وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
دولت موظف به فراهم‌سازی زمینه‌های تغییر نظام فرهنگی متناسب با اولویت‌ها، نظام ارزشی و هنجارها است
اسماعیلی در نشست «رونمایی و معرفی سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید» گفت: امروز موضوع مصرف فرهنگی بسیار مورد توجه است و ما در دولت موظف هستیم زمینه های تغییر نظام فرهنگی را متناسب با اولویت ها و نظام ارزشی و هنجاری فراهم کنیم.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست رونمایی و معرفی سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید، ۲۳ تیرماه با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سیدمحمد هاشمی، جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، میثم نیلی رئیس مجمع ناشران انقلاب اسلامی، فتح الله فروغی، رئیس انجمن ناشران کودک و نوجوان، فرزانه فخریان مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور کودک و نوجوان، فاطمه عزیزآبادی عضو هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی، ابراهیم کریمی رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، منصور کوهی رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران و اهالی فرهنگ و رسانه برگزار شد.
اولین گام در اجرای سند، نوع ابلاغ، رونمایی، اشاعه و ترویج آن است
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن تسلیت فرارسیدن ایام عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) و گرامیداشت شهدای کشور به‌ویژه سیدالشهدای خدمت، آیت الله رئیسی و امام شهدا، اظهار داشت: از دبیرکل محترم نهاد به دلیل برگزاری چنین جلسه‌ای در شأن سندی فاخر قدردانی می‌کنم؛ چراکه اولین گام در اجرای سند، نوع ابلاغ، رونمایی، اشاعه و ترویج آن است. سند به صورت مکتوب در فرایند اداری ابلاغ شده و زین پس وظیفه همه ما است که مطالبات این سند را بیان کنیم؛ مجموعه دستگاه‌های مسئول در این حوزه موظف به انجام تکالیف خود هستند. گزارش اجرای سند باید حداقل سالی یکبار توسط دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به شورای عالی انقلاب فرهنگی و رسانه‌ها ارائه شود. مسئولین امر نباید در مطالبه این موضوع کوتاه بیایند. با همت بلندی که دوستان دارند، ان‌شاءالله این مسیر هموار خواهد بود.
وی اظهار داشت: امروزه در حوزه کتاب فعالیت‌ها و اقدامات خوبی انجام شده است؛ رهبر فرزانه انقلاب از عنوان نهضت کتابخوانی یاد کرده‌اند؛ نهضتی فراگیر که بایستی الزامات آن رخ دهد. امروز موضوع مصرف فرهنگی بسیار مورد توجه است و ما در دولت موظف هستیم زمینه‌های تغییر نظام فرهنگی را متناسب با اولویت‌ها و نظام ارزشی و هنجاری فراهم کنیم. بعضی دوستان می‌گویند ما به دولت فرهنگی نیاز داریم، نه فرهنگ دولتی؛ اما منظور از دولت فرهنگی و مقابله با فرهنگ دولتی، نباید حذف نظام‌های نظارتی، پوششی و حمایتی در آن زمینه باشد. چراکه انقلاب اسلامی، اساساً انقلابی فرهنگی بوده و نگاهی به تقویم و شعارهای انقلاب، اماکنی که انقلاب از آنجا برخاست و رهبران انقلاب، نشان‌دهنده این موضوع است.
