مفتح تشییع شد. درآن جریانات امکان هرگونه حرکت دشمن وجود داشت و حضور ایشان درآن منصب نقش آفرین بود. درآن مقطعی که بنا بود که قضات را برای کشور شناسایی کنند تایید کنند و اعزام کنند. یکی از افرادی که نقش آفرین بود ایشان بود. بعد ازآن در مرحله مجلس شورای اسلامی دو دوره یا بیشتر ایشان حضور پیدا کردند و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی را داشتند. درآن دوره یک طرح بسیار ارزشمندی را طراحی کردند که لوایح مجلس آورده میشد به قم و خودشون دستور میداد که در اینجا جمعی از علما و اساتید بزرگ از جمله مثل آیتالله مومن از کسانی بود که در جلسات شرکت میکرد و آیتالله صلواتی و جمعی دیگر و لوایح بررسی میشد و نظرات حوزه منعکس میشد به مجلس. این کار بسیار ارزشمندی بود که موجب میشد لوایح قوی تر و مستحکمتر سازگار با موازین اسلامی باشد. طرحها و لوایح.
آیت الله یزدی در شورای نگهبان از زمان حضرت امام تا پایان آن مقطعی که توان حضور در شورای نگهبان داشتند هم مورد اعتماد امام و هم مورد اعتماد مقام معظم رهبری بوده و در آنجا نقش آفرینی کردند.
بعد ازآن مقطع در خود سمت رئیس قوه قضائیه دو دوره که بودند آنجا هم نقش بسیار جدی داشتند در این زمینه و شاهدیم که درآن مقطع مبارزه با مفسدین و رسیدگی به دادگاههای مختلف یک شأن بسیار مهم بود. در شورای حل اختلاف قوا یکی از اعضاء بودند، آنجا هم باز نقش مهمی داشتند. در مجلس خبرگان رهبری باز تا این اواخر که باز حضور داشتند خب یکی از عناصر بسیار مهم در مقطعهای هیئت رئیسه مجلس و در نایب رئیسی مجلس خبرگان، همچنین ایشان در شورای نگهبان از زمان حضرت امام تا پایان آن مقطعی که توان حضور در شورای نگهبان داشتند هم مورد اعتماد امام و هم مورد اعتماد مقام معظم رهبری در آنجا نقش آفرینی کردند. بهر حال شخصیتی بودند که در طول این مدت در نقشهای مختلف اثرگذار بودند.
در حوزه هم در جامعه مدرسین هم نقش اساسی داشتند هم در شورای عالی، درآن مقطعی که ایشان رئیس شورای عالی بود، کارهای بسیار ارزشمندی صورت گرفت. یکی از نهادهایی که آن موقع در واقع مدیریت و درایت شکل گرفت. به دلیل اینکه دستور جلسات شورا بسیار فراوان بود و خب اگر میخواست تمام آنچه می آید، مستقیم بیاید در شورا، شورا نمیتوانست و مدتها طول میکشید. یک هیئت رئیسهای تشکیل شد یا کمیتهای که خود ایشان بودند، بعضی از برادران دیگر بودند بنده هم توفیق داشتم در خدمت شان باشیم. خیلی از مسائلی که باید می آمد مدتها وقت شورا گرفته میشد تا تصویب بشه، همان ها حل و فصل میشد. نامههایی که می آمد هم با دقت و درایت ایشان کار انجام گرفت هم باری از روی دوش شورای عالی برداشته میشد.
تشکیلات شورای عالی و گزارشاتی که از بخشهای مختلف میآمد به آنجا اینها همه در آنجا بررسی میشد. درآن عرصه هم شخصیتی بودند که به لحاظ رویکرد انقلابی شورا نقش آفرین بودند هم به لحاظ دقتهایی که با توجه به اشرافی که ایشان به مسائل اجتماعی فرهنگی در طول دوران انقلاب و در همون موقعداشتند خب کارها به صورت جامع نگرانه بررسی میشد.
سوال - در خصوص سابقه علمی آیتالله یزدی هم مطالبی دارید بفرمایید.
