توصیه های مدیر حوزه های علمیه به طلاب نوجوان/۳ ضلع اصلی هویت حوزه
مدیر حوزه های علمیه نخستین شرط پیشرفت را قیام و حرکت دانست و گفت: درس خواندن و تلاش حوزوی زمانی روح پیدا می‌کند که برای خدا انجام شود.
به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در همایش طلاب جدیدالورود حوزه علمیه قم که پیش از ظهر امروز در شبستان بقیع مسجد مقدس جمکران برگزار شد، با تقدیر از انتخاب مسیر طلبگی توسط جوانان، سخنان خود را با تفسیر آیه ۴۶ سوره سبأ «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثنَیٰ وَفُرَٰدَیٰ» آغاز کرد.
مدیر حوزه های علمیه این آیه شریفه را «از غرر و مفاخر آیات قرآن کریم» توصیف کرد و افزود: این آیه، دریایی از معانی بلند است. از میان موضوعات مختلف، این آیه را برگزیدم تا شما عزیزان در ابتدای مسیر طولانی و مقدسی که انتخاب کرده‌اید، آن را چراغ راه خود قرار دهید.
بازخوانی فضای سیاسی ـ اجتماعی سال ۱۳۲۶ و یک یادداشت ماندگار
آیت الله اعرافی در ادامه با ترسیم فضای تاریخی ایران در سال ۱۳۲۶، یادآور شد: این دوران، چند سال پس از سقوط رضاخان و در آغاز حکومت محمدرضا پهلوی بود؛ عصری که محیط آن از مبارزه با دین، ارزش‌های الهی و ریشه‌های هویت اسلامی و ملی کشور آکنده بود. در منطقه نیز امواجی از سوی قدرت‌های بیرونی، به‌ویژه انگلیس، برای تضعیف دین و نابودی باورهای الهی برخاسته بود.
آغاز یادداشت امام‌خمینی(ره) با آیه «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ...»
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به حضور امام خمینی(ره) در یزد طی آن دوران، گفت: در آن زمان، مرحوم وزیری کتابخانه تاریخی و مهم وزیری را در یزد بنیان نهاده بود و از هر بازدیدکننده یادداشتی می‌گرفت. امام خمینی(ره) نیز در سال ۱۳۲۶، یادداشتی یک صفحه‌ای در آن کتابخانه ثبت کردند که متن کامل آن در صحیفه امام موجود است.
مدیر حوزه های علمیه اظهار کرد: امام خمینی(ره) این یادداشت را با همین آیه آغاز کردند؛ آیه‌ای که حدود ۱۴ یا ۱۵ سال پیش از شروع نهضت و پیش از آنکه ایشان مرجعیت و رهبری انقلاب اسلامی را بر عهده بگیرند، محور تذکر اخلاقی و تحلیل‌های آینده‌نگرانه ایشان قرار داشت.
آیت‌الله اعرافی افزود: در ذیل آن یادداشت، امام نصایح اخلاقی ارزشمند و اشاره‌هایی به آینده نهضت و تحولاتی دارند که در افق فکری ایشان جلوه‌گر بوده است؛ گویی بنیان‌های نهضت اسلامی، سال‌ها پیش از وقوع آن در جان ایشان شکل گرفته بود.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری سپس به تحلیل ساختار آیه «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثنَیٰ وَفُرَٰدَیٰ» پرداخت و گفت: در آغاز آیه فرمان «قُل» آمده است. با اینکه همه قرآن وحی الهی است و پیامبر(ص) مأمور به ابلاغ کامل آن است، اما در برخی آیات تعبیر «قُل» به‌کار می‌رود تا تأکید، برجستگی و حساسیت ویژه پیام را نشان دهد. پس از «قُل»، واژه «إنما» آمده است که انحصار را می‌رساند؛ یعنی آنچه بیان می‌شود یک پیام کاملاً ویژه و منحصربه‌فرد الهی است.
«یک موعظه»؛ رمز انتخاب الهی در میان دریای نصایح قرآن
مدیر حوزه های علمیه ادامه داد: سپس خداوند می‌فرماید: «أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ»؛ یعنی تنها یک موعظه. این حقیقت شگفت‌انگیز است، زیرا همه قرآن سرشار از موعظه و رهنمود است؛ اما در میان تمامی آنها خداوند یک پیام را به‌عنوان ریشه و محور معرفی می‌کند. این پیام بسیار مهم، این است که برای خدا قیام کنید، فردی و جمعی، و پس از آن تفکر کنید. این جوهره حرکت انبیا، اولیا و همه نهضت‌های الهی است.
