گزارشی از دومین نشست«بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه»
دومین نشست «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» از سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» با حضور جمعی از اساتید حوزه، تحلیلگران رسانه، فعالان فضای مجازی و پژوهشگران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دومین نشست «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» از سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی»، که با حضور جمعی از اساتید حوزه، تحلیلگران رسانه، فعالان فضای مجازی و پژوهشگران در محل خبرگزاری رسا برگزار شد. در این نشست، فعالان برجسته رسانه‌ای و مسئولان فرهنگی به تحلیل ابعاد مختلف جنگ ترکیبی اخیر و بررسی عملکرد رسانه‌های داخلی پرداختند.
جهاد رسانه‌ای؛ فریضه‌ای در دفاع از ولی‌فقیه
در ابتدای نشست، حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی، مدیرعامل خبرگزاری رسا، با استناد به آیات ۶۲ و ۶۳ سوره انفال، انسجام اسلامی و اتحاد اراده‌های مردم را از نتایج مهم پیروزی اخیر جبهه مقاومت دانست و گفت: در این نبرد ترکیبی، رسانه‌ها نقشی بی‌بدیل در شکل‌دهی اراده عمومی و تقویت همدلی ایفا کردند. امروز رسانه‌ها سنگر مقدم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی هستند.
وی با اشاره به غفلت‌های رسانه‌ای پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه افزود: سناریوهای رسانه‌ای برای شرایط بحرانی عمدتاً تکراری و بدون عمق بودند. همچنان ضعف در مدیریت پوشش بحران یکی از خلأهای مهم رسانه‌ای ماست و نیازمند تربیت نیروهای تخصصی برای عملیات رسانه‌ای در شرایط بحرانی هستیم.
مدیرعامل رسا بر ضرورت مستندسازی تجارب رسانه‌ای این جنگ تأکید کرد و افزود: وقتی جان ولی فقیه یا کیان اسلام در معرض خطر باشد، جهاد رسانه‌ای به فریضه‌ای تبدیل می‌شود که بر گردن همه رسانه‌هاست؛ در این شرایط، دفاع رسانه‌ای از ولی فقیه همانند دفاع از جان ایشان واجب می‌شود.
وی با اشاره به لزوم وحدت رسانه‌های انقلابی، گفت: در خط‌مشی امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب، وحدت کلمه و انسجام رسانه‌ای در میدان جنگ با دشمن یک اصل خدشه‌ناپذیر است. رسانه‌های انقلابی باید ضمن حفظ تفاوت‌های اجرایی در جهت‌دهی افکار عمومی و مدیریت روایت‌ها هماهنگ عمل کنند.
حجت‌الاسلام محققی همچنین نسبت به دام‌های روانی پساجنگ هشدار داد و تأکید کرد: در دوران پساجنگ اگرچه جنگ نظامی متوقف شده اما جنگ روایت‌ها به شدت ادامه دارد. رسانه‌ها باید مراقب باشند که به دام روایت‌سازی دشمن نیفتند.
روایت‌گری صادقانه، راه بازسازی سرمایه اجتماعی
در ادامه نشست، عبدالله گنجی تحلیلگر سیاسی و مدیرمسؤول سابق روزنامه جوان با تأکید بر لزوم بازسازی سرمایه اجتماعی، نقش رسانه‌های انقلابی را در بازگرداندن اعتماد عمومی حیاتی دانست و گفت: افراط در روایت‌پردازی موجب بی‌اعتمادی می‌شود. رسانه انقلابی باید صداقت را معیار روایت قرار دهد؛ غلو، سرمایه رسانه را می‌سوزاند.
وی با اشاره به تجربه جنگ ۱۲ روزه افزود: مردم در این جنگ حس کردند که غزه به ایران رسیده است؛ روایت دقیق از مقاومت اقشار مختلف باعث شد جامعه احساس کند مورد هدف قرار گرفته است و همین موجب انسجام ملی شد.
گنجی همچنین بر جایگاه هویتی تشیع در ایران تأکید کرد و گفت: تشیع ستون هویت ملی ماست؛ دشمن از این مذهب می‌ترسد چون فرهنگ مقاومت و عدم سازش را درون خود دارد.
وی ضمن اشاره به ترورهای هدفمند و جنایات بی‌سابقه رژیم صهیونیستی، گفت: رژیمی که خود دارای سلاح هسته‌ای است به کشوری که دنبال انرژی صلح‌آمیز است حمله می‌کند. این استاندارد دوگانه باید با روایت‌های دقیق رسانه‌ای افشا شود.
