به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان، خانم سالم دانشجوی مقطع ارشد رشته فلسفه و کلام اسلامی در پردیس خواهران دانشگاه رضوی در یادداشتی به مناسبت روز بزرگداشت ملاصدرا به این شخصیت بزرگ پرداخت.
متن یادداشت از قرار زیر است:
صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی، مشهور به ملاصدرا، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ فلسفه اسلامی و ایران است. اندیشه‌های او که تلفیقی از فلسفه، عرفان و کلام است، نه تنها در زمان خودش بلکه در دوران معاصر نیز مورد توجه و الهام‌بخش اندیشمندان و محققان بوده است. ملاصدرا با طرح نظریات بدیع و نوآورانه، دریچه‌های جدیدی به سوی فهم هستی و انسان گشود و میراثی گرانبها برای جهان اندیشه به یادگار گذاشت. مکتب ملاصدرا، (حکمت متعالیه) نامیده می‌شود، که بر اصل «وجود» و تمایز آن از «ماهیت» استوار است. از نظر او ، بدیهی‌ترین مسئله جهان، مسئله وجود یا هستی است که ما با علم حضوری و دریافت درونی خود، آن را درک می کنیم و نیازی به اثبات آن نیست. اما ماهیت، آن چیزی است که سبب گوناگونی و تکثر پدیده‌ها می‌شود و به هر وجود، قالبی ویژه می دهد. همه پدیده‌های جهان در یک اصل مشترک هستند که همان «وجود» نام دارد و وجود، یگانه است؛ زیرا از خداوند سرچشمه گرفته، اما ویژگی‌های هر یک از این پدیده‌ها نشان از تفاوت میان ذات و ماهیت آن‌ها است. بنابراین از نظر صدرالمتالهین، اصل بر وجود اشیاء است و ماهیت، معلول وجود است.
زندگینامه مختصر
ملاصدرا در سال 979 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد. پس از طی دوران کودکی و نوجوانی، برای کسب علم و دانش به اصفهان، مرکز علمی آن زمان، رفت و از محضر اساتید برجسته‌ای همچون شیخ بهایی، میرداماد و میرفندرسکی بهره‌مند شد. پس از مدتی، به دلیل برخی اختلافات و چالش‌ها، به انزوا روی آورد و در روستای کَهَک قم به تفکر و تأمل پرداخت. این دوره انزوا، نقش مهمی در شکل‌گیری فلسفه او داشت. ملاصدرا در طول زندگی خود آثار متعددی به رشته تحریر درآورد که مهم‌ترین آن‌ها کتاب “اسفار اربعه” است؛ دانشنامه‌ای جامع در فلسفه و حکمت.
اندیشه‌های کلیدی ملاصدرا
وحدت وجود: ملاصدرا معتقد بود که هستی، واحد و یکپارچه است و همه موجودات، تجلیات و مظاهر این هستی واحد هستند. این دیدگاه، که ریشه در عرفان اسلامی دارد، به معنای نفی کثرت و دوگانگی نیست، بلکه به معنای درک وحدت در عین کثرت است.
حرکت جوهری: یکی از مهم‌ترین نظریات ملاصدرا، نظریه “حرکت جوهری” است. بر اساس این نظریه، همه موجودات، از جمله جمادات، در حال تغییر و تحول دائمی هستند. این تغییر، تنها در عَرَض (صفات و ویژگی‌ها) نیست، بلکه در جوهر (ذات و ماهیت) نیز رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، هر لحظه، موجودات، در حال نو شدن و تکامل هستند.
اصالت وجود: ملاصدرا بر این باور بود که “وجود”، اصیل و واقعی است و “ماهیت”، امری اعتباری و ذهنی است. به این معنا که آنچه واقعیت دارد، هستی و وجود است و ماهیت‌ها، تنها مفاهیمی هستند که ذهن ما برای درک و طبقه‌بندی موجودات ایجاد می‌کند.
عقل و شهود: ملاصدرا، هم به عقل و استدلال و هم به شهود و تجربه باطنی اهمیت می‌دهد. او معتقد است که برای شناخت حقیقت، باید از هر دو ابزار بهره برد. عقل، می‌تواند ما را به مفاهیم کلی و قوانین جهان برساند، اما شهود، می‌تواند ما را به درک عمیق‌تر و تجربه‌ی مستقیم حقیقت رهنمون سازد.
تاثیر ملاصدرا بر جهان امروز
اندیشه‌های ملاصدرا، همچنان در محافل علمی و فلسفی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان معاصر، از نظریات او الهام گرفته و در تلاش برای تطبیق آن‌ها با مسائل و چالش‌های دنیای امروز هستند. به عنوان مثال، نظریه حرکت جوهری، می‌تواند در درک بهتر مفهوم تغییر و تحول در جوامع انسانی و پدیده‌های طبیعی به ما کمک کند. همچنین، دیدگاه او در مورد وحدت وجود، می‌تواند در ترویج صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز بین فرهنگ‌ها و ادیان مختلف موثر باشد.
بزرگداشت ملاصدرا
همه ساله، به مناسبت بزرگداشت ملاصدرا، همایش‌ها و نشست‌های علمی متعددی در سراسر کشور برگزار می‌شود. در این مراسم، اساتید و محققان فلسفه، به بررسی و تحلیل اندیشه‌های ملاصدرا می‌پردازند و تلاش می‌کنند تا ابعاد جدیدی از فلسفه او را روشن سازند. بزرگداشت ملاصدرا، فرصتی است برای تجلیل از این فیلسوف بزرگ و یادآوری اهمیت اندیشه‌های او در دنیای امروز.
ملاصدرا، فیلسوفی بود که با عمق اندیشه و وسعت نظر خود، توانست پلی بین فلسفه، عرفان و کلام ایجاد کند. اندیشه‌های او، نه تنها در زمان خودش بلکه در دوران معاصر نیز راهگشا و الهام‌بخش است. بزرگداشت ملاصدرا، فرصتی است برای بازخوانی و درک بهتر اندیشه‌های او و بهره‌گیری از آن‌ها در حل مسائل و چالش‌های دنیای امروز./933/