داروی گیاهی برای لاغری وجود دارد؟

در سال‌های اخیر استفاده از دارو‌های گیاهی لاغری به شدت رایج شده است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند، چون این محصولات «گیاهی» هستند، پس بدون عارضه‌اند. واقعیت اما چیز دیگری است. برخی از این دارو‌ها می‌توانند به کاهش اشتها یا افزایش سوخت‌وساز کمک کنند و در کوتاه‌مدت باعث کاهش وزن شوند اما از سوی دیگر، مصرف بی‌رویه یا خودسرانه‌ی آنها می‌تواند مشکلاتی مثل آسیب به کبد و کلیه، اختلال در فشار خون، تپش قلب یا مشکلات گوارشی ایجاد کند. حتی بعضی از این محصولات حاوی ترکیبات ناشناخته یا مخلوط با مواد شیمیایی هستند که خطر جدی برای سلامت دارند.

متخصصان تغذیه و پزشکان تأکید می‌کنند بهترین راه برای لاغری، اصلاح سبک زندگی، ورزش منظم و تغذیه متعادل است. استفاده از دارو‌های گیاهی باید فقط زیر نظر پزشک انجام شود و به هیچ وجه نباید فریب تبلیغات فضای مجازی را خورد. در نهایت، اولویت اصلی همیشه باید حفظ سلامت بدن باشد، نه رسیدن سریع به وزن ایده‌آل.

سعید محسنی، متخصص طب سنتی و پزشک لاغری و رژیم‌درمانی، با اشاره به افزایش اقبال عمومی به طب سنتی آکادمیک، بر لزوم تلفیق این علم با طب نوین برای دستیابی به بهترین نتایج درمانی تأکید کرد و گفت: در بسیاری از موارد، طب نوین پاسخگوی نیاز‌های درمانی است و در حوزه‌هایی مانند گوارش، روماتیسم و بیماری‌های اعصاب و روان، طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. اصل درمان بر اساس طبع و مزاج فرد، که در طب سنتی بر آن تأکید می‌شود، در طب نوین نیز با عنوان پزشکی شخص‌محور در حال گسترش است. به این معنا که درمان هر فرد باید بر اساس ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد و بیماری خاص او صورت گیرد.

وی یکی از باور‌های نادرست عمومی را بی‌عارض بودن دارو‌های گیاهی دانست و هشدار داد: این تصور که دارو‌های گیاهی فاقد عوارض هستند و می‌توان به هر میزان از آنها استفاده کرد، کاملاً اشتباه است. متأسفانه شاهد تجویز‌های غیرعلمی و غیرتخصصی توسط افراد پزشک‌نما هستیم که منجر به بروز عوارضی مانند فشار خون، نارسایی کبد و مشکلات حاد کبدی در بیماران می‌شود.

محسنی تاکید کرد: دارو‌های گیاهی نیز درست مانند دارو‌های شیمیایی، اگر در جایگاه صحیح، در زمان مناسب و به میزان دقیق تجویز شوند، اثرات مثبت و درمانی فوق‌العاده‌ای دارند؛ اما استفاده نادرست از آنها می‌تواند عوارض خاص و گاه جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. این باور که من با مصرف فلان دارو لاغر می‌شوم، چه در مورد دارو‌های گیاهی و چه شیمیایی، یک باور غلط رایج است. دارو به‌تنهایی نمی‌تواند باعث لاغری شود.

این متخصص طب سنتی شیوه درمان چاقی را مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: ما از برخی دارو‌های گیاهی برای افزایش متابولیسم بدن، ایجاد کاهش اشتها و تنظیم هورمون‌ها استفاده می‌کنیم. این دارو‌ها تنها به عنوان یک عامل کمکی در کنار رژیم غذایی اصلی عمل می‌کنند. اساس و بیس کار لاغری، خود رژیم غذایی، مدیریت حجم و زمان غذا و نوع مواد مصرفی است.

محسنی با اشاره به تجربیات بالینی خود گفت: تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد از مراجعان من، بدون نیاز به هیچ داروی گیاهی یا شیمیایی و تنها با پیروی از یک رژیم غذایی اصولی، به وزن ایده‌ال خود می‌رسند. برای ۳۰ تا ۴۰ درصد باقیمانده، دارو به عنوان یک اهرم کمکی برای موفقیت بیشتر در رژیم تجویز می‌شود.

