نقش امام خمینی در مقابله با استکبار
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در اسفند ۱۳۴۳ کرمانشاه شاهد حادثهای بود که از یک تصادف ساده فراتر رفت. ایران سلیمی، دختری جوان در برخورد با خودروی سفارت آمریکا زخمی شد و چند روز بعد جان خود را از دست داد. مردم شهر که از سالها نابرابری و فشارهای اجتماعی و سیاسی خسته بودند به خیابانها آمدند و خواستار محاکمه راننده آمریکایی گروهبان چارلز ال گری شدند. با این حال تنها چند ساعت پس از بازداشت او دستور آزاد شدنش صادر شد و سفارت آمریکا مدعی شد دادگاههای ایران صلاحیت رسیدگی ندارند.
خبرنگار روزنامه کیهان بعدها نوشت که آن روز فهمیدم چرا ساواک مانع انتشار خبر شده بود؛ این تصادف نمادی از حضور بیگانگان و نادیده گرفتن حقوق مردم ایران بود نه صرفاً یک حادثه رانندگی.
شاپور آذربرزین جانشین فرمانده نیروی هوایی سالها بعد به شرایط آن دوران اشاره کرد: «شبها در خیابانهای اصفهان، زنان از دست شوهرانشان بیرون کشیده میشدند و درگیریهای زیادی رخ میداد. در تهران هم داستانهایی از رانندههای نظامی که دختران را برای افسران خارجی میبردند، دهان به دهان میچرخید.» این روایت نشان میدهد چگونه حضور مستشاران و بیگانگان در ایران به فشارهای اجتماعی و فرهنگی گستردهای منجر شده بود.
آمار رسمی آن زمان نیز نشان میداد بیش از ۴۵ هزار مستشار آمریکایی در ایران زندگی میکردند با حقوقهای چند هزار دلاری و امکانات کامل زندگی در حالی که بودجه آموزش و پرورش کشور حتی نصف حقوق آنها نبود. این تبعیض آشکار شکاف میان مردم و بیگانگان را عمیقتر کرده بود و سؤالاتی درباره عدالت و استقلال کشور ایجاد کرده بود: چرا یک آمریکایی میتواند به زنان تعرض کند و قتل انجام دهد، اما دادگاههای ایران حق رسیدگی ندارند؟
در پاییز همان سال در قم روحانی شجاعی به نام روحالله خمینی علیه تصویب لایحه استعماری کاپیتولاسیون اعتراض کرد. او این لایحه را نمادی از ذلت و وابستگی ملی دانست و هشدار داد که تصویب آن، عظمت ایران را زیر سؤال برده و استقلال کشور را تهدید میکند.
اعتراض امام خمینی(ره) به کاپیتولاسیون باعث بازداشت و سپس تبعید ایشان شد. اما فریاد او علیه وابستگی و تسلیم در برابر استکبار خاموش نشد و به طلیعهای برای آغاز حرکت ملی مردم ایران تبدیل گردید.
حادثه ایران سلیمی و واکنش مردم کرمانشاه نشان داد ملت ایران آماده ایستادگی در برابر ظلم و وابستگی به بیگانگان است. این حادثه نمادی از فشارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر مردم و نابرابری قانونی میان شهروندان و مستشاران خارجی بود.
سخنان شاپور آذربرزین و دیگر روایتهای تاریخی تصویر واقعی اوضاع اجتماعی آن زمان را روشن میکند: از تعرض به زنان تا شکافهای اقتصادی همه نشاندهنده ضرورت حرکت ملی و رهبری شجاعانه امام خمینی(ره) بود. امام با شجاعت خود اعتراض به کاپیتولاسیون و حضور بیگانگان را به یک مسئله ملی و مذهبی تبدیل کرد و مردم را برای مبارزه علیه ذلت و وابستگی آماده ساخت.
امروز بازخوانی این واقعه هم یادآور گذشته و هم درسی برای نسلهای امروز است؛ درسی درباره مقابله با استبداد و نفوذ بیگانگان و دفاع از استقلال و کرامت ملی. فریاد امام خمینی(ره) علیه کاپیتولاسیون نشاندهنده اهمیت رهبری شجاعانه، شجاعت مدنی و پایبندی به عدالت در تاریخ معاصر ایران است.
حادثه ایران سلیمی و پیامدهای آن گواهی است بر این حقیقت که هرگاه ظلم و وابستگی بر جامعهای حاکم شود ملت با آگاهی و اعتراض میتواند مسیر استقلال و عزت را بازسازی کند. این تاریخ یادآور اهمیت رهبری شجاع، فریاد عدالت و دفاع از حقوق مردم در برابر استکبار است و نمونهای بینظیر از آغاز نهضت ملی ایران محسوب میشود.