شورای عالی انقلاب فرهنگی در بین دستگاه‌های دیگر جایگاهی ندارد

۲۲ بهمن ماه ۵۷ تنها نقطه پایان برای رژیم ستم شاهی نبود، بلکه سرآغازی بود برای تحولات عمیق در همه عرصه‌های اجتماع ایران اسلامی بود و بی تردید عرصه فرهنگ از مهمترین آن‌ها به شمار می‌رفت، از این رو پیشوای حکیم انقلاب امام خمینی(قدس سره) همواره بر موضوع فرهنگ بعنوان مهمترین عرصه انقلاب تاکید داشت، تاجایی که در ۲۳ خرداد ۵۹ دستور تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کردند، اما بازهم به همین اکتفا نکرده و با صدور پیامی در ۱۹ آذر ۶۳ و با تاکید بر فراگیر شدن انقلاب فرهنگی در همه شئون کشور «شورای عالی انقلاب فرهنگی» با دستور ایشان تشکیل شد.

سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در راستای اعتلای فرهنگ و به مناسبت سالروز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در پرونده ای ویژه با نام «هدایتگران فرهنگ» به تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخته است.

در این پرونده سعی شده به بررسی ابعاد تغییر ساختار فرهنگی، اهمیت فرهنگ و رسانه و تبیین خواست رهبر معظم انقلاب از این شورا پرداخته شود.

جهت پیگیری عملکرد این شورا با حجت الاسلام امیر آقاجانلو دبیر علمی تربیتی شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت‌وگویی انجام شده است که در ادامه می خوانید:

رسا- لطفا کمی خود را معرفی کنید.

من امیر آقاجانلو دانش آموخته حوزه و بیش از ۱۰ سال است که در شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در سمت دبیر علمی تربیتی مشغول به فعالیت هستم و در طول این مدت، همواره مطالعاتی در عرصه سیاست پژوهی و تصمیم سازی داشته و در شورای حوزوی، فعالیت ها و همکاری هایی را در تدوین اسناد بالادستی اعم از مرحله ارزیابی و مرحله اصلاح داشته ام و در بعضی از موارد مثل سند علوم انسانی، در حدّ توانم در کنار دوستان همکاری کردم.

رسا- شورای عالی انقلاب فرهنگی چگونه نهادی است؟

روشن است که شورای عالی انقلاب فرهنگی، نهادی بالادستی برای سیاست گذاری علم و فرهنگ است و در عرصه علم، از آن رو که وارد سیاست‌گذاری در زمینه آموزش و پرورش شده، با تصویب سند تحول آموزش و پرورش، در عرصه تربیت مقاطع پایین تر از دانشگاه نیز ورود پیدا کرده است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی شاید در بدو تاسیس بیشتر بر دانشگاه‌ها یا امور سیاسی و یا حتی امور جاری دانشگاه ها می پرداخت؛ اما به مرور و با نگاهی که رهبر معظم انقلاب به این شورا داشت، حضور این شورا در عرصه فرهنگ جدی تر شده و رهبری عزیز انقلاب شورا را به عنوان قرارگاه سیاست گذاری علم و فرهنگ معرفی کردند.

این شورا ستادی ترین بخشی است که در عرصه علم و فرهنگ به فعالیت می پردازد و همان گونه که از اسم قرارگاه پیدا است باید ویژگی‌های ستادی هم داشته باشد.

رسا- هدف از تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی چیست؟

مهمترین هدف از تاسیس این شورا، اسلامی شدن علم و فرهنگ و ارتقاء آنها در کشور است تا بهره‌ای از سعادت را از طریق ترویج علم و فرهنگ و یا ارتقاء علم و فرهنگ بتواند در جامعه محقق کند؛ اما نکته‌ قابل توجهی که وجود دارد این است که متاسفانه این تصویر ایده‌­آل، همواره دچار کاستی‌ها و آسیب‌هایی است که از جمله آن آسیب ها این است که شورا، در عرصه علم، فرهنگ و تربیت به تَبَعِ ورودهایی که در این عرصه ها دارد.

ضعف ها و اشکال هایی نیز از این شورا قابل مشاهده است و شورای عالی آسیب هایی کلان در ارتباط با وضع کلان کشور دارد و نهادهای فرهنگی کشور، به طور کلی دچار نقص هایی مثل عدم هماهنگی و موازی کاری هستند.

رسا- آیا شورا در این مدت به اهداف خود دست یافته است؟

با توجه به اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی ضعف‌هایی در درون خود دارد، هنوز نتوانسته است مطابق با مأموریت‌های خود، آرایش های لازم را برای انجام مأموریت پیدا کند و تا کنون نیز جایگاهی در بین دستگاه‌های دیگر ندارد.

متأسفانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با یک ساختاری مواجه است که مصوبات آن، از ضمانت های اجرایی لازم برخوردار نیست؛ اگرچه مصوبات آن به رئیس جمهور ابلاغ می‌شود اما چون نسبت این مصوبات و بودجه هایی که در مجلس تصویب می شود روشن نیست، عمده دستگاه ها و مراکز کشور دچار مشکلات مالی و اجرایی در انجام مصوبات خود می شوند؛ و از طرفی دیگر، سایر دستگاه های کشور به جهت ردیف های بودجه ای که از مجلس دریافت کرده‌اند در همان ردیف ها اولویت های کاری و فرآیند اجرایی را تقسیم بندی می کنند و دیگر نوبت به سایر ردیف ها نمی رسد؛ علاوه بر این که دستگاه‌ها و سازمان‌های ما نیز هنوز به این بلوغ نرسیده اند که بر اساس سیاست باید عمل کنند.

رسا- مطالبه رهبر انقلاب از این شورا در رابطه با تحول در قرارگاه اصلی سیاستگذاری چیست؟

نیرو و توانی که بتواند در مسیر یک سیاست قرار گیرد، در بسیاری از دستگاه های فرهنگی و علمی ما وجود ندارد و اگرچه ما در این سال ها تمرین سیاست گذاری داشتیم اما باید سال هایی نیز تمرین اجرای سیاست های ابلاغیبه نهادهای مختلف را دنبال کنیم تا نهاد های ما به این رشد دست پیدا کنند که باید بر اساس سیاست‌ها عمل کنند.

شورا عالی انقلاب فرهنگی برای اینکه بتواند قرارگاه واقعی باشد، نیازمند یک دیده بانی و رصد بسیار قوی است که متأسفانه شورا تا این لحظه از آن بی بهره بوده و شکل مطلوبی نداشته است.

رصد عرصه های اندیشه‌ گری، عرصه‌های فرهنگی و وضع موجود کشور و رصد فضای خارج و بین الملل و به دست آوردن وضع موجود جزء وظایفی است که شورا باید برای تصمیم گیری به آنها دارا باشد و لازم است که نگاه واقع بینانه ای را نسبت به عرصه های مختلف داشته باشد تا بر اساس آن بتواند تصمیم گیری کند.

رسا-  سخنان اخیر رهبر انقلاب را درباره شورای عالی انقلاب فرهنگی چگونه ارزیابی می کنید؟

الحمدلله شورا پا به مسیری گذاشته است و آن نگاه سیاست‌گذارانه و فنی به عرصه‌های مختلف است که باید به صورت حرفه ای و تخصصی در عرصه های مختلف نیز پیش رفته و عرصه های مختلف را هم رصد کند.

نگاه رهبر معظم انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی نگاه قرارگاهی است و فرمایشات ایشان نسبت به این قرارگاه می تواند در همین راستا معنا شود؛ یعنی همان چابک شدن قرارگاه و تسریع در تصمیم گیری ها است و لازمه فعالیت های قرارگاهی و عملیاتی تسریع در امور است که بر شورا لازم است که فاصله مواجهه با مسائل و تصمیم‌گیری‌ها را کمتر کند.

رسا- چگونه شورای عالی انقلاب فرهنگی منعکس کننده نقطه نظرات اندیشمندان حوزوی می شود؟

شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی از ابتدای شروع کار خود تا به امروز، راه زیادی را پیش رفته است و آن چیزهایی که ما در طول این چند سال مشاهده کردیم این بوده که مسئولین شورا همیشه دغدغه این را داشتند که از نخبگان حوزوی و افراد مختلف و اندیشه های گوناگون حوزوی در بخش های مختلف شورا استفاده کنند تا در حد امکان از نظرات نخبگان به کارگیری و استفاده شود.

خوشبختانه در طول این مدت، تجربه انباشته بسیار ارزشمندی در شورا پیدا شد؛ به عنوان مثال در مواجهه با اسناد سیاستی، اگر شورای حوزوی در سال‌های اول، به کمترین میزان اصلاح اکتفا می کرد و کمترین پیشنهادات ایجابی را داشت، در سال های بعدی این توان در شورا بود که بر اساس آن ادبیات دینی سندهای بسیار قابل دفاعی را در عرصه های مختلف تدوین و تنظیم کرده و از آن دفاع کند و این راه ارزشمندی است که در طول این سال ها رفته شده است اگرچه هنوز ضعف های زیادی نیز موجود است و کارهای بسیاری نیز باید انجام شود.