کنکاشی در عظمت ماه رجب / از موعد استجابت دعا تا فرصت اتصال به خدا

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نبی اکرم(ص) فرمود: «ماه رجب ماه استغفار امت من است، پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است» (رَجَبٌ شَهْرُ اَلاِسْتِغْفَارِ لِأُمَّتِی أَکثِرُوا فِیهِ اَلاِسْتِغْفَارَ فَإِنَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ) (بحارالانوار، ج ۹۴، ص ۷۷). این حدیث شریف گویای این حقیقت است که آمادگی نفس برای مغفرت در ماه رجب بسیار بالاتر از ماه‌های دیگر است، خداوند توجه ویژه‌ای در این ماه به انسان دارد.

ماه رجب؛ ماه توجه به خود حقیقی

ازاین‌رو، مایه افسوس است که این ماه به‌غفلت بگذرد؛ برای این‌که انسان بتواند از رجب، شعبان و ماه مبارک رمضان، استفاده چند هزار ساله کند و برای آخرت و ابدیتش ذخیره کند، باید کمی از وقت خود را برای خود انسانی‌اش فارغ کند.

در غیر این صورت اگر بخواهد با همان شهوت و حرصی که در ماه‌های دیگر به کار دنیا می‌پردازد در ماه رجب، شعبان و رمضان هم این کار را ادامه دهد، خیلی محروم می‌شود. نگوییم: کار دارم، گرفتارم، نمی‌رسم، درس دارم و پروژه دارم؛ وقتی به ماه رجب بی‌توجهی شود، برکت می‌رود و به دنیا و کارهای دیگر انسان صدمه می‌خورد. اگر کسی برای آخرت وقت بگذارد در کارهای مادی و دنیایی‌اش هم اثرات بسیار خوبی دارد.

مقام رجبیون

در روز قیامت وقتی می‌خواهند مردم را تقسیم کنند، بعضی از افراد را جدا می‌کنند و به آن‌ها خطاب می‌شود: «اهل رجب کجا هستند؟ أَیْنَ الرَّجَبِیُّون»؛ این عنوان نشان می‌دهد که اهل رجب بودن کمال انسانی و آخرتی است (إِذَا کانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَةِ نَادَی مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ أَیْنَ اَلرَّجَبِیُّونَ؟ فَیَقُومُ أُنَاسٌ یُضِیءُ وُجُوهُهُمْ لِأَهْلِ اَلْجَمْعِ عَلَی رُءُوسِهِمْ تِیجَانُ اَلْمَلِک، مُکلَّلَةً بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ، مَعَ کلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَلْفُ مَلَک عَنْ یَمِینِهِ وَ أَلْفُ مَلَک عَنْ یَسَارِهِ...(بحار الأنوار، ج 94، ص 41)).

خداوند انسان‌ها را بر اساس کمال وجودی‌شان تقسیم می‌کند. در قیامت هم افراد بر همین اساس تقسیم‌بندی و به گروه‌های مختلفی ملحق می‌شوند، مانند دسته مشرکین، کافرین، مؤمنین، اهل یقین، مجاهدین و صابرین. یکی از آن دسته‌ها رجبیون هستند؛ رجبیون یعنی کسانی که در دنیا با رجب انس گرفتند و شخصیت‌سازی کردند، به مقام رجبی بودن رسیدند و اهل رجب شدند. ماه رجب برای اهلش موضوعیت دارد و کسانی که می‌خواهند به سمت پاکی و نور جهش پیدا کنند، باید از ماه رجب استفاده کنند.

فرشته داعی ماه رجب

فرشته ندادهنده، داعی، یا فرشته جارچی از آسمان هفتم، یعنی بهترین و مقرب‌ترین مکان، از طرف خداوند تبارک‌وتعالی به جان ما ندا می‌دهد. پیامبر (ص) می‌فرماید: «خداوند متعال، در آسمان هفتم، فرشته‌ای گماشته است که به آن، «داعی» می‌گویند و چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته، هر شبِ آن ماه را تا صبح، ندا می‌دهد: «خوشا بر ذاکران، خوشا بر طاعت کنندگان!» خداوند متعال نیز می‌فرماید: «من، هم‌نشین کسی هستم که با من، هم‌نشین باشد و مطیع کسی هستم که اطاعتم کند و آمرزنده کسی هستم که از من، آمرزش بخواهد. ماه، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من. هرکه مرا در این ماه بخوانَد، پاسخش می‌گویم و هرکه از من چیزی بخواهد، عطایش می‌کنم و هرکه از من هدایت جوید، راهنمایش باشم. این ماه را رشته‌ای بین خودم و بندگانم قرار داده‌ام. هرکس به این رشته (ریسمان) چنگ زند، به‌ من می‌رسد»(إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی نَصَبَ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَةِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ اَلدَّاعِی فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ یُنَادِی [نادی] ذَلِک اَلْمَلَک کلَّ لَیْلَةٍ مِنْهُ إِلَی اَلصَّبَاحِ طُوبَی لِلذَّاکرِینَ طُوبَی لِلطَّائِعِینَ وَ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی وَ مُطِیعُ مَنْ أَطَاعَنِی وَ غَافِرُ مَنِ اِسْتَغْفَرَنِی اَلشَّهْرُ شَهْرِی وَ اَلْعَبْدُ عَبْدِی وَ اَلرَّحْمَةُ رَحْمَتِی فَمَنْ دَعَانِی فِی هَذَا اَلشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ وَ مَنِ اِسْتَهْدَانِی هَدَیْتُهُ وَ جَعَلْتُ هَذَا اَلشَّهْرَ حَبْلاً بَیْنِی وَ بَیْنَ عِبَادِی فَمَنِ اِعْتَصَمَ به‌وَصَلَ إِلَیَّ؛ (بحار الأنوار، ج ۹۸، ص ۳۷۷)).