قیام لله؛ پایه تحول فردی و اجتماعی
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با تبیین ابعاد این قیام گفت: قیام لله یعنی حرکت ریشه‌دار، برخاسته از نیت خالص، آگاهانه، همراه با تفکر و متکی بر ایمان. قیامی که انسان را از وابستگی‌ها، تعلقات و ترس‌ها رها می‌کند و او را در مسیر حقیقت قرار می‌دهد. این آیه به ما می‌آموزد که هر تحول بزرگ، از قیام برای خدا آغاز می‌شود؛ چه در عرصه تهذیب نفس، چه در عرصه فعالیت اجتماعی، چه در جهاد علمی و فرهنگی.
آغاز عهد جدید در کنار امام عصر(عج)
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه با خطاب به طلاب جدیدالورود گفت: شما جوانان برومندی که قدم در راه طلبگی گذاشته‌اید و امروز در مسجد مقدس جمکران دست در دست امام عصر(عج) عهد جدیدی می‌بندید، باید این آیه شریفه را سرلوحه مسیر علمی و معنوی خود قرار دهید. آینده روشن حوزه‌های علمیه، کشور و جهان اسلام بر دوش شماست و شرط موفقیت در این مسیر، قیام برای خدا، تفکر، تهذیب نفس و حرکت در مسیر علم و عمل است.
وی با بیان اینکه قرآن کریم در آغاز راه یک نصیحت بنیادین را به ما معرفی می‌کند، اظهار داشت: خداوند می‌فرماید بگو تنها یک نصیحت برای شما دارم؛ نصیحتی که همه معارف دین در آن نهفته است و دریچه‌های هدایت و سعادت را به روی انسان می‌گشاید. اگر این یک حقیقت را به دل بسپارید و بر اساس آن حرکت کنید، دروازه‌های نور، قرآن و سعادت بر شما گشوده می‌شود.
نخستین شرط پیشرفت، قیام و حرکت است
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر اینکه نصیحت الهی متضمن چند نکته اساسی است، ادامه داد: در این کلام، همه سعادت انسان خلاصه شده است، زیرا اصلِ پیشرفت، قیام و حرکت است. کسانی که زندگی خود را با آسایش‌طلبی، کناره‌گیری و سستی گره بزنند، به هیچ دستاوردی نمی‌رسند.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری افزود: طلاب عزیز، وارد مسیری شده‌اید که باید همیشه بیدار و آماده باشید. حوزه علمیه مانند یک اردوگاه و سربازخانه در زمان جنگ است؛ جایی که نخستین شرط آن، آمادگی و پرهیز از غفلت است. طلبه نباید دچار خواب‌زدگی، سستی یا بی‌توجهی شود و باید همه حواس او متوجه اقدام و عمل باشد.
درس خواندن و تلاش حوزوی زمانی روح پیدا می‌کند که برای خدا انجام شود
وی تصریح کرد: با این حال، قیام و کوشش به تنهایی کافی نیست؛ این حرکت باید لله باشد. درس خواندن و تلاش حوزوی زمانی روح پیدا می‌کند که برای خدا انجام شود. اگر چنین شد، در ردیف همان موعظه الهی قرار می‌گیرد که رسول خدا(ص) به بیان آن مأمور شده است.
مدیر حوزه های علمیه، مفهوم «قیام لله» را چنین تبیین کرد: قیام برای خدا یعنی اخلاص؛ یعنی غلبه بر هواهای نفسانی، مدیریت و مراقبت دائمی بر عالم درون و توجه به اینکه امواج شیطانی انسان را نرباید. این سخنان اغراق یا تشریفات نیست، بلکه کلام بلند خداوند سبحان است که پیامبر(ص) را به ابلاغ آن مأمور کرد. قیام لله یعنی اینکه انسان از درون خویش را مدیریت کند.
آیت‌الله اعرافی اظهار کرد: حضرت آیت‌الله جوادی آملی از استاد خود نقل می‌کردند که علامه طباطبایی (ره) در حدود ۱۴ سالگی، هنگام ورود به نجف با مرحوم آیت‌الله قاضی طباطبایی(ره) از بزرگ‌ترین عارفان و استادان اخلاق دیدار کرده بود. ایشان می‌فرمودند شبی که تازه حجره‌ای در نجف گرفته بودم، ناگهان در زدند. در را که گشودم، مرحوم قاضی طباطبایی را دیدم. آن بزرگ مرد تنها یک جمله به من گفت؛ جمله‌ای که تا پایان عمر در جانم ماند. آن جمله این بود: همان اندازه که برای تحصیل و رشد علمی خود برنامه‌ریزی می‌کنید، برای رشد معنوی، اخلاقی و شخصیتی خویش نیز برنامه داشته باشید. این سخن آن‌قدر ژرف بود که علامه طباطبایی تا پایان عمر، آن را به‌عنوان یک چراغ راه با خود همراه داشتند.