ایشان بدون شک یکی از شخصیتهای علمی برجسته جامعه ما و حوزه علمیه بودند. شخصیتی که از دانش بزرگان حوزه علمیه مثل مرحوم آیت الله بروجردی، اراکی، آملی، علامه طباطبایی ایشان بهره بردند و یک دوره کامل درس فقه امام را در محضر ایشان استفاده کردند. یک شخصیتی دست پرورده این بزرگان و باآن استعدادی که خود ایشان داشتند و در زندگینامه منعکس هست کسانی بخواهند بیشتر بدانند.آن استفاده ذاتی ایشان و تلاش و کوشش وپرکاری ایشان وآن استادان برجسته و در درجه یک، یک شخصیت بزرگ علمی را شکل داده بودند.
مهم این هست که درکنار این شخصیت علمی، ساده زیستی، اخلاق و منش کریمانه ایشان هم ضمیمه شده، یعنی عالم با عمل و عالم پرهیزکار، عالم زاهد و همه میدانند که زندگی ایشان ساده و در واقع زاهدانه بود. علاوه برآن پرورشی که در محضرآن بزرگان داشتند،ایشان از شخصیتهایی هست که به لحاظ آثار قلمی و درسهایی که میفرمودند خب سالها ایشان درس خارج ارائه کردند، البته قبلش دروس دیگر را میفرمودند. اما سالها درس خارج گفتند و تمام این دروس همه در قلمرو فقه معاصر و فقه حکومتی بود و این چیزی بود که تعدادی از بزرگان ما به این اهتمام ورزیدند، مثل آیت الله مومن، یزدی و برخی دیگران. و این خلایی که وجود داشت که فقه معاصر و فقه حکومتی را که نیاز نظام بود را ایشان به لحاظ علمی در درس خارج خودشان تامین کردند.
آثار علمی ایشان حوزههای مختلف علوم دینی را در بر میگیرد. در مباحث تفسیری هم ایشان تفسیر ترتیبی نوشتند، هم تفسیر موضوعی فقه القرآن که چندین جلد هست. این بعد تفسیری ایشان را نشان میدهد که یک مفسر هستند و از محضر علامه طباطبایی استفادههایی که بردند در مقام تدریس و تالیف اینها را به منصه ظهور رساندند.
در مباحث اخلاقی، آثار متعددی ایشان نوشتند در مباحث اخلاقی که در بخشی به فارسی هست به زبان عربی هم برخی هست، در مسائل عقایدی کتاب های متعدد نوشتند، از جمله کتاب گمشده ما که از کتاب های نخستین ایشان هست. و این کتابی بود که قبل از انقلاب مورد توجه بود چون عقاید را با یک بیان روشن و روانی بیان کرده بودند که کسی کتاب برمیداشت تا پایانش ادامه میداد.
جالب این هست که وقتی که مردوخ آن فرد منحرف، علیه عقاید شیعه کتابی را نوشت حضرت امام آیت الله یزدی را خواستند و به ایشان فرمودند که شنیدی که چنین کتابی نوشته شده، امام می فرمایند در کتاب مردوخ نامی از کتاب گمشده ما که کتاب شماست برده شده، شما چه کاری انجام دادید؟ ایشان می فرمایند من شروع کردم یک نقدی و پاسخی به شبهات مردوخ دادم. امام ضمن تشویق ایشان میگویند، اگر نقدتان را نوشتید به من بدهید من هم ببینم. خب امام در بعد مسائل کلامی چنین اعتمادی برای پاسخ به شبهات مردوخ ایشان را دعوت میکند و ایشان صد صفحه پاسخ شبهات را مینویسند و به محضر امام میدهند، امام هم مطالعه میکنن و نکاتی هم یادآور می شوند و جایزه ای هم به ایشان میدهند. یعنی کار را آنقدر امام می پسندند که به عنوان تقدیر از این شخصیت بزرگ. خب این نشان اعتماد امام به ایشان بود. در جریانات دیگری هم امام ایشان را اعزام کردند به عنوان نماینده خودشان که نشان اعتماد امام به لحاظ علمی به شخصیت آیت الله یزدی هست.
آیت الله یزدی در عین حال که مسائل اخلاقی را بیان میکردند به مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هم می پرداختند.
