مشکلات کارگران در انتقال بیمه و محاسبه سوابق؛ سردرگمی بین کارگاهها

موضوع انتقال کارگران از یک کارگاه به کارگاهی دیگر، بهویژه در سازمانها و شرکتهای بزرگ که دارای چندین شعبه یا کارگاه در سطح کشور هستند، همواره با مشکلات جدی در محاسبه سوابق بیمهای، پایه سنوات و مزایای قانونی همراه بوده است.
بر اساس جدیدترین توضیحات از سوی مقامات مربوطه، در صورتی که کارگاههای مبدأ و مقصد دارای شخصیت حقوقی مستقل باشند، کارفرمای جدید الزامی برای لحاظ سوابق قبلی کارگر در محاسبه پایه سنوات و مزایا ندارد؛ موضوعی که میتواند در ادامه، مشکلات متعددی در سوابق بیمه تأمین اجتماعی نیز ایجاد کند.
بیمه تأمین اجتماعی؛ پروندهای ناتمام
در ظاهر، سابقه بیمهای کارگر باید در سامانه تأمین اجتماعی به صورت پیوسته و قابل پیگیری ثبت شود. اما در عمل، زمانی که کارگر از یک کارگاه به کارگاه دیگر منتقل میشود، اختلاف در ثبت کد کارگاهی، نحوه ارسال لیستها، و عدم هماهنگی میان کارفرمایان باعث ایجاد خلأ در سابقه بیمهای فرد میشود.
یکی از کارگران سابق یک شرکت تولیدی در استان البرز که به دلیل انتقال به شعبه دیگری دچار مشکل شده، میگوید:بعد از انتقال، متوجه شدم کارفرمای جدید هیچکدام از سوابق من را قبول ندارد. نه در حقوقم لحاظ شد، نه در بیمه. تازه بعد از چند ماه فهمیدم که لیست بیمهام هم با تأخیر رد شده و در سوابقم وقفه افتاده است.
شخصیت حقوقی مستقل؛ مانع تداوم سوابق
مطابق قوانین، اگر انتقال کارگر میان دو کارگاه با شخصیت حقوقی مستقل (مثلاً دو شرکت با ثبت ثبتی متفاوت) انجام شود، از نظر تأمین اجتماعی و وزارت کار، رابطه جدید کارگری - کارفرمایی شکل میگیرد. به همین دلیل، کارفرمای جدید نه تنها موظف به پرداخت مزایای قبلی نیست، بلکه تعهدی برای تداوم سوابق بیمهای نیز ندارد، مگر اینکه توافق خاصی انجام شده باشد.
این مسئله زمانی بحرانیتر میشود که در دوره انتقال، تاخیر در بیمهپردازی یا عدم ثبت صحیح اطلاعات از سوی کارفرمایان صورت گیرد. در این صورت، سابقه بیمهای کارگر دچار وقفه شده و حتی در بازنشستگی، دریافت بیمه بیکاری یا خدمات درمانی او تأثیر منفی میگذارد.
نبود مقررات شفاف در درون سازمانها
در برخی سازمانها، مقررات داخلی یا آییننامههایی وجود دارد که به کارفرمایان اجازه میدهد در زمان انتقال کارکنان میان شعب یا شرکتهای زیرمجموعه، سوابق خدمتی و مزایای آنان را حفظ کنند. اما این مقررات بیشتر جنبه درونسازمانی داشته و الزامی برای همه شرکتها نیست.
وحید حاجیزاده، رئیس اسبق مراجع حل اختلاف کارگری، در این زمینه میگوید:در بسیاری از موارد، کارفرمایان از نبود الزام قانونی برای لحاظ سوابق استفاده میکنند و بدون توجه به گذشتهی کاری افراد، قرارداد جدیدی با شرایط متفاوت میبندند. این مسئله حتی در بیمه نیز خلل ایجاد میکند.
کارشناسان حوزه کار و تأمین اجتماعی معتقدند باید در قوانین کار و بیمه، ضوابط مشخصتری برای انتقال کارگران بین کارگاهها تعیین شود. بهویژه در خصوص حفظ سوابق بیمهای، پایه سنوات، و مزایای مرتبط با سنوات خدمت.
توصیه اصلی به کارگران نیز این است که پیش از پذیرش انتقال یا جابهجایی بین کارگاهها، حتماً قرارداد کتبی با جزئیات دقیق در خصوص سوابق، مزایا و وضعیت بیمه تنظیم کنند. در غیر این صورت، پیگیری حقوق از طریق مراجع قانونی ممکن است با پیچیدگیهای زیادی مواجه شود.
موضوع محاسبه سابقه بیمهای و پایه سنوات در زمان انتقال کارگر از یک کارگاه به کارگاه دیگر، همچنان یکی از نقاط مبهم و اختلافبرانگیز در نظام روابط کار ایران است. تا زمانی که قوانین مشخص و الزامآور در این خصوص تصویب نشود، کارگران همچنان نخستین قربانیان خلأهای قانونی و ضعف نظارتی خواهند بود.