دین در عصر مدرن

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در سال 1360 با فرمان حضرت امام خمینی(ره) شورای عالی تبلیغات اسلامی تشکیل شد و پس از برهه ای در سال 1368 به سازمان تبلیغات اسلامی تغییر کرد.

همواره نظام بندی و ساماندهی تبلیغات مبلغان دینی دغدغه نهادها و حاکمیت بوده است تا بتواند با ظرفیت موجود حداکثر بهره برداری را داشته باشد؛ اما اینکه چقدر این سازمان ها و نهادها در ایفای نقش خود موفق بودند، جای بحث و تبادل نظر دارد؛ اگرچه که نباید تلاش ها و کوشش های روحانیونی که سال ها در این سازمان ها تلاش کرده اند را نادیده گرفت.

اما در هر صورت اداری و سیستمی شده نهاد تبلیغ دین فی نفسه مورد بحث و مناقشه است؛ به عقیده برخی کارشناسان و صاحب نظران ذات بروکراسی اداری، فرسایشی و نظارتی است؛ به عبارتی سازمان ها نمی توانند تولید کننده موفقی باشند و تنها می توانند ناظر اجرای کار باشند؛ از این سیستم اداری در کشورهای پیشرفته محدود و چابک شده است و تنها به حوزه قانون گذاری و نظارت محدود شده است.

در هر صورت پس از گذشت 4 دهه از انقلاب اسلامی ایران؛ سازمان تبلیغات یکی از سازمان های بزرگ کشور با مجموعه های گسترده محسوب می شود و تلاش دارد تا به رسالت خود بپردازد.

در سال های اخیر این سازمان تلاش داشته تا با بهره گیری از تکنولوژی خود را به روز نگه دارد و طلاب جوان را نیز به سمت تبلیغ های نوین هدایت کند؛ از سخنرانی های مجازی و تبلیغ مجازی از این دست اقدامات و نوآوری های سازمان تبلیغات و سایر نهادهای تبلیغی کشور است.

حضور طلاب در فضای مجازی و تبلیغ دین در این فضا بسیار زیبنده است و نشان از تلاش مبلغان است؛ فضای مجازی که امروز تمام زندگی بشر با خود آمیخته است؛ مردم که برای نیاز های آموزشی، تفریحی و اقتصادی خود به این فضا می روند تا با ارتباطات گسترده بتوانند بهره بیشتری را ببرند.

بنابراین در این زمان بیشترین محل تجمع مردم در فضای مجازی است و می توان از این فضا بیشترین مخاطب را برداشت کرد؛ اما باید توجه داشت که رسانه دارای آثار و پیامدهایی است و هرچه را که در این فضا باشد با خود درگیر می کند هرچند که آن تبلیغ دین باشد.

در سال های اخیر با افزایش مخاطبان شبکه های اجتماعی و گسترش زیرساخت های مجازی، تلاش ها برای بهره برداری بیشتر افزایش یافته است؛ برخی به دنبال ثروت بیشتر، برخی به دنبال شهرت بیشتر و برخی به دنبال سرگرمی بیشتر هستند.

بنابراین شاهد گسترش مطالب شبه علم و روانشاسی زرد هستیم البته این ها نمونه ای از این آسیب ها هستند و دیگر آسیب ها نیز قابل شمارش اند؛ روانشناسی زرد بدین معنا که پیچ هایی با هدف آرامش دهی و تقویت انگیزش به مخاطبان دلسرد و ناامید تلاش دارند تا این مخاطبان را برای خود صید کنند، این مخاطبان نیز که از شرایط خود نارحت هستند امید دارند تا یک شبه به نتیجه مطلوب برسند و با دنبال کردن این افراد احساس رضایت کاذب پیدا می کنند.

این افراد روزانه به مخاطبان خود انگیزه می دهند بدون اینکه راهکار احساسی ارائه دهند، در حقیقیت مخاطبان نیز که بدون این اساتیدنما ها توان ادامه زندگی پرانرژی را ندارند مجبور هستند هر روز این پیج ها را دنبال کند اما بدون این که تغییر واقعی در زندگی شان حاصل شود.

از این رو انگیزه دهی مطلوب است اما صرف انگیزه بدون اقدام ارزشی ندارد و تنها خیال پردازی و سیر در عالم رویا است؛ حال به نظر می رسد این فضا به تبلیغ دین در حال سرایت است؛ به عبارتی برخی از این بلاگرها برای جذب افراد بیشتر و به نوعی جور کردن جنس برای همه نوع مخاطبین از مفاهیم و ارزش های دینی در حال سوء استفاده هستند؛ آنان با استفاده تبشیری و لذت جویانه از دین، همه رویاها و سخنان خود را به خدا منتسب می کنند، حتی بعضا بدون آنکه برای این ادعای خود شاهدی از متن دین بیاورند.

دین که بارها از آرزوهای طول و دراز انسان ها را برحذر کرده است، اما این استادنماها برای امیدهی و انگیزه دهی به مخاطبان آرزوهای بلند را برمی شمارند و تحقق آن را موکول به خداوند می کنند؛ اگرچه که دعا از محضر خدای متعال امری ستودنی است اما خیال پردازی و آرزوهای طولانی بدون حرکت و تنها به امید خداوند امری ناپسند است.

از طرفی دیگر نیز برخی بلاگرها که امروزه به روزمره زندگی خود می پردازند، از دین به عنوان یک سکانس از بازی خود استفاده می کنند، به عبارتی در ایام خاص مثلا سوگواری ماه محرم با برپایی سفره های مجلل در خانه های لاکچری، زندگی خود را به نمایش می گذارند و استفاده ابزاری از مناسک دینی انجام می دهند.

به تعبیری دیگر با ارائه الگو از خود و ترویج سبک زندگی لاکچری خود، دینی نمایشی و تزئینی به نمایش می گذارند؛ آنان آنچه از دین می خواهند تنها کمک خداوند برای لذت جویی بیشتر است و نه راه و رسم زندگی، از این رو محدودیت های دینی را مقدس نمی دانند و تا آنجا که دین به نفعشان باشد از دین را قبول دارند.

حال در این شرایط روز به روز با گسترش نکنولوژی و فضای سایبری، پیامدهای رسانه نیز بزرگ تر می شوند، تاجایی که هرچیزی در حال تبدیل شدن به نمایش و کالای اقتصادی شده است و این امر در حال تشدید و گسترش است؛ بنابراین با شیوع بیشتر این فضا تعریف مبتذلانه و زرد از دین را شاهد خواهیم بود و مبلغان راستین که تلاش دارند تا دین حقیقی را ارائه دهد متهم به عقب ماندگی در قرائت از دین خواهند شد.

زیرا با این وصف و گسترش تفکرات مدرن درپی همه گیر شدن رسانه ها، شاهد خوانش های متعدد از دین خواهیم شد؛ هرچند با ورود وب 3 و متاورس؛ تشدید این شرایط را بیشتر از گذشته شاهد خواهیم بود.