سکولاریزم، روح حاکم بر اندیشه سروش

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، نشست علمی اندیشه عبدالکریم سروش در بوته نقد و نظر، عصر امروز با حضور حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و ابوالفضل ساجدی عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) در سالن جلسات خبرگزاری رسا برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین ساجدی با اشاره به تطبیق اندیشه سروش و سکولاریزم گفت: محور سکولاریزم به مثابه نخ تسبیح می تواند اندیشه های سروش را به هم پیوند دهد و مباحث عبدالکریم سروش سرمایه گذاری برای جدایی دین از سیاست بود که گام بسیاری را در این زمینه برداشت.

وی افزود: بعد از اینکه سروش از فلسفه علم وارد فلسفه دین شد و نسبت به فهم دین چالش هایی را وارد کرد مهم ترین اثر آن این بود که نوعی تزلزل در احکام شریعت به وجود بیاورد.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان برخی از اندیشه های سکولاری سروش تصریح کرد: در بحث آموزه های عرضی دین سروش به دنبال این بود که احکام اجتماعی دین را کنار باید گذاشت و از دین تنها به احکام حداقلی فردی دین اکتفا کرد.

حجت الاسلام والمسلمین ساجدی ادامه داد: سروش معتقد است آموزه های دین به دلیل حداقلی بودنش به درد جامعه بدوی می خورد و کارایی شایان ذکری در زندگی بشر ندارد و از سوی دیگر متفکران و فلاسفه نیازی به دین و آموزه های دینی ندارند.

وی با اشاره به فهم عبدالکریم سروش از دین خاطرنشان کرد: فهم سروش از دین به سکولاری شدن دین و دین حداقلی می انجامد و دین اسلام را همسان با سایر ادیان بر می شمرد و کسانی که از اندیشه سروش اثر پذیرفته اند غالبا افرادی هستند که سکولار بودن دین و نهایتا به اباحی گری آنها سوق پیدا کرده است.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین شاکرین با بیان اینکه سکولاریزم روح حاکم بر اندیشه سروش است، ابراز کرد: جدایی دین از سیاست محصول اندیشه سروش و سکولاریزم به معنای رایج آن است اما سکولاریزم معنای فراخ تری دارد و آنچه در سکولاریزم بیشتر خودنمایی می کند گسست بشر از آسمان و خدا است اما سکولاریزم سروش در حد نفی خدا و الحاد نیست و یک پله پایین تر بحث های گسترده ای دارد.

عضو ه‍یئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه سروش معارف را به تولید کننده و مصرف کننده تقسیم کرد، ابراز داشت: سروش معارف دینی را به مصرف کننده تعبیر کرد و لذا انسان و معارف دینی را به سوی علوم بشری سوق داد و پیشرفت بشریت را تنها در کسب علوم زمینی عنوان کرد.

وی ادامه داد: سروش معرفت را امری بشری و سکولار می داند و از جایی به بعد به دنبال نشان دادن اینکه دین امری زمینی و سکولار است، پیش می رود و تمام تلاشش را در این راستا معطوف می دارد.

حجت الاسلام والمسلمین شاکرین با ابراز اینکه سکولاریزم دین در اندیشه سروش فراتر از معنای عامیانه آن است، بیان کرد: سروش پیامبر را انسانی و زمینی به این معنا که او هم دارای اشتباه و تکامل در طی زمان است، می داند و براین اساس دین پیامبر خاتم را مختص زمانه خاص می داند و معتقد است چون پیامبر در عصر خود تکامل یافته پس دین او خاصیت جهانی و استفاده در سایر اعصار را ندارد.

در بخش دوم این نشست علمی حجت الاسلام ساجدی به نقد اندیشه های سروش پرداخت و اظهار کرد: گوهر دینی که اسلام مطرح می کند غایتی است که باید به آن رسید اما راه رسیدن به آن چیست، اگر بخواهیم انسان را تربیت کنیم باید گذرگاه های آن را مدیریت کنیم و روانشناسی و جامعه شناسی به ما می گوید که این انسان گذرگاه های مختلفی در زندگی دارد که باید مدیریت شود و اسلام به همه قلمروها و گذرگاه های انسان توجه دارد، لذا براساس عقل باید به سمت دینی رفت که نگاه جامع به انسان دارد.

عضو هیئت علمی موسسه علمی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: خسارات امروز جامع بشریت را ببینید آیا اینها از علم منهای دین بشریت بر می خیزد یا منشاء دینی دارد، دین به دنبال مدیریت انسان برای ایجاد آرامش و عدالت در جامعه است.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین شاکرین با بیان اینکه خودشناسی ما را محتاج به دین می کند، بیان کرد: هنوز تعریف اجماعی از انسان وجود ندارد و وقتی تعریف واحد و جامعی وجود ندارد پس نیازهای او هم کامل شناخته نشده است پس ما نیازمند منبعی هستیم که نیازهای بشریت را بیان کند و چون هیچ دانشی پاسخ جامع و واقعی بیان نکرده است لذا نیازمند پیامبر و دینی می باشیم که انسان را بشناسد و نیازهای او را بداند.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان ابراز کرد: اگر با معیار سروش هم بخواهیم جلو برویم بهترین معیار دین الهی است که انسان و نیازهای او را بهتر می شناسند و اگر چه هدف اصلی و غایت قصوی او رسیدن به سعادت اخروی است اما برخی به دلیل جهان‌بینی نادرست از دنیا و آخرت این دو را از هم جدا می دانند و لذا شعار سکولار و جدایی دین از سیاست سر می دهند، از سوی دیگر حتی اگر هدف دین را محدود بدانیم باز هم دین برای ماندگاری خود باید جامعه سازی و فرهنگ سازی کند.