حجت الاسلام امیدی تبیین کرد؛
اقتضائات تحول در حوزه‌های علمیه با رویکرد تمدنی
دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: فقه و فقاهت میراث انبیای الهی و محور هدایت اجتماعی در گام دوم انقلاب اسلامی است که باید متناسب با شرایط تمدن‌سازی بازتعریف شود.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست علمی «تحلیل بیانیه راهبردی مقام معظم رهبری در یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم» به همت مرکز مطالعات راهبردی نظام‌سازی اسلامی پژوهشکده شهید صدر دانشگاه جامع امام حسین(ع) و در قالب سلسله نشست‌های «نظام‌های اجتماعی در هندسه انقلاب اسلامی» روز یکشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۴ در محل این پژوهشکده برگزار شد.
در این نشست حجت‌الاسلام مهدی امیدی دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با تحلیل بیانیه راهبردی مقام معظم رهبری در یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم به تبیین مؤلفه‌های تمدنی تحول در حوزه پرداخت و گفت: بر اساس آیه ۲۲ سوره توبه، هجرت، انذار، رجعت و هدایت از وظایف نخبگان دینی است. هجرت باطنی به‌مثابه یک ضرورت تاریخی امروز به‌صورت هجرت باطنی و در قالب حرکت به‌سوی علم، مهارت و بصیرت برای رضای خداوند نمود یافته است.
ترسیم سه سطح مأموریتی برای فقاهت در حوزه‌های علمیه
وی با تأکید بر اینکه فقاهت، وراثت پیامبران و عهده‌دار هدایت امت است، افزود: در حوزه‌های علمیه می‌توان سه سطح برای فقها ترسیم کرد؛ نخست، سطح راهبری و نظریه‌پردازی است که وظیفه‌اش ترسیم وضعیت مطلوب، تحلیل وضع موجود و ارائه راهکار گذار از وضعیت کنونی به وضع آرمانی است. سطح دوم، سطح گفتمان‌سازی است که در آن اساتید، خطبا و ائمه جماعات با تولید محتوا و تبیین مفاهیم بسترهای فکری جامعه را به‌سوی وضع مطلوب ارتقاء می‌دهند و در نهایت سطح عملیاتی که در آن طلاب و فضلای درگیر با مردم، نقش عملیاتی‌سازی گفتمان تحول را برعهده دارند.
حجت‌الاسلام امیدی با اشاره به ابعاد مختلف هدایت اجتماعی تصریح کرد: هدایت راهبردی فقها باید در سه سطح جلوه‌گر شود؛ نخست، سطح دفاعی که در آن مبارزه با رذائل اخلاقی و عوامل انحطاط فرهنگی دنبال می‌شود. دوم، سطح تهاجمی که هدف آن ارتقاء و اعتلای جامعه اسلامی در سطح تمدنی است و سوم، سطح تجهیزی که در آن وظیفه فقها آماده‌سازی و تربیت نیروهای مؤمن و انقلابی برای مقابله با جبهه دشمن و تدارک سازوکارهای دفاعی و پیش‌برنده فرهنگی است.
وی با تأکید بر اینکه دین اساساً سیاسی است و نمی‌توان آن را از عرصه اجتماع جدا دانست، اظهار داشت: اقامه دین مسئولیت اصلی فقهاست و باید حاکمیت دینی و یکپارچه‌ای شکل بگیرد که در آن، علما در رأس نظامات اجتماعی قرار داشته باشند و زمامداران تابع اراده علمی و فقهی آنان باشند. در این نظام، جامعه مدنی نقش واسطه بین مردم و علما را ایفا می‌کند و حوزه باید برای این نقش‌سازی، نقشه راه داشته باشد.
دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به ضرورت بازتعریف هویت حوزه‌ها در عصر تمدن‌سازی اسلامی گفت: اگر حوزه‌های علمیه بخواهند نقش تمدنی ایفا کنند باید هویت شیعه را تبیین، مرزهای غیریت را مشخص و تمدن مادی غرب را به‌عنوان «غیریت تمدنی» معرفی کنند. نهاد حوزه باید ضامن اندیشه‌ورزی اجتماعی و نظریه‌پردازی تمدنی باشد و چارچوب مفهومی حرکت اجتماعی را در اختیار اندیشه‌ورزان قرار دهد.
حرکت اجتماعی بدون مبانی اسلامی ممکن نیست؛ نقش راهبردی حوزه در تولید علم
وی افزود: حرکت اجتماعی بدون مبانی اسلامی امکان‌پذیر نیست. شرح مبانی تفکر اسلامی برای عموم مردم و تبیین ارکان رشد و توسعه جامعه پیش‌نیاز تحقق تمدن اسلامی است. این مهم بدون حضور فعال حوزه‌های علمیه در تولید علم ممکن نخواهد بود.
حجت‌الاسلام امیدی با اشاره به نسبت علم و تمدن گفت: تولید علم و عقلانیت تمدنی نیازمند حل مسائل واقعی جامعه از طریق علوم هنجاری و توصیفی است. حرکت به‌سوی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، بدون شناخت دقیق وضع موجود و طراحی مسیر رسیدن به وضعیت مطلوب بی‌نتیجه خواهد بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: نظام‌سازی و نهادسازی با بهره‌گیری از علوم جدید و سنتی برای اهداف تمدنی ضروری است و باید دانشی شکل بگیرد که ساختارهای اجتماعی مطلوب را طراحی کند. تمدن، تجسم فرهنگ است و علم در خدمت فرهنگ می‌تواند این تجسم را پدید آورد. بررسی تجارب کشورهای اسلامی در مسیر تحول و تدوین الگوهای بومی و جامع برای آینده، مأموریتی است که حوزه باید با رویکرد تمدنی آن را برعهده بگیرد.
ارسال نظرات