ضرورت برنامه‌ریزی هم‌زمان برای دانش و معنویت
مدیر حوزه‌های علمیه تأکید کرد: طلاب عزیز باید برای پیشرفت علمی تلاش خستگی‌ناپذیر داشته باشند و در کنار آن، مسیر رشد معنوی را نیز جدی بگیرند. این پیشرفت معنوی نیازمند بیداری درونی، هوشیاری باطنی و مراقبه بر وضعیت ذهن و ضمیر است، زیرا روح انسان عرصه جولانگاه وسوسه‌های شیطانی و هوای نفس است.
توصیه به انس با قرآن کریم و نهج‌البلاغه
آیت‌الله اعرافی با اشاره به ضرورت مراقبه درونی، مطالعه «خطبه قاصعه نهج‌البلاغه» را به طلاب توصیه کرد و گفت: در این خطبه، امیرالمؤمنین امام علی(ع) میدان کارزار میان جنود رحمان و جنود شیطان را به زیبایی ترسیم می‌کنند. حضرت توضیح می‌دهند که شیطان چگونه به روح لطیف انسان هجوم می‌آورد و چگونه می‌کوشد این امانت الهی را از مسیر سعادت باز دارد. طلاب باید هر روز با قرآن کریم و نهج‌البلاغه انس داشته باشند و منتظر برنامه‌ریزی دیگران نمانند. خود باید استاد اخلاق و برنامه معنوی برای خویش بیابند.
شناخت جنگ درون؛ نخستین گام سلوک طلبگی
مدیر حوزه‌های علمیه خطاب به طلاب جدیدالورود گفت: بدانید در درون هر انسان جنگی دائمی برقرار است و سپاه شیطان با حیله‌های گوناگون می‌کوشد مسیر رشد و تعالی او را تخریب کند. قدم نخست در سیر معنوی، خودآگاهی نسبت به این نبرد درونی و مراقبت از روح است. شما طلاب عزیز باید این حقیقت را بشناسید تا بتوانید مسیر علم و معنویت را هم‌زمان طی کنید.
وی با تأکید بر اینکه «کمال انسان در عبور از جنگ درونی و رویارویی با شیطان و هواهای نفسانی است»، گفت: اگر چشم انسان از آفاق روشن حقیقت بسته شود، در واقع درگیر یک نبرد جدی است. انسان باید خود را بشناسد، دشمن درونی را تشخیص دهد و بفهمد چه چیزی او را به غیبت، تهمت، حسادت، تنبلی و کسالت می‌کشاند. محور همه این مبارزات، قرار دادن خدا در مرکز و مبنا است.
«قیام برای خدا»؛ وظیفه‌ای فردی و جمعی
مدیر حوزه‌های علمیه کشور در تبیین نکته سوم از موعظه قرآنی «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثنَیٰ وَ فُرَٰدَیٰ» بیان کرد: در این قیام باید مراقب بود شیطان رهزن نشود و اخلاص، اساس حرکت باشد. تعبیر «مَثۡنَیٰ وَ فُرَٰدَیٰ» به معنای آن است که چه به‌صورت گروهی و چه فردی، باید برای خدا قیام کرد؛ یعنی حتی اگر موج اجتماعی همراه نبود، انسان باید توان اقدام تنهایی برای حق را داشته باشد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: بنابر بیان برخی بزرگان، «لِلَّهِ» یعنی غلبه بر امور درونی و «فُرَٰدَیٰ» یعنی ایستادن در برابر امواج باطل حتی در اوج تنهایی. این قدرت مقاومت باید در طلاب تقویت شود.
حضرت زهرا(س)، الگوی ایستادگی در سخت‌ترین شرایط
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به ایام فاطمیه گفت: اوج معنای «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثنَیٰ وَفُرَٰدَیٰ» در زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها تجلی یافت. در روزگاری که پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) مدینه دچار تلاطم عمیق فکری و اخلاقی شد و بنیان‌های معرفتی جامعه فرو ریخت، تنها ندای روشن و الهی، ندای حضرت زهرا(س) بود.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری افزود: در خطبه فدکیه، حضرت فاطمه زهرا(س) تصویری دقیق و زیبا از روانشناسی و جامعه‌شناسی مدینه پس از رسول خدا(ص) ارائه می‌کند؛ تصویری که نشان می‌دهد چگونه تاریکی گسترده، ایمان و هویت جامعه را در محاق برد.