علاوه بر اینها در حوزه های سیاسی و اجتماعی هم آثار متعددی از ایشان چاپ شده، بخشی از آن به زبان عربی است که از جمله مباحث مربوط به ولایت فقیه و حکومت دینی که نشان دهنده بعد علمی و هم دغدغههای انقلابی ایشان و هم دلبستگی به نظام اسلامی و نهضت امام. بنابراین در مباحث اخلاقی غیر از اینها هم در مباحث سخنرانیهای ایشان از قبل از انقلاب من خاطرم هست که در اعتکاف مسجد امام ایشان آمدند سخنرانی کردند و در عین حال که مسائل اخلاقی را بیان میکردند به مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هم می پرداختند.
به هرحال از نظر علمی به خودی خود شخصیت علمی برجسته بودند هم به لحاظ اثار و هم به لحاظ دروسی که ارائه کردند از شخصیتهای برجسته بودند. به همین دلیل هم امام و مقام معظم رهبری سالیان طولانی در شورای نگهبان ایشان را به عنوان عضو شورای نگهبان قرار دادند. شورای نگهبان وظیفه ای که دارد می طلبد که اشراف کامل و اجتهادی به مسائل اسلام داشته باشد. مسائل فقهی اسلام. میخواهد لوایح و طرحهایی که از مجلس می آید رو بررسی کند. ببینید با موازین اسلام سازگار هست یا نیست. خب این توانمندی علمی را امام در ایشان دیده بود و مقام معظم رهبری دیدند که تا آخرین روزهایی که ایشان امکان حضور در شورا را داشتند این وظیفه را بر دوش ایشان گذاشتند.
سوال - آشنایی حضرتعالی با آیت الله یزدی از چه مقطعی شروع شد؟
بنده از همون قبل از انقلاب و هم در جریان اعتکافی که بود، هم در سخنرانیهای اخلاقی که در جلسات دیگه و هم در مباحث مبارزاتی، چون یکی از شخصیتهایی که هر جا میگفتن آیت الله یزدی قرار است سخنرانی کند معلوم بود که آنجا جمع انقلابیون و اینها حضور دارند و بیشتر از طریق همین سخنرانیهای ایشان، چه سخنرانی اخلاقی و چه سخنرانی عمومی که می فرمودند در مسجد امام در جاهای دیگر و یکی هم در همون جریانات انقلاب. در جریان فتح شهربانی قم هم آنجا من حضور داشتم که جمعیت زیادی آمدند بعضی ها با اسلحه سرد آمده بودند، هر کسی فکر میکرد اینجا درگیری می شود با خودش یک چیزی آورده بود. ولی خب ایشان آمدند و گفتند شهربانی تسلیم شده و نگران نباشید و لذا جمعیت را آرامش دادند دیگه ما برگشتیم. خب بعد از انقلاب هم که در جامعه مدرسین و هم در شورای عالی انقلاب فرهنگی و همان دورانی که در مجلس هم ایشان حضور داشتند آن لوایح را که می آوردند درآن جلسه هم بنده حضور داشتم.
یک جلسات محدودی بود تعدادی از اعضای جامعه مدرسین از بزرگانشان، ما کفش جفت کن های آنها بودیم. جلسات خصوصی بود در مسائل انقلاب و نظام، آنجا هم توفیق داشتیم در محضر ایشان باشیم.
سوال - آیتالله یزدی را در یک جمله توصیف بفرمایید.
یک عالم انقلابی به تمام معنا اجتماعی و تشکیلاتی و شخصیتی در عین حال اخلاقی، ساده زیست و زاهد که در ابعاد مختلف می تواند الگو باشد و سخنانش تاثیر خاص خودش را در مخاطب داشته باشد.
از خداوند متعال خواستارم که این عالم بزرگ که هستی اش را برای انقلاب و نظام و برای نهضت و امام و رهبری گذاشت، انصافا در دفاع از رهبری هم ایشان تلاش زیادی کردند، در تثبیت اعلمیت امام ایشان تلاش کردند که شخصیت امام اعلم هست در این زمینه، واقعا هم معتقد بودند و هم تلاش کردند خداوند ان شاءالله با امام عزیزمان در محضر رسول گرامی اسلام(ص)، امیرالمومنین (ع) و سیدالشهداء(ع) مهمان بفرمایند.