روایت‌سازی یک پروژه تمدنی است، نه فعالیت رسانه‌ای صرف
در بخش دیگری از نشست، حجت‌الاسلام محمدحسین پیشاهنگ، مدیر گروه تبلیغی نجات با بیان اینکه «جنگ ۱۲ روزه هنوز در سطح اجتماعی تمام نشده»، گفت: اعتماد عمومی آسیب دیده است؛ برخی رسانه‌ها در این بحران یا منفعل بودند یا با روایت‌های دوگانه و تحلیل‌های سطحی فضای سردرگمی ایجاد کردند.
وی با تأکید بر لزوم هم‌افزایی و وحدت راهبردی در جبهه رسانه‌ای افزود: امروز نیازمند تجمیع قوای رسانه‌ای هستیم؛ جزیره‌ای عمل‌کردن فعالان رسانه‌ای قدرت ما را در برابر دشمن کاهش می‌دهد. روایت‌سازی،خط مقدم جبهه تمدنی ماست.
حجت الاسلام پیشاهنگ با بیان اینکه طلاب در خط مقدم جهاد تبیین قرار دارند، تأکید کرد: کار انفرادی و احساسی پاسخ‌گوی جنگ پیچیده رسانه‌ای امروز نیست. طلاب باید به ظرفیت‌های منسجم متصل شوند تا اثرگذاری‌شان در روایت‌سازی افزایش یابد.»
روایت عاشورایی، الگوی رسانه‌های انقلابی باشد
کمال اکبری، رئیس دانشکده دین و رسانه نیز در این نشست بر آغاز روایت‌گری جامع، منسجم و هدفمند از جنگ اخیر تأکید کرد و گفت: جنگ نظامی تمام شده اما حقیقت همچنان در محاصره است. نباید اجازه دهیم روایت جعلی اسرائیل در افکار عمومی تثبیت شود. رسانه‌ها باید روایت تجاوز و جنایت را مستند و مؤثر به جهانیان منتقل کنند.
وی افزود: اگر رسانه‌های ما به‌موقع وارد میدان روایت نشوند دشمن تاریخ را خواهد نوشت. حتی نهادهایی که باید جنایات رژیم صهیونیستی را محکوم کنند با انفعال خود روایت دشمن را تقویت کرده‌اند.
اکبری با اشاره به ضعف در دیپلماسی حقوقی جمهوری اسلامی اظهار داشت: میدان حقوق بین‌الملل نیاز به پیوست رسانه‌ای دارد. تا زمانی که روایت رسانه‌ای قوی نباشد دیپلماسی حقوقی نیز بی‌ثمر خواهد بود.
وی با تأکید بر ضرورت گفتمان‌سازی رسانه‌ای گفت: ما نیازمند رسانه‌هایی هستیم که مانند محرم و عاشورا، روایت‌ها را زنده نگه دارند و نسل‌ها را با حقیقت آشنا سازند. رسانه انقلابی باید به مرجع گفتمانی تبدیل شود.
رسانه اسلامی بازوی جهاد تبیین است
در این نشست، دکتر علیرضا استادیان، پژوهشگر حوزه و دانشگاه، با تأکید بر اهمیت شناخت دقیق ابعاد جنگ رسانه‌ای اخیر، خواستار ارزیابی علمی عملکرد رسانه‌ای کشور در مواجهه با این نبرد پیچیده شد و گفت: دشمن در جنگ ۱۲ روزه با تمام ابزارهای شناختی، اطلاعاتی، روانی و تصویری خود به میدان آمد. این مقطع را باید به‌عنوان یک تجربه راهبردی تلقی کرد و از دل آن الگویی مقاومتی و متناسب با مبانی اسلامی استخراج نمود.
وی با اشاره به واکنش سریع رسانه‌های انقلابی در روایت‌گری مظلومیت جمهوری اسلامی در برابر دروغ‌پراکنی گسترده دشمن، تصریح کرد: رسانه در نظام اسلامی تنها ابزار اطلاع‌رسانی نیست؛ بلکه بازوی تمدن‌سازی و جهاد تبیین است. اگر این ابزار دچار تشتت و ضعف شود، جبهه فرهنگی انقلاب آسیب می‌بیند.
استادیان با طرح ضرورت طراحی «قرارگاه‌های رسانه‌ای» مبتنی بر اندیشه امام و رهبری، افزود: ما نیازمند تربیت نسلی از خبرنگاران و مدیران رسانه‌ای مؤمن و کارآمد هستیم که با قدرت نظری و عملی، جبهه جنگ نرم را اداره کنند.
کنش رسانه‌ای باید در چارچوب ولایتمدارانه باشد، نه هزینه‌ساز برای نظام
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام عبدالله رضایی، مسئول مؤسسه رسانه‌ای نسل سلمان با انتقاد از تداوم ضعف در تولید ادبیات مستقل رسانه‌ای انقلاب اسلامی، گفت: رسانه انقلابی باید قرارگاه جهاد تبیین باشد نه تریبون تقابل سیاسی. رسانه باید مهندس افکار عمومی و مولّد قدرت نرم باشد.