اسماعیلی تصریح کرد: حتماً هر مجموعه پویایی نیازمند اصلاح است و ما طی ۳ سال گذشته حدود ۷۹ آیین‌نامه، مقرری و بخشنامه را اصلاح و تکمیل کردیم یا اساساً مقرری جدیدی را به تصویب سازمان‌های بالادستی رساندیم. بدیهی است که باید متناسب با مسائل جدید، نظام مدیریتی خود را ارتقا دهیم؛ اما ارتقای نظام مدیریتی به معنای حذف اصول حاکم نیست. دولت مردمی معتقد است همه کارها باید در اختیار مردم باشد؛ حوزه فرهنگ نیز مستثنا نیست؛ ما معتقدیم کار باید در اختیار تشکل‌ها، صنوف و جبهه فرهنگی باشد و زیرساخت‌ها با هدف قدرتمندسازی بخش مردمی شکل گرفته است. سالی که در وزارت فرهنگ کار خود را آغاز کردم بودجه وزارتخانه ۱۲۰۰ میلیارد تومان بود، امروز که به یاری خداوند کار را زودتر از موعد تحویل می‌دهیم، این عدد به ۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. دولت فرهنگی، یعنی دولتی که تقویت زیرساخت‌ها را در اولویت قرار دهد. باید نظریه دولت دینی در حوزه حکمرانی فرهنگی را ارتقا دهیم. دولت فرهنگی یعنی یک شخصیت معتبر فرهنگی بالای سر دولت قرار دارد که معتقد است مشکلات جامعه با اصلاح فرهنگ حل می‌شود. در حکمرانی فرهنگی، وظیفه حاکمیت نظارت، هدایت و حمایت است.
وی در ادامه به اقدامات فرهنگی انجام شده در راستای عدالت فرهنگی در دولت مردمی در حوزه‌های مختلف از جمله افزایش بودجه فرهنگی، افزایش زیرساخت‌های فرهنگی، افزایش تولید کاغذ، افزایش افتتاح پروژه‌های کتابخانه‌ای، اهتمام به حوزه کودک و نوجوان با برگزاری جشنواره ویژه کتاب کودک و نوجوان در معاونت فرهنگی در سال جاری، افتتاح بنیاد پویانمایی برای تولیدات حوزه کودک، توزیع ۳ میلیون کتاب کودک و نوجوان در مدارس، افزایش فروش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان، افتتاح ساختمان مرکزی نهاد در شأن حوزه کتابخانه‌های عمومی و... اشاره کرد.
رئیس شورای فرهنگ عمومی اضافه کرد: موضوع مدارس برای ما بسیار حائزاهمیت است. قریب به ۱۷ میلیون نفر دانش آموز در کشور وجود دارد؛ اگر قرار است اتفاق مهمی در حوزه کتابخوانی در کشور رخ دهد، باید تمامی فناوری‌ها و تولیدات فرهنگی ما به مدارس متصل شود، در غیر اینصورت نمی‌توانیم توقع اتفاق ویژه‌ای در سنین بالاتر داشته باشیم. شورای عالی جوانان در شورای عالی انقلاب فرهنگی، در دولت به شورای عالی جوانان و نوجوانان تبدیل شد؛ با این کار دوره نوجوانی به رسمیت شناخته شد تا کارهایی متمایز در این حوزه شکل بگیرد.
وی به اسناد ابلاغ شده و در انتظار ابلاغ در این دوره از جمله سند موسیقی، سند معماری و شهرسازی، سند ملی هنرهای نمایشی، سند ملی سینما و سند ملی هنرهای تجسمی و جشنواره معماری فجر انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: تمام تلاش ما بر رفع موانع و مشکلات معطوف بوده است. در سال ۱۳۸۴، ارزش بازار نشر و کتاب حدود ۲۵۰ میلیارد تومان بوده و وزارت فرهنگ حدود ۸۰ میلیارد برای مدیریت این حوزه در اختیار داشت؛ در سال ۱۴۰۰ که ما کار را تحویل گرفتیم اقتصاد نشر حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان بود و وزارت فرهنگ ۳۰ میلیارد تومان برای تنظیم‌گری در اختیار داشت؛ نباید منظور از دولت فرهنگی، چنین عاقبتی باشد. بنای ما اصلاح این امر بود که بحمدالله این اتفاق افتاد. در حال حاضر مجموعه‌ای از آرزوهای برآورده نشده حوزه فرهنگ و هنر در قالب ده‌ها حکم در برنامه هفتم پیشرفت وجود دارد که ان‌شاءالله با پیگیری اصحاب رسانه و همت متصدیان امر، تحولاتی بزرگ در شأن حوزه فرهنگ و هنر رقم خواهد خورد.
