علم اگر در مسیر هدایت و تقرب به خدا نباشد، سبب انحراف میشود
به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، آیتالله مهدی شبزندهدار عضو فقهای شورای نگهبان و دبیر شورای عالی حوزههای علمیه، در درس اخلاقی که امشب در مدرسه مبارکه فیضیه برگزار شد، با اشاره به تجربههای عرفانی و معنوی بزرگان اخلاق و اهل معرفت اظهار داشت: نماز باید با خشوع، حضور قلب و حالت تضرع اقامه شود؛ نمازی که در آن انسان با تمام وجود با محبوب خود سخن میگوید و از این ارتباط لذت میبرد.
آیتالله شبزندهدار در ادامه به نقل از برخی از علمای سلف گفت: بزرگان ما چنان در نماز غرق توجه بودند که گاهی در رکوع یا سجده ذکر را دهها بار تکرار میکردند و در جذبه الهی فرو میرفتند؛ بهگونهای که لذت آن حال را با هیچ چیز دنیوی عوض نمیکردند.
وی افزود: نماز واقعی باید چنین حالتی در انسان ایجاد کند؛ نمازی که امام صادق(ع) آن را مسیر وصل به خدا و صراط مستقیم معرفی میکند. انسان وقتی در نماز به مرحله محبت الهی میرسد، همه انگیزههای دنیوی از دلش زدوده میشود و فقط رضای خدا را میطلبد.
وی با بیان اینکه محبت به خداوند سرچشمه همه فضایل اخلاقی است، گفت: محبت الهی اخلاص میآورد، کسالت و غفلت را از بین میبرد، و انسان را از عبادت ظاهری به عبادت عاشقانه میرساند. انسانِ محب، عبادت را نه از سر تکلیف، بلکه از سر عشق انجام میدهد.
آیتالله شبزندهدار تأکید کرد: نماز و دعا راهی برای پرورش محبت به خدای متعال است. همانگونه که انسان محبت والدین خود را به خاطر دلسوزی، ایثار و مهربانیشان در دل دارد، باید با تأمل در نعمتها و رحمتهای بیپایان خداوند، محبت الهی را در دل خود زنده نگه دارد. هرچه معرفت انسان به رحمت و گذشت پروردگار بیشتر شود، انس و دلدادگی او نسبت به خدا نیز افزونتر خواهد شد.
وی با اشاره به رسالت طلاب و نقش حوزههای علمیه در تحقق اهداف الهی اظهار داشت: طلاب سربازان ولیعصر (عجلالله تعالی فرجه) هستند و باید بدانند که علم و معرفتشان وسیلهای برای نزدیک شدن به رضای خداوند است. علم اگر در مسیر حق و بر پایه قرآن و سیره اهلبیت(ع) به کار گرفته شود، انسان را به قرب الهی میرساند؛ اما اگر ابزار خودبینی و استبداد رأی شود، موجب سقوط و انحراف خواهد شد.
آیتالله شبزندهدار با استناد به روایتی از امام صادق(ع) و امام موسی کاظم(ع) تأکید کرد: اولین علم، خداشناسی است. وقتی انسان خدا را بشناسد و به صفات جلال و جمال او آگاه شود، فطرت خداجویش بیدار و محبت الهی در دلش زنده میشود. شناخت خدا، مقدمه عشق به او و عشق، مقدمه اطاعت و بندگی است.
وی با بیان اینکه وظیفه اصلی حوزه، تربیت عالمانی ربانی است، افزود: حوزه علمیه باید برای علوم جان انسان برنامهریزی کند. یعنی علوم الهی باید در خدمت رشد روح انسان و پرورش عقل و قلب او قرار گیرد. اگر علم در خدمت هدایت نباشد، ارزش خود را از دست میدهد.
این استاد اخلاق حوزه در ادامه ضمن شرح اهدنا الصراط المستقیم و تفسیر سه مرحلهای آن از منظر امام صادق(ع) خاطرنشان کرد: در این دعا، سه درخواست بزرگ نهفته است؛ اول، هدایت به راه الهی؛ دوم، ایجاد محبت و دلدادگی به خداوند؛ و سوم، پایداری در این مسیر تا رسیدن به قرب و لقاء الهی. این مسیر تنها با تواضع، تضرع و تبعیت از اوامر خدا و اولیای الهی ممکن است.
آیتالله شبزندهدار در بخش دیگری از بیانات خود هشدار داد: یکی از خطرهای بزرگ برای طلاب و اهل علم، گرفتار شدن در دام استبداد رأی است؛ اینکه انسان بخواهد با عقل و فهم محدود خود، در مقابل حکم الهی بایستد. این حالت، نوعی بیماری روحی است که اگر درمان نشود، انسان را از مسیر صراط مستقیم خارج میکند. علم باید در خدمت تسلیم باشد، نه ابزار جدال با حق.
وی افزود: خطر دیگر، پیروی از هواهای نفسانی است. اگر انسان به جای تبعیت از خواستههای الهی، تابع هوسها و توهمات خود شود، نتیجهاش چیزی جز گمراهی و انحراف نخواهد بود. همانگونه که در روایت آمده، کسی که از صراط مستقیم فاصله بگیرد، سرگردان و بیهدف خواهد ماند.
آیتالله شبزندهدار در پایان با تأکید بر ضرورت توسل و ارتباط قلبی با فاطمه معصومه(سلاماللهعلیها) گفت: توفیقات معنوی حوزه علمیه قم و آثار نورانی آن مرهون عنایات معصومه(س) است. حضور در جوار آن بانوی بزرگوار، فرصتی برای تهذیب نفس، کسب معرفت و تقویت ارتباط با اهلبیت(ع) است. این مکان مقدس باید همواره مرکز تربیت علمای بصیر و دلسوز امت اسلامی باشد.