وقتی سران کشور‌ها شاه را به حساب نیاوردند

کنفرانس تهران در سال ۱۳۲۲ و در اواخر جنگ جهانی دوم، بدون اطلاع مقامات ایرانی در سفارت شوروی در تهران برگزار شد. در این سال‎ها متفقین ایران را اشغال کرده بودند و سرنوشت ایران کاملا به دست این قدرت‎ها بود. محمدرضا پهلوی درباره قدرت انگلیس و روسیه در این سال‎ها می‏نویسد: در زمان جنگ، انتخابات ایران به این صورت انجام می‌گرفت که مثلا صبح مستشار سفارت انگلیس با لیستی حاوی ۸۰ نامزد نمایندگی مجلس به دیدار نخست وزیر می‌رفت و بعد از ظهر همان روز کاردار سفارت شوروی نام ۱۲ نفر از نمایندگان مورد نظر خود را به نخست وزیر می‌داد. (ص ۱۱۶)

در کنفرانس تهران تنها استالین به دیدار محمدرضا شاه رفت و شاه مجبور شد برای دیدار با روزولت و چرچیل- برخلاف رسوم دیپلماتیک- به سفارت روسیه برود. این در حالی است که استالین در دیدار شاه به نوعی استقلال ایران را زیر سوال برده بود که شاه تمام این نکات را در کتاب پاسخ به تاریخ نقل می‎کند و می‏نویسد:

کنفرانس تهران مرا با دو غول دیگر تاریخ معاصر، یعنی استالین و روزولت روبرو ساخت. سومی یعنی چرچیل را قبلاً دیده بودم. مایلم به این نکته اشاره کنم که از سه شرکت کننده در کنفرانس، استالین تنها کسی بود که به دیدار من آمد و تشریفات مربوط به رئیس دولت میزبان را رعایت نمود. ولی برای ملاقات با آقای روزولت و آقای چرچیل، من ناچار به سفارت روس رفتم.

درباره ملاقاتم با استالین گفتنی زیاد دارم. به عنوان مثال فراموش نمی‎کنم که عجولانه و صریحا اعلام داشت: «برای پنجاه سال آینده اصلا نگران نباشید!» آیا می‎بایست این را تضمینی نظیر آنچه تزار‌ها به سلسله قاجار می‎دادند، تلقی کنم؟

پاسخ به تاریخ، محمدرضا پهلوی، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران؛ چاپخانه رخ، ۱۳۷۱، ص۲۸۱.

منبع: خراسان