سند ملی خواندن با تمرکز بر اقدامات قابل تحقق تدوین شد
مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور ضمن تسلیت فرارسیدن ماه محرم و تقدیر از حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و اصحاب رسانه، اظهار داشت: برای نگارش، تدوین و تصویب «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید»، تلاش شد از فضای مرسوم سندنویسی، به معنای انجام اقدامات غیرممکن فاصله بگیریم و آن را مبتنی بر اقدامات قابل تحقق تدوین کنیم. همچنین مقرر شد تمام عناصر دخیل در فضای اجرایی، در سند نقش داشته باشند؛ شاید در کمتر سند فرهنگی به سراغ وزارت راه و شهرسازی رفاه باشند، اما از آنجا که این وزارتخانه می‌تواند نقش مهمی در این حوزه داشته باشد، لازم است که به آن پرداخته شود. تلاش کردیم از ظرفیت‌های مردمی و مروجین نیز در تدوین سند بهره ببریم و لذا استفاده از این ظرفیت‌ها نیز در کارگروه ملی دیده شده است.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات اساسی که در حوزه ترویج کتابخوانی همواره مطرح می‌شد و نیازمند چاره‌اندیشی بوده و در این دولت به آن توجه شد، بحث اتصال دوسویه، منطقی و علمی حوزه کتاب و کتابخوانی به مدارس است. همچنان که بیش از ده سال پیش رهبر انقلاب در بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به موضوع زنگ کتابخوانی در مدارس، اشاره کرده‌اند. در این دولت این موضوع در دو محور پیگیری شد؛ نخست، با دستور جناب آقای رئیس جمهور در هفته کتاب سال گذشته و دیگری نیز طرح این موضوع در سند ملی خواندن. با دستور رئیس جمهور شهید ما در اجرا نیز با آموزش و پرورش پیش رفتیم و به مقدمه انعقاد تفاهم‌نامه رسیدیم، که اتفاق مبارکی است.
رمضانی تصریح کرد: بازنگری در تعابیر با توجه به تغییرات فضای جهانی در حوزه خواندن و مراجعه به مواد خواندنی، نکته‌ای است که در تدوین این سند مدنظر قرار گرفت. با این حال باید بگویم این سند عاری از اشکال نیست؛ هر چند ما تلاش کردیم از ظرفیت‌های مشورتی نیز بهره‌مند شویم. اشکالات قابل بازنگری است و کارگروه این اختیار را دارد که بخشی از این اشکالات را در اجرا مرتفع کند.
وی تصریح کرد: نکات مدنظر مقام معظم رهبری در خصوص ترویج کتاب و کتابخوانی، محورهای تولید محتوا، توجه به حوزه مدارس و رسانه‌ها و ظرفیت‌های فضای مجازی، در تدوین این سند دیده شد و ما بخش عمده فرمایشات ایشان را در سند گنجانده‌ایم. فکر می‌کنم حتی اگر کمتر از نصف این سند عملیاتی شود، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در حوزه ترویح کتاب و کتابخوانی رخ خواهد داد. البته ما معتقدیم اگر پیگیری ها به خوبی انجام شود، این سند کاملاً قابل تحقق و دستیابی است.
عضو شورای فرهنگ عمومی اظهار داشت: در دولت سیزدهم تلاش شد علاوه بر توجه به ساختار، کالبد و زیرساخت، به نرم‌افزار و محتوا نیز توجه کنیم و سند ملی خواندن یکی از قرائن این موضوع است. از باب انجام تکلیف و قدرشناسی عرض می‌کنم که در هیچ دولتی این حجم توجه رئیس دولت و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به حوزه کتاب، کتابخوانی و کتابخانه‌های عمومی وجود نداشته است. رئیس جمهور شهید توجه ویژه و عملی به حوزه کتابخانه‌های عمومی و کتابخوانی داشتند و آقای دکتر اسماعیلی و مجموعه وزارتخانه نیز همواره همراه ما بودند. ان‌شاءالله این مسیر استمرار داشته باشد و نتیجه عملی و شیرینی آن به کام مردم به ویژه کودکان و نوجوانان بنشیند.
