واکاوی علل مسمومیت دانشجویان؛ غذای ارزان یا خرابکاری؟

انتشار خبر‌هایی از مسموم شدن تعدادی از دانشجویان در ۳ دانشگاه مختلف کشور باعث شد تا شایعات و گمانه زنی‌های بسیاری در فضای مجازی مطرح شود. دوم آذرماه بود که اولین بار، خبر مسمومیت تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان با واکنش‌هایی همراه شد.

این اتفاق، اما پایان جنجال مسمومیت دانشجویان نبود و در ۱۳ روز گذشته، تعداد زیادی از دانشجویان دو دانشگاه دیگر هم به شکلی عجیب و البته مشابه به دلیل مسمومیت غذایی راهی بیمارستان‌ها شده اند که برخی آمار‌های رسمی رسانه‌ها از بیماری حدود ۱۲۰۰ دانشجو فقط در همین سه دانشگاه حکایت دارد! مسمومیت‌های سریالی در سه دانشگاه و درگیرشدن تعداد زیادی از دانشجویان در دو هفته متوالی موجب شده گمانه‌هایی از عمدی بودن یا حتی احتمال خرابکاری، در فضای مجازی منتشر شود تا جایی که مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس در توئیتی نوشت: «از شعار زن و زندگی و آزادی، رسیده اند به تلاش برای مسموم کردن دانشجویان و تهدید کامیون داران میان جاده. باخت خواهی و تحریم خواهی هم معلوم بودختم به دعوت از آمریکا برای حمله به ایران می‌شود...» این موضوع البته واکنش‌های دیگری را هم در پی داشت و اعتماد در گزارشی توپ را در زمین آن چه پیمانکاران سودجو خواند، انداخت و معاون دانشجویی دانشگاه اراک هم انتقال ویروس را به گردهمایی‌های دانشجویان مرتبط دانست. اما همچنان کاربران فضای مجازی ابهاماتی دارند که چطور در فاصله ۱۰-۱۲ روز سه دانشگاه کشور باید با چنین بحرانی روبه رو شوند؟ در این گزارش از ابعاد این ماجرا و پشت پرده آن گفتیم.

حداقل ۲۷۰ دانشجوی مسموم در اصفهان

هفته اول آذر خبر رسید که تعداد زیادی از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان، با علایم مسمومیت با مواد غذایی یا آب آشامیدنی آلوده، به دلیل شدت بدحالی، به بیمارستان منتقل شده‌اند. رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان تعداد این افراد را ۲۷۰ نفر اعلام کرد، اما در فضای مجازی گفته می‌شد که تعداد دانشجویان مسموم شده تا ۴۵۰ نفر هم افزایش داشته است. مرکز بهداشت اصفهان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که عامل مسمومیت، باکتری «شیگلاسونئی» بوده است.

مسمومیت ۱۶۰ تا ۶۰۰ نفر در کرج

روز‌های پایانی هفته گذشته خبر جدیدی درباره مسمومیت جمع زیادی از دانشجویان دانشگاه‌های خوارزمی کرج منتشر شد. اولین واکنش مسئولان این دانشگاه هم نشان می‌داد که بدحالی دانشجویان به علت رعایت نشدن توصیه‌های بهداشتی در محیط خوابگاه و آلودگی ویروسی بوده است. به استناد اخباری که ۱۰ آذر در کانال تلگرامی انجمن صنفی دانشجویان کشور منتشر شد، حدود ۶۰۰ دانشجوی دانشگاه خوارزمی واحد کرج که از غذای سلف خوابگاه مصرف کرده بودند، علایم تهوع، بدن درد و لرز داشتند. این در حالی است که رئیس کل دادگستری استان البرز، روز شنبه و در دستور قضایی برای بررسی واقعه، تعداد مراجعان به مراکز درمانی دانشگاه را حدود ۱۶۰ نفر اعلام کرد.

مراجعه ۱۳۹ دانشجو به بیمارستان در اراک

همزمان با انتشار خبر مسمومیت حدود ۶۰۰ تن از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه خوارزمی واحد کرج خبر‌هایی هم درباره مسمومیت تعدادی از دانشجویان دانشگاه صنعتی اراک بعد از خوردن غذای سلف دانشگاه منتشر شد در حالی که علایم بالینی این دانشجویان هم مشابه دو مورد اخیر و شامل بدن درد، اسهال و استفراغ بود. معاون دانشجویی دانشگاه صنعتی اراک گفته: «از صبح چهارشنبه تا صبح یک شنبه ۷۵ مراجعه به بیمارستان امیرالمومنین و ۶۴ مراجعه به بیمارستان ولیعصر شده است. این یعنی طبق آمار رسمی اعلام شده ۱۳۹ دانشجو در دانشگاه اراک به دلیل کیفیت غذا مسوم شده اند.