و اساساً تغییرات روحی، زنده شدن و آماده شدن ما برای انس، در اثر همین ندایی است که آن فرشته سر می‌دهد و حال و هوای ما را رجبی می‌کند. در ماه رجب به‌قدری رحمت خداوند فراوان است و آمادگی هرگونه تغییر و تحول را به انسان می‌دهد که این مَلَک، هر شب تا به صبح آن ندای آسمانی را سر می‌دهد. «طُوبَی لِلذَّاکرِینَ» خوش به حال اهل ذکر، یعنی کسانی که بالاترین شرافت را دارند، هیچ‌کس در عالم به‌اندازه کسی که با خدا حرف می‌زند شرافت و مقام ندارد. «ای کسی که یادت برای یادکنندگان شرافت است؛ یا مَنْ ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکرِینَ.»(دعای یازدهم صحیفه سجادیه).

در ماه رجب خدا ما را صدا می‌کند و می‌فرماید: بیا با من باش، «من هم‌نشین تو می‌شوم؛ أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی»، نزد من بیا تا قیمت پیدا کنی و قدرت، اعتبار، آرامش و شادی بگیری و نیازهایت را برطرف کنم. برای به دست آوردن نشاط، امید، موفقیت و هر چیزی که می‌خواهید، سراغ کسی بروید که اعتبار، آرامش، قدرت، شادی و حیات، ذاتی او است، از کسی و جایی قرض نگرفته، بلکه خودش منبع اصلی همه‌چیز است.

اگر از خویش لذت نمی‌بری و شاد نیستی، اگر نعمت داری اما آرامش نداری، اگر تحصیلات عالی، ثروت و رفاه بسیار داری، اما همچنان چیزی در دلت هست که بوی تعفنش تو را خفه می‌کند، بدان که قلب و دلت مرده است. بوی این مردار تو را می‌رنجاند، حتی اگر ثروت و دارایی عالم را داشته باشی! دل بی سرور و مولا، دلی خراب و متعفن است.

ماه رجب، ماه کشف سنخیت‌های وجودی

دعاها، روزه‌ها و زیارات ماه رجب، محکی برای سنجیدن خودمان است که آیا میل‌های آسمانی و بهشتی با میل ما مطابقت دارد یا خیر؟! به‌خصوص چند دعایی که در هر روز ماه رجب وارد شده؛ در این دعاها به ما یاد می‌دهند که این‌گونه آرزو کنیم: خدایا من می‌خواهم با اهل‌بیت(ع) محشور باشم و با آن‌ها وارد بهشت شوم. در دعای رجبیه، از خدا می‌خواهیم کنار اهل‌بیت(ع) شراب بهشتی بنوشیم و غذاهای بهشتی تناول کنیم؛ در بهشت با آن‌ها وقت بگذرانیم؛ ببینیم رغبت ما در این دعاها چگونه است؟! این حرف‌ها و رغبت‌ها ما را به هوس می‌اندازند؟! قند در دلمان آب می‌شود؟!

چطور تا می‌گوییم ترشی یا لواشک ترش و از خوراکی‌های ترش حرف می‌زنیم، دهانمان آب می‌افتد چون رابطه وجودی با آن دارید؛ یعنی وقتی اسمش را می‌گوییم، خودش هم می‌آید. برخی در بخش حسی، رابطه وجودی دارند، اگر یک حرف حسی بشنوند، یک‌باره دلشان تکان می‌خورد. وقتی اسم غذا و چلوکباب را می‌بری حس می‌گیرند و هوس غذا می‌کنند.

در بخش وهمی مانند ازدواج، عروسی، جنس مخالف، پدر، مادر، خاله، دایی، عمو، عمه، مقام، ریاست و پست‌های دنیایی، خیالشان به پرواز درمی‌آید، چون با این بخش از وجودشان بیشتر سنخیت دارند. کسی که با معقولات سنخیت داشته باشد تا به او بگویی دکترا، مهندسی، اکتشاف، میکروسکوپ، تلسکوپ و اختراع، می‌بینی شاد می‌شود. خداوند شهید مطهری را رحمت کند، می‌گفت: هر وقت خوابم می‌گرفت، مطالعه می‌کردم تا خواب از سرم بپرد. درحالی‌که ما می‌گوییم: هر وقت خوابمان نمی‌برد، کتاب می‌خوانیم تا خوابمان ببرد. عاشق علم، همین‌که چشمش به کتاب می‌افتد شاد می‌شود.

امام علی(ع) می‌فرماید: «کتاب‌ها بوستان‌های علماء هستند؛ اَلکُتُبُ بَساتینُ العُلَماء.»(غررالحکم و در الکلم، ص 54) یعنی وقتی به کتاب‌خانه یا کلاس و جلسه می‌رود و یا یک عالم می‌بیند، شاد می‌شود و همه غم‌ها را فراموش می‌کند، عاشق علم است و قیمتش هم همین است.

ممکن است کسی فوق عقل، رأس اُمورش باشد و فقط با کمالات فوق عقلی، یعنی کمالات معنوی و انسانی، شاد شود، در این حالت کمالات فوق عقلی خواب را از چشم او می‌گیرد. وقتی اسم‌هایی مانند الله، آسمان، اهل‌بیت، بهشت، عبادت، مسجد، حرم و شب‌زنده‌داری می‌آید، شاد و سرمست می‌شود./9314/پ200/