۲۱ نهاد همکار در اجرای سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید
در ابتدای این نشست سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، با ارائه گزارشی از سابقه و روند تدوین این سند توضیحاتی ارائه کرد و گفت: این سند برخوردار از یک سابقه کم و بیش طولانی است زیرا پیش از این در سال ۱۳۸۶، سند «ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی» توسط شورای فرهنگ عمومی و در سال ۱۳۸۹، سند «نهضت مطالعه مفید» توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین و تصویب شدند و ضعف‌های این دو، در این سند برطرف شده است. در مقدمه سند عمدتاً به بیان رویکردها و نکات کلیدی اشاره کرده‌ایم که از جمله بحث توان حاکمیتی و غیرحاکمیتی در این حوزه و همچنین تناسب مواد خواندنی با جمعیت خدمت‌گیر است.
وی افزود: در ماده یک سند، شش عنوان از مفاهیم مرتبط را به شکلی واقعی‌تر، جامع‌تر و جدیدتر تعریف کردیم؛ به عنوان مثال خواننده، به عنوان فرد یا جمعیت خدمت‌گیر عنوان شده است. در ماده ۲ و ۳، چشم‌انداز و اهداف تعریف شده است که هم‌افزایی و چالش‌هایی در همین حوزه نشر هم دیده شده است. در ماده ۴ تا ۶، کارگروه‌ها و وظایفشان تعریف می‌شوند که شامل ۲۱ نهاد مرتبط هستند. در ماده ۷، وظایف دبیرخانه که برنامه‌ریزی است عنوان شده و ماده ۸ تا ۱۲ هم به ۵ محور تولید، عمومی‌سازی، دسترسی، آموزش و مشاوره، پژوهش می‌پردازد. ماده ۱۳ هم در نهایت به بحث ارزیابی و اصلاح می‌پردازد که با استفاده از آن می‌توان کاستی‌ها در سند را جبران کرد.
تعهد کانون به اجرای سند و آغاز آن با ترویج ادبیات کهن
سپس حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ضمن تشکر از زحمات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه کتاب، به نقش کانون در تدوین سند و حوزه کودک و نوجوان اشاره کرد و افزود: ما خود را ملزم می دانیم تا این سند را اجرا کنیم و به محض تصویب آن، در همین فصل تابستان جاری اجرای آن را با ترویج ادبیات کهن و نهضت خواندن کلید زدیم. ضمن اینکه جایگاه حوزه کودک و نوجوان و کتاب و کتابخوانی نزد رئیس‌جمهور شهید و دولت سیزدهم بسیار ویژه و بی‌نظیر بود.
توجه به مفاهیم روز و همکاری نهادها مزیت سند ملی خواندن
در ادامه منصور کوهی رستمی، رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران، با تأکید بر همکاری درخشان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با انجمن در این دولت، به برگزاری دو همایش بین‌المللی در حوزه کتابخانه‌های عمومی اشاره کرد و ادامه داد: در این همایش‌ها که در شهرهای شیراز و مشهد برگزارش شد، چهره‌های مطرح جهان در این حوزه حضور داشتند و دستاوردهای خوبی داشت. سند ملی خواندن، سند بسیار خوبی است زیرا ما در تجارب دنیا هیچ راهکار مشخصی برای ترویج خواندن نداریم و نداشتیم ولی قطعاً کلید اجرای آن، همکاری نهادها و خانواده‌ها برای یک فرهنگ‌سازی است. سند نهضت مطالعه مفید و سند ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی اصلاً وارد اجرا نشد که ضعف‌هایش مرتفع شده باشد، زیرا برای اجرایش با عدم ساختار منسجم روبرو بودیم. مفاهیم در اسناد قبلی مشکل داشت ولی با تعاریف جدید، به کلی دگرگون شده است. اگر این سند به خوبی اجرا شود قطعاً می‌توانیم شاهد توسعه خواندن همه‌جانبه ایرانیان باشیم.