وی با اشاره به پیچیدگی فضای رسانه‌ای امروز اظهار داشت: در شرایطی که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید محدودیت‌های سابق را پشت سر گذاشته‌اند دیگر نمی‌توان رسانه‌ها را با روش‌های سنتی مدیریت کرد. باید از درون به وفاق رسانه‌ای برسیم و مرزهای عقلانی و مشترک را با بلوغ و هم‌فکری ترسیم کنیم.
حجت‌الاسلام رضایی همچنین با هشدار درباره خطر نفوذ برخی نخبگان ایرانی در طراحی راهبردهای رسانه‌ای غرب، گفت: جنگ رسانه‌ای امروز علیه جمهوری اسلامی از درون آشنایی با زبان، فرهنگ و ضعف‌های بومی ما طراحی می‌شود؛ بنابراین باید در برابر آن با هوشمندی و عمق فکری ایستادگی کرد.
وی با تأکید بر لزوم مرزبندی میان مطالبه‌گری مشروع و هزینه‌سازی سیاسی، تصریح کرد: رسانه انقلابی باید در چارچوب کنش ولایی نقد کند، تحلیل دهد و افکار عمومی را هدایت کند؛ نه آن‌که به‌نام عدالت‌طلبی به انسجام داخلی کشور ضربه بزند.
پیروزی بدون روایت، شکست در افکار عمومی است
در بخش دیگری از این نشست، حجت‌الاسلام سعید عبدالهی، مسئول اندیشکده راهبردی زمانه با انتقاد از برخی عملکردهای احساسی در جریان جنگ اخیر، تأکید کرد: اگر ما روایت میدان را ننویسیم دشمن آن را بازنویسی خواهد کرد. رسانه نباید به بلندگوی اضطراب بدل شود بلکه باید قرارگاه امید، تبیین و مقاومت باشد.
وی با اشاره به تجربه موفق رسانه‌های مقاومت در جنگ لبنان، گفت: در آن نبرد شاهد ظهور انسان‌های رسانه‌ای بودیم؛ کسانی که خود روایت‌گر میدان بودند. اما در جنگ اخیر در برخی موارد روایت‌گری میدانی جای خود را به انتشار پیام‌های پراکنده و اضطراب‌آور داد.
حجت الاسلام عبدالهی با اشاره به فرمایش رهبر معظم انقلاب درباره لزوم فراخوان ملی به «ایران‌خوانی» گفت: این سخن یک راهبرد تمدنی است. پیوند ایران و اسلام یک تاکتیک سیاسی نیست بلکه زمینه فرهنگی مقاومت است که در پرتو امامت می‌تواند به تولید قدرت جهانی منجر شود.
وی با بیان اینکه پرچم ملی‌گرایی شیعی در چارچوب معارف اهل‌بیت(ع) می‌تواند منشأ قدرت جهانی باشد، افزود: رسانه‌های ما باید به‌جای تکیه بر سوگ و یأس بر اسطوره‌های مقاومت و روایت‌گری حماسی تمرکز کنند. پیروزی بدون روایت در افکار عمومی به شکست تعبیر می‌شود.
روایت امام و رهبری، نسخه نجات در جنگ ترکیبی
سجاد ستایشی، سردبیر حوزه نشست‌های پایگاه خبری جماران، در این نشست با اشاره به اهمیت جهاد رسانه‌ای در شرایط جنگ ترکیبی، تأکید کرد: رسانه امروز تنها ابزار اطلاع‌رسانی نیست، بلکه جبهه‌ای فعال در دفاع از حقیقت و صدای مظلومان است و باید از سیره امامین انقلاب در این میدان بهره گرفت.
وی با تمجید از خبرگزاری رسا در تبیین گفتمان امام خمینی(ره)، اظهار داشت: فعالیت‌های این مجموعه در بازخوانی تجربه‌های تاریخی و رسانه‌ای نظیر جنگ تحمیلی ۱۲ روزه نشان از دغدغه‌مندی جدی نسبت به بازتولید رویکرد رسانه‌ای امام(ره) دارد.
ستایشی با انتقاد از انفعال برخی رسانه‌ها در برابر عملیات روانی دشمن، تصریح کرد: سیره امام خمینی(ره) از نخستین روزهای نهضت اسلامی حاوی بصیرتی ژرف نسبت به ساختار سلطه و اهداف صهیونیسم بود. امروز نیز ما باید همین تبیین‌ها را محور تولیدات رسانه‌ای قرار دهیم و با خلاقیت این آموزه‌ها را متناسب با مختصات جنگ ترکیبی بازتولید کنیم.
