ضرورت کتابخوانی در اندیشه رهبر انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، به مناسبت آغاز هفته کتاب و کتابخوانی به بازخوانی اندیشه ها و بیانات مقام معظم رهبری در این حوزه می‌پردازیم. از جمله شاخصه هاي ارزيابی توسعه، رشد و پيشرفت فرهنگی هر كشوری ميزان مطالعه و كتاب خوانی مردم آن مرز و بوم است و كشور تاريخی ايران اسلامی نيز از قديم الايام تاكنون با داشتن تمدنی چندهزارساله و مراكز متعدد علمی، فرهنگی و كتابخانه های معتبر و به ثمر نشستن علما و دانشمندانی بزرگ با آثار ارزشمند تاريخی سرآمد جهان و ملل ديگر بوده و در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی همانند خورشيدی تابناك مي درخشد و با فرزندان پرثمر و نيك نهاد خويش هنرنمايی می‌كند.

داشتن دانشمندان فرزانه و نام‌آوران ايران زمین همچون ابوريحان بيرونی، فارابی، خوارزمی و ابوعلی سينا و وجود شاعرانی برجسته نظير سعدی، حافظ، فردوسی و مولوی مايه آبرو، فخر و مباهات هر ايرانی است و نشان از دوستی دیرینه ایرانیان با کتاب و مانوس شدن آنان با کتابخوانی دارد.

یقیناً لازمه به ثمر رسیدن و پدید آمدن دانشمندان، نخبگان و فرهیختگان علمی در هر جامعه ای، مأنوسیت و دوستی افراد آن جامعه با کتاب و کتابخوانی است و اگر جامعه ای از علم آموزی و کتابخوانی گریزان بوده و رغبتی بر دانش افزایی نداشته باشد، فاصله چندانی با تباهی  و نابود شدن نخواهد داشت.

کتاب، محصول تجربه‌های بشری، خلاقیت‌های ذهنی و آموخته‌های دراز مدت انسان ها است و سهم کتاب در انتقال دانش‌ها گاهی به ‌مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزارهای آموزشی است. به همین خاطر است که پدید آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب، یکی از توصیه‌های مهم بزرگان و اولیای دین است و به ‌عنوان یک میراث فرهنگی برای نسل‌های آینده ماندگار می‌شود.

متأسفانه امروزه آمار و ارقام ارائه شده از سوی مجامع و سازمان های فرهنگی داخلی و خارجی در مورد سرانه مطالعه هر ايرانی، برای ما چندان اميدواركننده نبوده و کاستی ها و کوتاهی های بسیاری در این زمینه وجود دارد که باید با فوریت هرچه ممکن برطرف شده و موانع عدم رغبت مردم به کتاب و کتابخوانی شناسایی شده و برطرف شوند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی با علم به ضرورت و اهمیت کتابخوانی در جامعه و تاثیرات بسیار موثری که بر تمدن سازی و غیر تمدن سازی جوامع دارد، همواره توجه جدی به كتاب داشته و وضعیت كتاب و كتابخوانی در ایران را یكی از مطالبات و دغدغه های مهم خود بیان فرموده است و در مناسبت های مختلف تأكيدات فراوانی در زمينه گسترش فرهنگ مطالعه و كتاب خوانی در جامعه نموده است.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) بارها از اين وضعيت اظهار گِله و ناخشنودی کرده و به مسئولان و ارگان هاي مختلف دستور داده اند كه با برنامه ريزی هاي شايسته، موانع و مشكلات ترويج و گسترش فرهنگ مطالعه در جامعه را حل کرده و مشکلات پیش روی را برطرف كنند تا توجه به كتاب و كتاب خوانی با وارد شدن به زندگی مردم به يك سيره و سنت رايج عمومی، همگانی و فراگير تبديل شود.

مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از دانش‌آموزان به ‌مناسبت مراسم جشن تكلیف در ۲۴ آذرماه ۱۳۹۵ لازمه سلامت فكری افراد جامعه را مأنوس شدن با کتاب و كتابخوانی دانسته و فرمودند: سلامت فكری را با كتاب‌خوانی تامین كنید؛ از كتاب های خوب، راه‌گشا، راهنما -كه از سوی متفكّران و نویسندگان خوب ما تهیّه شده و در اختیار ما گذاشته شده- استفاده كنید و بخوانید.

یكی از كارهای ضروری در چرخه‌ تولید و عرضه‌ كتاب، ساماندهی توزیع و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای كتاب است. (بازدید از نمایشگاه كتاب تهران،17 اردیبهشت1391)

تیراژهاي کتاب ها در کشور قانع کنند نیست

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان كتابخانه‌ها و كتابداران که در تاریخ ۲۹ تیرماه ۱۳۹۰ برگزار شد می‌فرمایند: تیراژهای هزار و دو هزار و سه هزار و این‌ها شایسته‌ كشورِ هفتاد و پنج میلیونی ما با این همه جوان، با این همه انگیزه نیست؛ باید تیراژها خیلی بالاتر باشد. حالا در بعضی از موارد خوشبختانه انسان می‌بیند دفعات چاپ كتاب‌ها خیلی بالاست؛ لیكن در عین حال در مجموع كه نگاه می‌كنیم، نه، راضی كننده نیست، قانع كننده نیست؛ باید یك حركتی آغاز شود.

در تولید كتاب - چه تولید به معناي ایجاد كتاب، چه تولید به معنای ترجمه‌ كتاب، چه تولید به معنای نشر كتاب و در اختیار این و آن قرار دادن - به نیازها و خلأهای جامعه نگاه كنند؛ خلأهای فكری را، نیازهای فكری را بشناسند، انتخاب كنند، سراغ آنها بروند. (دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیرماه 1390)

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه‌های دولتی و صاحبان انگیزه، به مقوله كتاب اهمیت بدهند و تولید كتاب را با جدیت دنبال كنند. (بازدید از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران، 21 اردیبهشت 1390)

ترغیب جوانان به كتابخوانی

من هر زمانی كه به ياد كتاب و وضع كتاب در جامعه خودمان مي افتم، قلباً غمگين و متأسف می‌شوم. اين به خاطر آن است كه در كشور ما به هر دليل كه شما نگاه كنيد، بايد كتاب اقلا ده برابر اين ميزان رواج و توسعه و حضور داشته باشد.(بيانات در ديدار با دست اندركاران برگزاري هفته كتاب سال 1375)

از بس كه درباره اين مسئله مهم (كتابخوانی) گفته ام و به من هم گفته شده كه چقدر اثر دارد، حقيقتا وقتي می‌خواهم بار ديگر اين مسئله را بيان كنم دچار ترديد می‌شوم كه اين ديگر جزو گفتار لغو نباشد! من نمی‌دانم واقعا اين تكرار، اثر كرده، يا نكرده است ... بياييد كاری كنيد كه مردم كتابخوان بشوند. (بيانات در ديدار با دست اندركاران برگزاري هفته كتاب 1375)

من اگر بدانم هر روز يك ساعت بايد حرف بزنم و نتيجه اش اين باشد كه مردم كتابخوان بشوند، حاضرم روزي يك ساعت و نيم حرف بزنم! اگر اينطوری بشود قضيه را حل كرد، حرفی نيست بله، ما بايد عرضمان را به مردم بكنيم و بنده هم عرض می كنم، منتهی چيزهايی است كه با گفتن تنها تمام نمی شود ... اين، گفتن و بازگفتن و بازگفتن و به زبانهای گوناگون گفتن و از همه طرف گفتن و او را با فكر محاصره كردن می خواهد، تا يك عادت از بين برود، يا به وجود بيايد. (بيانات در ديدار با برگزيدگان مراسم انتخاب كتاب سال 1372.)