سند ملی خواندن شاخصی برای عدالت اجتماعی در حوزه فرهنگ
پس از آن فاطمه عزیزآبادی فراهانی، عضو حقیقی هیئت امنای کتابخانه های عمومی کشور با یاد کردن از این سند به عنوان یکی از شاخص‌های عدالت اجتماعی برای فعالین فرهنگی در نهادهای دولتی و خصوصی، از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و کتابخانه‌های عمومی تشکر کرد و خاطرنشان کرد: سابقه سندنویسی در نهادهای بالادستی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد، و دبیرخانه‌ای موظف است اجرایی شدن آنها را دنبال کند. سندهای زیادی در کشور وجود دارد ولی اغلب همتی برای اجرای آنها وجود ندارد. مجریان این سند باید اجرای آن را بیشتر و جدی‌تر مورد توجه قرار دهند. سایر نهادهای تأثیرگذار هم باید خود حضوری فعال داشته باشند و به اجرای سند کمک کنند.
به ثمر نشستن سند با همت همکاران نهاد و ایجاد وفاق بین فعالان حوزه کتاب و نشر
میثم نیلی، رئیس مجمع ناشران انقلاب اسلامی هم در این جلسه با تشکر از زحمات دولت و فعالان کتاب و کتابخوانی در سه سال دولت سیزدهم، فعالیت‌های دولت و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این دوره خصوصاً در مباحث زیرساختی، تشکیلاتی و محتوایی را درخشان خواند و اظهار داشت: پیشرفت و توجه در حوزه کتاب و نشر در مدیران ارشد دولتی خصوصاً رئیس‌جمهور شهید، معاون اول و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ملموس بود. از برادر کوشای خودم آقای رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اختصاصاً تشکر می‌کنیم که این سند را، که جزء آخرین اسناد ابلاغی توسط شهید آیت‌الله رئیسی بود، با همت همکارانشان و ایجاد وفاق بین فعالان حوزه کتاب و نشر به ثمر رساندند ولی لزوم آن اجرای دقیق و درست آن است که امیدوارم در دولت بعدی اجرای آن پیگیری شود و باعث رشد و شکوفایی فرهنگ باشد.
ویژگی این سند مشارکت دادن فعالان و مجریان فرهنگی است
سپس فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان با سپاسگزاری از کسانی که در نوشتن سند نهضت مطالعه مفید و سند ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و به‌ویژه سند ملی خواندن کوشش کرده‌اند، گفت: در دو سند اول برای نهادها حد و حدودی مشخص نشده بود ولی این سند ویژگی مشارکت دادن فعالان و مجریان فرهنگی را دارد و امیدواریم عملیاتی شود؛ هر چند تضمینی به جز خواست ما برای اجرای آن وجود ندارد. در واقع اصلاحی که باید در سند صورت بگیرد، قرار دادن ترویج به عنوان هدف است ولی در اینجا چشم‌انداز هدف قرار گرفته است. به هر حال وظیفه تک تک ما مشارکت در عملیاتی کردن این سند است.
در ادامه همچنین ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران طی سخنانی، ضمن اعلام حمایت همه‌جانبه صنف خود از این سند، اذعان کرد: در خصوص کتاب‌هایی که برای مدارس و کتابخانه‌ها تهیه می‌شود به ناشر و نویسنده توجه نکنیم و به محتوا توجه کنیم تا مخاطب دچار حب و بغض نشود.
در انتهای این مراسم از سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید و لوح یادبود این نشست رونمایی شد.
ارسال نظرات