جلوههای یک تمدن نوین؛ اربعین، مقدمه ظهور منجی موعود

حجتالاسلام قاسم ترخان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتوگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، پیادهروی اربعین را نهتنها یک گردهمایی مذهبی، بلکه پدیدهای تمدنی با ابعاد عمیق انسانی، اجتماعی، الهی و تاریخی توصیف کرد که میتواند زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی و ظهور منجی موعود باشد.
وی با اشاره به ابعاد تمدنی پیادهروی اربعین، این حرکت عظیم مردمی را فراتر از یک مناسک آیینی دانست و تأکید کرد: در پیادهروی اربعین، عناصر و مؤلفههای انسانی بسیاری به چشم میخورد که در شرایط عادی یا مشاهده نمیشوند و یا بسیار کمرنگاند؛ مؤلفههایی چون ایثار، فداکاری، خضوع، همدلی و عشق به ولیّ خدا. این موارد، نشانههایی از شکلگیری تمدن نوین شیعه هستند که مقدمهساز ظهور حضرت حجت (عج) خواهند بود.
حجتالاسلام ترخان با بیان اینکه در همه سنتهای الهی هدف، عبور انسان از خود و رسیدن به رنگ خدایی است، اظهار داشت: چرا عبادات در دین ما اهمیت دارند؟ چون قرار است انسان در آنها خود را فراموش کند؛ فردیت را کنار بگذارد و در مسیر توحید، به نقطه خضوع و عبودیت برسد. پیادهروی اربعین نیز همین ویژگی را دارد. زائران اربعین، با رنج و سختی، اما با شوقی درونی، تلاش میکنند خود را به نقطه کانونی حقیقت، به اباعبدالله الحسین (ع) برسانند.
وی با اشاره به سنتهای تربیتی الهی در مسیر هدایت انسان گفت: تمام سنتها و عناصر تربیتیای که خداوند در مسیر رشد بشر تعبیه کرده، با یک هدف بنیادین طراحی شدهاند: اینکه انسان از خودمحوری و منیّت عبور کند و به نقطه کانونی عالم، یعنی توحید و ولایت، برسد. عبادات، مناسک، شعائر، جهاد، خدمت، و ایثار؛ همه اینها تمرینهاییاند برای خروج از خود و اتصال به حقیقتی فراتر از خویشتن.
حجتالاسلام ترخان پیادهروی اربعین را همانند مناسک حج، جلوهای از سنتهای تاریخی و تمدنی الهی دانست و ادامه داد: در حج، انسان خود را در میان امت اسلامی گم میکند تا تنها خدا را ببیند؛ و در اربعین نیز چنین است. انسانها از مرزهای نژادی، ملیتی و زبانی عبور میکنند تا در مسیر یک آرمان الهی گام بردارند. این همان فرآیند رنگ خدایی گرفتن تاریخ است. پیادهروی اربعین، بخشی از سنت الهی است که نشان میدهد پایان تاریخ، بر اساس وعده قرآن، به دست صالحان رقم خواهد خورد.
به گفته وی، پیادهروی اربعین یکی از برجستهترین تجلیهای این سنت الهی است؛ بستری منحصر بهفرد که در آن، انسانها خود را فراموش میکنند تا فقط حسین (ع) را ببینند، تا فقط در مسیر او گام بردارند و با تمام توان، به او و آرمان او خدمت کنند. تمام تلاش زائران اربعین، رسیدن به حسین (ع) است؛ رسیدن به نقطهای که قلب حرکت تاریخ است. آنها از خود عبور میکنند تا امامشان را بیابند؛ و این عبور از خود، یعنی همان بسترسازی برای تحقق تمدن موعود.
اربعین؛ یک تجربه تمدنی و تمرین اجتماع
حجتالاسلام ترخان با اشاره به ویژگیهای منحصربهفرد راهپیمایی اربعین خاطرنشان کرد: در این مسیر، ایثار، گذشت، تواضع، اخلاص، همدلی و عشقورزی نه بهصورت شعار، بلکه در عمل و زندگی جاری میشود. افراد از خود عبور میکنند تا دیگران را دریابند.
