جمهوری اسلامی، توازن میان جمهوریت و اسلامیت است

اشاره: جمهوری اسلامی ترکیبی از جمهوریت، اسلامیت و هویت تاریخی ایران است که بر اساس نقش مردم در اداره کشور و حفظ اصول اسلامی بنا شده است، این نظام در طول ۴۶ سال گذشته همواره با دو چالش اساسی مواجه بوده است: خطر جمهوریت محض که اسلامیت را کنار می‌زند و خطر اسلامیت محض که جمهوریت را به حاشیه می‌برد، اما جمهوری اسلامی توانسته با ایجاد تعادل میان این دو به نظامی پایدار تبدیل شود؛ رسانه‌های غربی القا می‌کنند که مردم ایران دیگر به جمهوری اسلامی اعتقادی ندارند اما حضور مداوم در انتخابات و راهپیمایی‌ها نشان‌دهنده پایبندی مردم به این نظام است؛ مخالفان جمهوری اسلامی هیچ جایگزین قابل‌قبولی ارائه نمی‌کنند چراکه مدل‌های پیشنهادی آنها از جمله بازگشت به پادشاهی یا الگوهای دموکراسی غربی با ارزش‌های جامعه ایرانی سازگار نیستند، جمهوری اسلامی نه‌تنها متعلق به گذشته نیست بلکه با حفظ تعادل میان جمهوریت و اسلامیت نظامی پایدار برای نسل‌های آینده باقی خواهد ماند.

در همین راستا به مناسبت فرا رسیدن یوم الله 12 فروردین و روز ملی جمهوری اسلامی ایران، خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام محمدعلی لیالی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت‌وگویی داشته که در ادامه به آن پرداخته می شود:

رسا - چگونه اسلامیت و جمهوریت در نظام جمهوری اسلامی با یکدیگر جمع و سازگار می‌شود؟

ترکیب سه کلمه "جمهوری"، "اسلامی" و "ایران" معنایی عمیق دارد، ایران با پیشینه تاریخی، فرهنگی و تمدنی خود از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است، جمهوریت به معنای نقش مردم، شورا و مشورت است و اسلامیت به‌عنوان بخشی از مبانی حاکمیت تبلور یافته است و ترکیب این دو مفهوم در کنار هویت تاریخی ایران نظامی منحصربه‌فرد را شکل داده که امام خمینی(ره) آن را این‌گونه توصیف کرد: "جمهوری اسلامی؛ نه یک کلمه کم، نه یک کلمه زیاد."

این نظام در طول ۴۶ سال گذشته همواره با دو چالش اساسی مواجه بوده است: خطر "جمهوریت محض" که تمایل به حذف اسلامیت از ساختار نظام دارد و خطر "اسلامیت محض" که نقش مردم را به حاشیه می‌راند، هرکدام از این دو رویکرد می‌تواند جمهوری اسلامی را از هویت ترکیبی خود دور کند؛ جمهوری اسلامی همان‌طور که طراحی شده است نظامی است که همزمان به حضور مردم در صحنه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توجه دارد و در عین حال اصول اسلامی را در تمامی وجوه خود حفظ می‌کند.

در این سیستم نه جمهوریت در برابر اسلامیت قرار می‌گیرد و نه اسلامیت در برابر جمهوریت، بلکه ملت مسلمان ایران با باور به این ترکیب هماهنگ نقشی مؤثر در مدیریت کشور ایفا می‌کنند، نظام جمهوری اسلامی در چهارچوب قانون اساسی توانسته است با بهره‌گیری از این تعامل دوسویه به حاکمیتی دست یابد که هم بر پایه معارف اسلامی استوار است و هم به نقش‌آفرینی مردم بها می‌دهد.

با مرور این ۴۶ سال دیده‌ایم که توازن میان جمهوریت و اسلامیت برای بقای این نظام ضروری بوده است و این توازن همچنان باید حفظ شود تا جمهوری اسلامی بتواند به مسیر خود با اقتدار ادامه دهد.

رسا ـ رسانه‌های غربی القا می‌کنند که رایِ قاطع ملّت ایران به جمهوری اسلامی مربوط به چهل و چند سال قبل بوده و امروز دیگر فکر، رای و عقیده‌ی ایرانیان نسبت به جمهوری اسلامی کاملا منفی است، نظر شما چیست؟

این موضوع که برخی مطرح می‌کنند نسل‌های پیشین در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ به جمهوری اسلامی رأی دادند و امروز مردم به این نظام اعتقادی ندارند دیدگاهی سطحی و نادرست است، جمهوری اسلامی نه‌تنها به گذشته تعلق دار، بلکه در حال و آینده نیز جایگاه خود را حفظ کرده است، تفکر جمهوری اسلامی بدون هیچ تغییری در ماهیت خود به عنوان نظامی متکی بر جمهوریت و ارزش‌های اسلامی باقی می‌ماند.

مردم ایران طی چهار دهه اخیر بارها نشان داده‌اند که همچنان به این نظام وفادار هستند، حضور گسترده در انتخابات، شرکت در راهپیمایی‌ها و همراهی با نظام در مواقع حساس همگی حاکی از این اعتماد و پایبندی است، مردم مسلمان، مؤمن و انقلابی ایران همواره در مسیر ارزش‌های انقلاب اسلامی گام برداشته‌اند و این روند ادامه خواهد داشت.

این ادعا که مردم از جمهوری اسلامی خسته شده‌اند یا از آن روی گردانده‌اند عمدتاً از سوی جریان‌های ضدانقلاب، رسانه‌های اپوزیسیون و بازماندگان نظام شاهنشاهی مطرح می‌شود، اما باید پرسید: جایگزین پیشنهادی آنها چیست؟ آیا بازگشت به نظام پادشاهی مدنظر است؟ تفکری که با استبداد و دیکتاتوری پهلوی همراه بود و دیگر جایگاهی در میان مردم ندارد.

آیا به دنبال دموکراسی غربی هستند؟ تجربه نشان داده که این مدل حتی در کشورهای غربی نیز با چالش‌های فراوان مواجه بوده و با فرهنگ و ارزش‌های جامعه‌ی مسلمان ایران همخوانی ندارد، یا شاید برپایی مدلی نظیر جمهوری سوسیالیستی شوروی سابق مورد نظر باشد؟ مدلی که امروزه از صحنه تحولات سیاسی کاملاً حذف شده است.

واقعیت این است که جمهوری اسلامی به‌عنوان نظامی پایدار برای تمامی نسل‌ها و دوران‌ها طراحی شده است و مردم ایران بارها با تعهد و حضور خود پشتیبانی‌شان را از این مکتب سیاسی نشان داده‌اند و بر این باور و تعهد همچنان پایدار خواهند ماند.