باید مردم و جوان‌ها را تشویق به كتاب‌خوانی و نخبگان را تشویق به تولید كتاب كرد و شاید بتوان در محل‌های نمازجمعه در هر شهر، مركز ارایه و نمایش كتاب‌های خوب و به‌روز و مطلوب ایجاد كرد. تشكلّ های دانشجویی، روی معارف اسلامی كار كنند. كتاب هم كم نداریم؛ كتاب خیلی داریم. یك ‌روزی ما ناچار بودیم فقط به كتاب های شهید مطهّری ارجاع بدهیم - البتّه آن كتاب ها باز هم همچنان در قلّه است و خیلی باارزش است- امّا امروز غیر از آنها هم كتاب های زیادی داریم.

بنده از چیزهایی كه برای صاحبان فكر و كسانی كه می‌خواهند افكار اسلامی را برای مردم بیان كنند - مبلّغان دینی، اهل منبر، سخنگویان دینی - واقعاً لازم می‌دانم، این است كه یك دوره كتاب‌های مرحوم مطهری را بخوانند. شیوه‌ای پیدا كنید كه این كتاب‌ها خوانده شود؛ هم در كتاب‌های درسی بیاید، هم در دانشگاه‌ها بیاید. (12 اردیبهشت1394)

آموختن رفتار و اخلاق از قبیل آموختن دانش نیست كه فقط انسان از روي كتاب بخواند؛ درس اخلاق را با كتاب نمی شود منتقل كرد، بیش از كتاب و بیش از زبان، رفتار مؤثّر است. من از این اجتماعی كه امروز هست، می خواهم این استفاده را بكنم كه یك تجدید مطلعی بشود در مساله‌ كتاب و كتابخوانی و كتاب خوب و كتاب مفید و كتاب سالم؛ یك حركتی را همه‌ مسوولان در كشور آغاز كنند؛ از آنهایی كه برنامه‌ریزی می كنند تا آنهایی كه تولید می كنند تا آنهایی كه تبلیغ می كنند تا مخاطبان كتاب، جوان ها و غیر جوان ها كه كتاب را می خوانند، یك نگاه جدیدی داشته باشیم. (توصیه درباره ۶ اولویت كاری دولت یازدهم در حوزه فرهنگ، 7 شهریور 1392.)

کتاب و کتابخوانی بسیار مهم است

در جامعه‌ ما بی‌اعتنایی به كتاب وجود دارد. گاهی آدم می‌بیند در تلویزیون از این و آن سؤال می كنند: آقا شما چند ساعت در شبانه‌روز مطالعه می كنید، یا چقدر وقت كتابخوانی دارید؟ یكی می گوید پنج دقیقه، یكی می گوید نیم ساعت! انسان تعجب می كند. ما باید جوانان را به كتابخوانی عادت دهیم، كودكان را به كتابخوانی عادت دهیم؛ كه این تا آخر عمر همراهشان خواهد بود. كتابخوانی در سنین بنده - كه البته بنده چندین برابر جوان ها كتاب می خوانم - غالباً تأثیرش بمراتب كمتر است از كتابخوانی در سنین جوان ها و شما عزیزانی كه اینجا حضور دارید. آنچه كه همیشه برای انسان می ماند، كتابخوانی در سنین پایین است. جوانان شما، كودكان شما هرچه می توانند، كتاب بخوانند.(بیانات درباره فرهنگ كتاب‌خوانی در جوانی،20 مهر1391.)

به كتاب اهتمام بورزیم!

ترویج كتابخوانی توسط دستگاه‌های مسوول، كتاب در سبد كالای مصرفی خانواده‌ها، تولید كنندگان كتاب به خلاءها و نیازهای جامعه توجه كنند. این هدیه‌ كتاب به ماست. لذا كتاب یك پدیده و یك موجود ذی‌قیمت است؛ همیشه اینجور بوده است، در آینده هم همین جور خواهد بود. لذاست كه به كتاب بایستی اهتمام ورزید. (مطالبات رهبر انقلاب از عرصه فرهنگ نشر، 28 تیر1391.)

سعید چراغی