وی افزود: بازخوانی بیانات امام و رهبر معظم انقلاب نه‌تنها اقدامی هویتی بلکه ضرورتی استراتژیک برای جهاد تبیین در شرایط فعلی است. رهبری با استمرار گفتمان امام به‌ویژه در بحران‌هایی همچون جنگ ۱۲ روزه جبهه دشمن را در حوزه رسانه‌ای خلع سلاح کردند و این الگو باید توسط رسانه‌ها به کار گرفته شود.
تبیین مستمر، راهبرد نبوی در برابر اخبار جعلی
حجت‌الاسلام رضا رستمی، مسئول مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در ادامه این نشست با تأکید بر ضرورت بازخوانی راهبردهای رسانه‌ای سیره نبوی، بیان داشت: پیامبر اسلام(ص) در غزوات مختلف با تبیین مستمر جامعه اسلامی را در برابر شایعات و عملیات روانی حفظ می‌کردند. نمونه بارز آن غزوه تبوک بود که در آن اخبار جعلی باعث تزلزل برخی از همراهان شد.
وی جهاد تبیین را تنها راهکار مؤثر در برابر جنگ شناختی دانست و افزود: رهبر معظم انقلاب در بیانات اخیر خود نیز بر لزوم صیانت از امنیت روانی جامعه در برابر اخبار دروغ تأکید کرده‌اند. متأسفانه در روزهای اخیر برخی با لایحه مقابله با محتوای کذب مخالفت کردند در حالی که رسانه‌ها باید حامی تقنین در این حوزه باشند.
حجت الاسلام رستمی با هشدار درباره استفاده گسترده دشمن از هوش مصنوعی برای تولید شایعات، تأکید کرد: رسانه‌های داخلی باید ضمن افزایش نظارت هوشمند بر فضای مجازی،به تولید محتواهای اقناعی و واقع‌نگرانه بپردازند. تجربه رسانه‌های مقاومت در جنگ اخیر نشان داد که شفاف‌سازی به‌موقع می‌تواند اهداف روانی صهیونیست‌ها را ناکام بگذارد.
روایت ناقص، مردم را از واقعیت جنگ دور می‌کند
اعظم حاتمی، سردبیر خبرگزاری شفقنا در قم نیز در این نشست با انتقاد از ضعف زیرساختی و ناآمادگی رسانه‌ها در لحظات اولیه جنگ ۱۲ روزه، گفت: روایت‌های ناقص و محدود،باعث دور شدن مردم از واقعیت جنگ و رجوع آنان به رسانه‌های خارجی شد. این ناآگاهی در برخی رسانه‌ها موجب شد نقش فعال خود را از دست بدهند و صرفاً به بازتاب بیانیه‌ها بپردازند.
وی افزود: رسانه‌های داخلی با محدودیت شدید زیرساختی و قطعی اینترنت نتوانستند روایت دقیقی از جنایات دشمن ارائه دهند در حالی که رسانه‌های اسرائیلی با مهارت ادعای حملات صرفاً نظامی داشتند. روایت رسانه‌ای صداوسیما در آغاز حمله نیز ناکافی و فاقد حس واقعی تهدید علیه مردم بود.
حاتمی با اشاره به تلاش شفقنا در بازنمایی چهره واقعی رژیم صهیونیستی، تصریح کرد: روایت‌گری فعال باید با تمرکز بر مستندسازی، افشای جنایات و انعکاس انسجام ملی صورت گیرد. رسانه‌ها باید روایت‌گر واقعی میدان باشند نه فقط منتظر مواضع رسمی.
رسانه، بازوی راهبردی امنیت ملی است
در ادامه این نشست، محمدجواد مختاری، مدیرکل روابط عمومی استانداری قم با تأکید بر نقش راهبردی رسانه در حفظ امنیت ملی، گفت: در شرایط بحرانی رسانه باید ابزار ایجاد همگرایی اجتماعی، آرامش روانی و تقویت روحیه ملی باشد. رسانه‌ها باید از دامن زدن به اضطراب و انتشار شایعات پرهیز کنند و پیام‌های خود را با عقلانیت، امید و انسجام طراحی نمایند.
وی با اشاره به هماهنگی رسانه‌ای استان قم در جنگ اخیر، گفت: رسانه‌های استان بدون ورود به فضای هیجانی با هماهنگی کامل با نهادهای مسئول توانستند ثبات روانی جامعه را حفظ کنند. این هماهنگی میان نهادهای رسانه‌ای، امنیتی و اجرایی باید الگویی برای آینده باشد.
مختاری با بیان اینکه رسانه در بحران باید به‌گونه‌ای واقعیت‌ها را منتقل کند که ضمن اطلاع‌رسانی، آرامش جامعه حفظ شود، خاطرنشان کرد: واقع‌گرایی افراطی که منجر به یأس و القای ضعف شود برخلاف منافع ملی است. رسانه‌ها باید حقیقت را با روحیه‌افزایی و آرامش ترکیب کنند.
مهدی الهی
ارسال نظرات