انواع دارو‌های گیاهی و هشدار درباره دارو‌های دست‌ساز

وی درباره تجویز دارو‌های گیاهی بیان کرد: دارو‌های گیاهی در دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. ابتدا دارو‌های مفرده مانند گیاهان دارویی منفرد از قبیل آویشن (برای مشکلات گوارشی و ضدعفونی‌کننده)، بابونه (آرام‌بخش و بهبوددهنده گوارش)، زیره (کمک به هضم و کاهش نفخ) و زنیان (ضدنفخ و هضم‌کننده) که می‌توان از عطاری‌های معتبر تهیه کرد. اما دسته دوم، دارو‌های مرکبه هستند که ترکیبی از چندین گیاه دارویی در قالب کپسول یا قرص هستند.

محسنی ضمن توصیه به افراد در مصرف دارو‌ها تاکید کرد: دارو‌های مرکبی را استفاده کنید که مجوز وزارت بهداشت داشته و توسط شرکت‌های معتبر داروسازی تولید شده‌اند. به شدت از مصرف دارو‌های مرکب دست‌ساز که توسط افراد غیرعلمی و غیرتخصصی تولید می‌شوند، حتی در صورت رعایت مسائل بهداشتی، خودداری کنند. میزان دوز ترکیبات در این دارو‌ها بسیار حائز اهمیت است تا به بدن آسیب نرسانند.

این متخصص طب سنتی به یک باور نادرست دیگر اشاره و تصریح کرد: برخی تصور می‌کنند ترکیب تعداد بیشتری از گیاهان دارویی، اثر درمانی قوی‌تری دارد، در حالی که اینگونه نیست. وقتی تعداد قلم‌های گیاهی در یک ترکیب از حد معینی (مثلاً بیش از دو یا سه قلم) فراتر رود، نه‌تنها اثر درمانی آن کاهش می‌یابد، بلکه ممکن است خواص آن نیز از بین برود. من شخصاً معمولاً ترکیب بیش از سه گیاه را توصیه نمی‌کنم.

بهترین رژیم و مؤثرترین راه لاغری چیست؟

محسنی، بر ضرورت تلفیق دو مکتب طب سنتی و نوین در طراحی رژیم‌های لاغری تأکید کرد و گفت: نه‌تنها رژیم‌های صرفاً کم‌کالری طب نوین (مانند تکیه بر خیار، گوجه و کاهو) برای همه افراد، به‌ویژه با مزاج سرد و بلغمی، مناسب نیست و ممکن است منجر به ضعف متابولیسم و مشکلات گوارشی شود، بلکه رژیم‌های صرفاً گرم‌محور طب سنتی (مانند توصیه به مصرف عسل، حلوا یا دوز‌های بالای زنیان و تخم کرفس) نیز به‌تنهایی نتیجه‌بخش نخواهد بود.

وی بهترین شیوه درمان لاغری را مورد بررسی قرار داد و افزود: بهترین و مؤثرترین رژیم برای لاغری، رژیم تلفیقی است که در آن، اصول علمی طب نوین (مانند محاسبه کالری) با نگاه مزاجی و اصلاحی طب سنتی ترکیب می‌شود. این رژیم‌ها به کاهش وزن پایدار، تنظیم هورمون‌ها، کاهش مقاومت به انسولین و اصلاح مزاج کمک شایانی می‌کنند. نتایجی که ما از این رژیم‌های تلفیقی گرفته‌ایم، به مراتب بهتر از رژیم‌های تک‌بعدی است.

راهنمای مراجعه به متخصصان معتبر طب سنتی

این متخصص طب سنتی به تبلیغات پوچ در این حوزه اشاره و توصیه کرد: برای دریافت خدمات تخصصی طب سنتی، یا به پزشکان متخصص طب سنتی آکادمیک که پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی، دوره تخصصی خود را در دانشکده‌های طب سنتی کشور گذرانده‌اند مراجعه کنید و یا اسامی پزشکان متخصص در طب سنتی را در سامانه سازمان نظام پزشکی که قابل جست‌و‌جو است بررسی کنید. باید از پزشکان عمومی که دوره‌های تخصصی و مورد تأیید وزارت بهداشت، دفتر طب ایرانی و انجمن علمی طب سنتی ایران را گذرانده‌اند مشورت بگیرید تا از صلاحیت درمانگر اطمینان حاصل شود.