ضرورت بازشناسی نقش پدر در نظام تربیتی خانواده

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام حجت‌الله صفری روانشناس اسلامی و مدیر «کلینیک تخصصی آمین» در نشست علمی «پدر دختری» با موضوع «نقش پدران در پیشگیری از موقعیت‌های آسیب‌زا به‌ویژه رفتارهای پرخطر با تأکید بر تجربه زیسته مشاوران» در چارچوب سلسله نشست‌های علمی پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام برگزار شد، با اشاره به اهمیت تربیت دختران در بستر خانواده، فقدان ارتباط مؤثر والدین به‌ویژه پدران با فرزندان را از علل اصلی چالش‌های رفتاری نوجوانان دانست و گفت: ما در مراکز مشاوره‌ای با والدینی روبرو هستیم که غالباً از شدت و نوع انحرافات رفتاری فرزندانشان شوکه می‌شوند، چرا که از وضعیت واقعی زندگی فرزندان خود کاملاً بی‌اطلاع بوده‌اند.

وی با استناد به روایت «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَعَانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ» تأکید کرد: رابطه پدر با دختر باید مبتنی بر انس، محبت و آموزش همراه با تأدیب متعادل نه صرفاً نظارتی یا کنترلی باشد. 

روایت «داستان ثریا» و تأثیر سبک‌های فرزندپروری

حجت‌الاسلام صفری در ادامه سخنان خود به تحلیل یکی از پرونده‌های کلینیک با عنوان «داستان ثریا» پرداخت و با رعایت اصول مشاوره وضعیت دختری را شرح داد که در نوجوانی با محدودیت‌های شدید پدر مواجه شده و به‌واسطه ترس، حبس خانگی و بی‌اعتمادی به رفتارهایی چون ارتباط‌های ناسالم مجازی، سوءاستفاده مالی از مردان، اختلال هویت جنسی و اقدام به خودکشی گرایش یافته بود.

وی علت اصلی را سبک فرزندپروری مستبدانه عنوان کرد و افزود: والدی که مبنای تربیتش تهدید ترس و کنترل افراطی است، ناخواسته فرزندی را تربیت می‌کند که یا به‌دروغ و پنهان‌کاری پناه می‌برد یا به‌شدت پرخاشگر و گریزپا می‌شود.

ویژگی‌های روان‌شناختی دوران نوجوانی

حجت‌الاسلام صفری چهار ویژگی روانی اساسی در نوجوانان را شامل کنجکاوی رفتاری، هیجان‌طلبی، نیاز به تأیید همسالان و تمایل به اثبات استقلال دانست و با تأکید بر طبیعی بودن این ویژگی‌ها تصریح کرد: رفتار پرخطر صرفاً یک انحراف نیست، بلکه واکنشی به عدم درک متقابل والدین و ناتوانی خانواده در مدیریت هیجان‌های نوجوان است.

وی با اشاره به خطاهای رایج شناختی والدین در مواجهه با بحران‌های نوجوانان، گفت: این خطاها شامل شخصی‌سازی خطای فرزند، فاجعه‌سازی، برچسب‌زنی و نگاه صفر و صدی می‌شود، این خطاها موجب دوری فرزند از خانواده و پناه بردن به محیط‌های ناسالم خواهد شد.

توصیه‌های عملی به والدین برای مواجهه با بحران

حجت‌الاسلام صفری راهکارهایی برای مدیریت مؤثر والدین ارائه داد که شامل کنترل هیجانات لحظه‌ای، گفت‌وگوی صمیمانه بدون قضاوت، تفکیک شخصیت از خطا، استفاده از رفتارهای بزرگوارانه، بازسازی اعتماد از دست‌رفته و نظارت غیرمستقیم و هوشمندانه است.

وی در پاسخ به پرسش‌های مخاطبان درباره مرز نظارت و تجسس، نحوه مدیریت فضای مجازی و سطح خوش‌بینی نسبت به نوجوانان گفت: ما نه باید بدبین باشیم و نه خوش‌خیال، آنچه مورد نیاز است نظارت هوشمندانه، همدلانه و آگاهانه است؛ نه کنترل خشن، نه تغافل غیرمسئولانه.

وی همچنین بر لزوم هماهنگی تربیتی بین پدر و مادر تأکید کرد و هشدار داد: تناقض در روش تربیتی والدین، موجب نهادینه شدن بی‌نظمی در ذهن و رفتار فرزندان خواهد شد.