اینگونه است که پیادهروی اربعین، صرفاً یک راهپیمایی نیست، بلکه یک تجربه تمدنی است که در دل خود، تمرینهای عمیق انسانی برای ساخت جامعهای الهی و عدالتمحور را جای داده است.
وی تمدن نوین اسلامی را نتیجه تربیت انسانهایی دانست که خود را در آیینه ولایت میبینند و زندگیشان را وقف تحقق اهداف الهی کردهاند و افزود: پیادهروی اربعین یکی از مهمترین عرصههایی است که این تربیت در آن رخ میدهد؛ انسانهایی که "خود" را فراموش کردهاند تا "ولیّ خدا" را ببینند. این همان معنایی است که در عمق "رنگ خدایی گرفتن" نهفته است؛ هدفی که تاریخ باید به آن برسد.
جاذبه جهانی اربعین برای تمام فطرتها
حجتالاسلام ترخان با تاکید بر جهانی بودن این پدیده معنوی گفت: پیادهروی اربعین نهتنها برای مسلمانان، بلکه برای تمام انسانها – با هر دین و ملیتی – جذاب است؛ چرا که فطرت آدمی، خدایی است و به سوی صداقت، ایثار، عدالت و حقیقت میل دارد.
وی ادامه داد: وقتی غیرمسلمانان این منظومه عظیم را میبینند، جذب آن میشوند، چرا که اربعین بستری فراهم میکند تا فطرتهای خفته بیدار شوند و با کانون این حرکت، یعنی امام حسین (ع)، آشنا گردند. این پیادهروی عظیم میتواند زبانی جهانی برای معرفی شیعه، آرمانهایش، و حقیقت مکتب اهلبیت (ع) باشد.
اربعین؛ میعادگاه ظلمستیزی و بیداری جهانی
حجتالاسلام ترخان در ادامه با اشاره به پیوند عمیق پیادهروی اربعین با گفتمان مقاومت و عدالتخواهی تصریح کرد: نمیتوان اربعین را از روح ظلمستیزیاش جدا کرد. امام حسین (ع) قیام کرد تا در برابر ظلم بایستد و کرامت انسانی را احیا کند. بنابراین، پیادهروی اربعین نیز نمیتواند نسبت به مظلومان زمانه بیتفاوت باشد. هر گامی که در این مسیر برداشته میشود، در امتداد جبهه مقاومت و در راستای تحقق عدالت جهانی است.
وی با اشاره به بحران غزه و شرایط مظلومان فلسطینی گفت: در شرایط امروز، حمایت از مردم غزه، نه یک موضع سیاسی، بلکه یک پیام تمدنی برخاسته از عمق اربعین است. باید به جهان اعلام کنیم: "مردم غزه! شما تنها نیستید. ما در کنار شماییم؛ همچنان که در کنار حسین (ع) ایستادهایم."
اربعین؛ جبهه فرهنگی تمدنساز در دل تاریخ معاصر
حجتالاسلام ترخان با اشاره به جایگاه راهبردی پیادهروی اربعین در ساخت آینده جهان اسلام و تشیع تأکید کرد: اربعین، یک جبهه فرهنگی و ایمانی در دل تاریخ معاصر است. جبههای که با عناصر ناب انسانی، همچون عشق، فداکاری، تواضع، و ظلمستیزی، تاریخ را به سمت تمدن موعود سوق میدهد.
وی در جمعبندی سخنان خود گفت: تمدن نوینی که در پیادهروی اربعین تبلور مییابد، تمدنی است که بهدست صالحان بنا خواهد شد و به ظهور حضرت ولیعصر (عج) خواهد انجامید. چنانکه حج، تمرینی برای از خودگذشتگی و حضور در محوریت توحید است، اربعین نیز مناسکی است که محور آن، تجلی عشق به ولیّ خداست. این عشق و اشتیاق، نیروی محرک تاریخ خواهد شد؛ تاریخی که در نهایت، بر دست یاران حسین (ع) و فرزندش مهدی (عج) به سرانجام خواهد رسید.