کرونا رفت؛ هزینه حج کرونایی ماند

افرادی که فکر می‌کردند با پایان کرونا حج ارزان‌تری را تجربه خواهند کرد، حالا پس از حدود ۱۶ سال قید حاجی شدن را زده‌اند.

عربستان در ایام کرونا به دلیل رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی هزینه حج را بیش از یک هزار و ۲۰۰ دلار گران کرد. رئیس سابق سازمان حج و زیارت، سیدصادق حسینی قبل از حج ۱۴۰۱ گفت بود که «با افزایش قیمت خدمات در عربستان، هزینه حج برای هر زائر از ۳۵۰۰ دلار به ۵۰۰۰ دلار رسیده است».

هزینه قطعی حج آینده از سوی سازمان حج و زیارت اعلام نشده است. البته رئیس سازمان حج و زیارت سیدعباس حسینی «قیمت پیش‌ثبت‌نام حج را ۱۴۰ میلیون تومان» اعلام کرده که به گفته یک منبع مطلع «حج آینده بر اساس همان ۵ هزار دلاربرنامه‌ریزی شده است.»

در سال ۱۴۰۱ که نخستین حج زائران خارجی در ایام کرونا بود، کم‌تر از نیمی از سهمیه هر کشور به حج اعزام شد. برای رعایت نکات بهداشتی اتاق ۵ نفره به ۲ زائر اختصاص یافت. خدمات در ایام تشریق هم متفاوت با ایام عادی و زائران مجبور به رعایت فاصله اجتماعی شدند، اما پس از کرونا و پذیرش سهمیه کامل کشورها، عربستان این محدودیت‌ها را لغو و بخشی از هزینه را کاهش داد. با این وجود، قیمت دلاری حج در ایران تغییری نکرد.

هزینه حج تمتع برای ایرانیان در حالی همچنان کاهش نیافته که قیمت حج برای عراقی‌ها با خدماتی مشابه پس از پایان کرونا به حداکثر ۴ هزار و ۲۰۰ دلار رسیده است.

اندونزی که بیش‌ترین سهمیه حج را هر ساله به خود اختصاص می‌دهد، برای حج آینده در کنار کاهش عوامل اجرایی، کم شدن هزینه‌ها هم در دستور کار قرار داده است؛ به طوری که وزارت حج اندونزی هزینه حج آینده را ۱۵ درصد نسبت به حج امسال و ۲۵ درصد نسبت به حج کرونایی کاهش داده و به کم‌تر از ۴ هزار دلار رسانده است. با این وجود، هنوز برخی از زائران این کشور نسبت به گرانی حج گلایه دارند و می‌گویند که دولت باید در کنار کاهش هزینه سفر، تسهیلاتی به زائران اختصاص دهد.

برنامه‌ریزی برای حج آینده در حال انجام است. تیم کارشناسی ایران به عربستان اعزام شده تا وضعیت اسکان را بررسی کند، اما مدیر یکی از کاروان‌های حج می‌گوید که «هتل‌های حج آینده نسبت به سال‌های گذشته کیفیت کم‌تری دارند.»

اگر دولت پایین‌ترین نرخ ارز را که همان ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان است، به عملیات حج ۱۴۰۳ اختصاص دهد، باز هم حداقل هزینه ۱۴۰ میلیون تومان می‌شود.

سازمان حج و زیارت برای جبران کسری هزینه‌ها برای اعزام تعداد بیشتر نیروهای اجرایی و ستادی، بودجه‌ای ندارد و باید این هزینه توسط زائران تأمین شود. بر اساس مصوبه سازمان همکاری های اسلامی تنها ۳ درصد سهیمه هر کشوری به تیم اجرایی و‌ستادی اختصاص دارد، اما در حج گذشته سهم عوامل از تعداد کل زائران ایرانی حدود ۶ درصد بود. البته نماینده ولی فقیه در حج و زیارت هم نسبت به بالا بودن تعداد عوامل گلایه کرده ‌و خواستار تغییر در این زمینه شده است.

مدیر یکی از کاروان‌های حج، علی مومنی با بیان اینکه هزینه‌های حج دلاری است و با توجه به کاهش ارزش پول ملی، هز ینه حج گران شد، می‌گوید که برای اینکه زائران بتوانند این هزینه را بپردازند، ارز با قیمت پایین‌تر از نرخ بازار آزاد به حج اختصاص می‌یابد.

با این وجود یکی از مدیران باسابقه کاروان حج که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید که مسوولان بجای اختصاص قیمت پایین‌تر نرخ ارز، با اعزام نیروهای ستادی و اجرایی بیش‌تر، هزینه‌های اضافه به زائران تحمیل نکنند و هزینه حج را به همان ۳ هزار و ۵۰۰ دلار برگردانند.

البته مومنی معتقد است که برخی از هزینه‌ها همچون اسکان نسبت به گذشته در عربستان رشد داشته و مسوولان سعی کردند هتل‌هایی را با کیفیت پایین‌تری اجاره کنند تا به زائران هزینه اضافی تحمیل نشود، اما مدیر باسابقه حج با بیان اینکه هزینه اسکان در هتل‌هایی که برای ایرانیان اجاره می‌شود نسبت به کرونا کم‌تر شده، اعتقاد دارد که کارشناسان اعزامی به عربستان برای ارزیابی امکانات وخدمات حج، تخصص ندارند.

عربستان در حال برنامه‌ریزی برای کاهش تعداد عوامل اجرایی و رساندن آن به یک درصد سهمیه هر کشور است. با این‌وجود، سازمان حج و زیارت هنوز این تعداد را حتی به همان سه درصد سهمیه مصوب کشورها هم نرسانده است. وزیر ارشاد گفته است که در سال آینده تلاش بر کاهش تعداد عوامل اجرایی داریم. البته فعالان حوزه حج می‌گویند که «کم‌کردن تعداد عوامل اجرایی و ستادی در کنار کاهش هزینه، باعث افزایش تعداد زائران برای تشرف به حج می‌شود.»