پاسخگونبودن سازمان امور دانشجویان و اکتفا به یک اطلاعیه

خبرنگار ما در پی این اتفاق پرواکنش با دکتر هاشم داداش پور، رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم تماس گرفت که با پاسخگونبودن مسئول این سازمان روبه رو شد. هرچند که این سازمان دو روز پیش و بعد از مسمومیت حدود ۱۲۰۰ دانشجو بالاخره سکوت خود را شکست و پاسخگویی خود را به یک اطلاعیه کوتاه ۲۴۰ کلمه‌ای تقلیل داد. اطلاعیه‌ای که در آن البته پاسخی به خرابکارانه بودن این اتفاق داده نشد و تاکید شده است: با توجه به شیوع بیماری‌های تنفسی و گوارشی در فصل پاییز، با پیگیری‌های انجام شده اقدامات نخستین، اعم از آزمایش‌های مختلف از آب آشامیدنی و غذای دانشجویان و همچنین نمونه برداری‌های انسانی صورت گرفته است که نتایج آن در دست بررسی است، تحقیقات اولیه پاتولوژیست‌ها حاکی از احتمال منشأ ویروسی یا باکتریایی این بیماری گوارشی است و منتظر دریافت نتیجه آزمایش‌های انجام شده هستیم. این سازمان با تشکیل کمیته‌ای متشکل از کارشناسان و متخصصان مرتبط ضمن بررسی همه جانبه و بازدید میدانی از دانشگاه‌های مذکور، برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را آغاز کرده است.

پای مناقصه در میان است؟

جنجال مسمومیت تعداد زیادی از دانشجویان در حالی است که برخی رسانه‌ها از پشت پرده این ماجرا نوشته اند که ظاهرا در روز‌های گذشته برخی پیمانکاران بلای جان دانشجویان شده‌اند! اعتماد در گزارشی نوشته: «باز هم مزایده‌ها و مناقصه‌های ارزان‌قیمت با پیمانکاران سودجو بلای جان دانشجویان شد و این‌بار، قرعه مسمومیت با غذا‌های ناسالم طبخ شده در شرایط غیربهداشتی و با مواد غذایی بی‌کیفیت به جان دانشجویان دانشگاه‌های خوارزمی کرج و صنعتی اراک افتاد.» ما برای بررسی بیشتر سراغ مدیر روابط عمومی دانشگاه فردوسی رفتیم تا از روند انتخاب پیمانکار و طبخ و توزیع غذای دانشجویان بپرسیم. دکتر سیدحسین سیدموسوی به خراسان می‌گوید: «برخی از دانشگاه‌ها برای طبخ و توزیع غذا با پیمانکار‌ها قرارداد می‌بندند و در قرارداد هم مشخص می‌شود که با این رقم قرارداد از چه نوع مواد غذایی، گوشت و مواد اولیه باید استفاده شود. این پیمانکار بر مبنای مناقصه انتخاب می‌شود یا ترک تشریفات شکل می‌گیرد تا پیمانکار‌های شناخته شده و باسابقه انتخاب شوند.

مناقصه‌ها گاهی روی کیفیت غذا هم تاثیر می‌گذارد اما...

موسوی ادامه می‌دهد: «این مناقصه در بعضی موارد روی قیمت و کیفیت پایین‌تر مواد اولیه هم تاثیر می‌گذارد، اما یک پیمانکار هیچ وقت نمی‌تواند از مواد فاسد استفاده کند. دانشگاه‌ها در اداره تغذیه ناظر دارند که بر کیفیت کار نظارت می‌کند. هرروز که مواد اولیه خریداری و طبخ و توزیع می‌شود این ناظران روی روند کار دقت دارند تا دانشجویان به مشکل نخورند. او درباره اعتراض دانشجویان به کیفیت غذا در برخی دانشگاه‌ها هم می‌گوید: «گاهی این اعتراضات دلیل مشخصی ندارد. دانشجو‌ها البته سختگیری خود را دارند و در بیشتر موارد، دانشگاه‌ها این موضوع را بررسی می‌کنند.»

غذای استادان و کارمندان با غذای دانشجویان فرق دارد

وی ادامه می‌دهد: «استادان و کارمندان دانشگاه‌ها هزینه و غذا‌های متفاوتی از دانشجویان دارند. اما این به معنای کیفیت پایین غذای دانشجویان نیست. دانشگاه‌ها همیشه و مخصوصا حالا که شرایط، حساسیت‌های بیشتری دارد روی غذای دانشجویان دقت بیشتری هم دارند. البته گاهی ممکن است در روند انتخاب پیمانکار و همکاری با او نظارت کم شود یا سهل انگاری به وجود بیاید و حتی ممکن است عمدی در کار باشد، اما دانشگاه‌ها معمولا دقت خود را دارند که این اتفاق نیفتد.» همچنین حجت الاسلام احمد اکبرپور، عضو کمیسیون آموزش به خبرنگارخراسان گفت: «از زمانی که جلسات صحن علنی مجلس در نوبت عصر هم برگزار می‌شود هنوز جلسه‌ای در کمیسیون آموزش نداشته ایم و اگر تصمیمی هم برای بررسی این موضوع حساس در کمیسیون گرفته شده باشد بی اطلاع هستم و باید از سخنگوی این کمیسیون بپرسید.»