مدیر حوزه‌های علمیه تأکید کرد: طلبه امروز باید این الگو را در جان خود زنده نگه دارد؛ یعنی حتی اگر همه جامعه خلاف حق سخن بگویند، با استدلال، قدرت روحی و ثبات قدم، راه حق را ادامه دهد.
حوزه می تواند معادلات جهانی را تغییر دهد
وی در ادامه اظهار کرد: همان‌گونه که امام خمینی(ره) در روزگار تاریکِ اختناق رژیم طاغوت در جمع اندکی از طلاب، چراغ حق را روشن نگه داشت، امروز نیز حوزه‌ای که «قیام لله» را سرلوحه خود قرار دهد، می‌تواند در برابر همه امواج استکبار جهانی ایستادگی کند و معادلات را به نفع عدالت الهی تغییر دهد. تجربه انقلاب اسلامی نشان داده است که اگر حوزه بر بنیه فکری و روحی طلاب تمرکز کند، می‌تواند امواج حق را در ایران و جهان گسترش دهد.
تفکر اسیرِ شیطان به جایی نمی‌رسد
آیت‌الله اعرافی اظهار کرد: اندیشه‌ای که اسیر شیطان، هواهای نفسانی یا تبلیغات باطل باشد، راه به جایی نمی‌برد. عقلی که در چنگال استکبار یا اسیر شهوت و غضب باشد، به حقیقت نمی‌رسد. تفکر آزاد شده از موج‌های باطل، قدرت رویارویی با انحرافات را پیدا می‌کند و طلاب باید چنین قدرتی را در خود ایجاد کنند. راهی که با اخلاص، مقاومت و بصیرت، به پیروزی حق بر باطل می‌انجامد.
آغاز مسیر حوزه، پایه‌ای برای موفقیت آینده است
مدیر حوزه های علمیه با تأکید بر اهمیت سال اول تحصیل در حوزه، گفت: سال اول و روزهای نخست مسیر حوزه علمیه بسیار تعیین‌کننده است. اگر این دوره با برنامه، اهتمام، ذوق و شوق آغاز شود و پایه آن بر امید به آینده و تلاش مستمر استوار باشد، مسیر پیش‌رو روشن و موفق خواهد بود.
پایه‌گذاری استوار، شرط موفقیت حوزه علمیه
وی با اشاره به اهمیت آغاز قوی در مسیر حوزوی افزود: طلبگی در حوزه علمیه یک مسئولیت سنگین و راهی مقدس است. این مسیر نیازمند پایه‌ای محکم است و هرگونه کوتاهی در ابتدا، می‌تواند کارکرد آینده را تحت تأثیر قرار دهد. نباید کار را به شکل دسته‌ای انجام داد؛ بلکه هر فرد باید با جدیت، پایبندی و اهتمام کامل در مسیر خود حرکت کند.
ارزش والای علوم الهی
آیت‌الله اعرافی تأکید کرد: انتخاب حوزه، برترین مسیر برای رشد انسان است. علوم الهی برترین دانش‌ها هستند، چرا که اثر آنها محدود به زندگی دنیوی نیست و سعادت ابدی انسان را هدف قرار می‌دهد. فقه، کلام، اخلاق و معارف الهی، زندگی ابدی را طراحی می‌کنند. بنابراین، دانش و مهارت‌های خود را برای رسیدن به این اهداف به کار گیرید.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با استناد به روایتی در اصول کافی گفت: «رسول اللّه صل‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: إذا أرادَ اللّه ُ بعَبدٍ خَیرا فَقَّهَهُ فی الدِّینِ» «هرگاه خداوند خوبی بنده‌ای را بخواهد او را در دین فقیه و آگاه می‌گرداند.» ورود شما به حوزه نشان‌دهنده اراده خیر الهی است و این مسیر، مسیر صحیح و ارزشمند است. این شرافت را پاس بدارید و با هیچ چیز معامله نکنید.
سه ضلع اصلی هویت حوزه
مدیر حوزه‌های علمیه هویت حوزوی را شامل سه ضلع اصلی دانست:
۱. دانش و معرفت: توجه به علم و تحصیل، ستون اصلی فعالیت‌های حوزوی است.
۲. تهذیب نفس و رشد معنوی: بدون شکوفایی روحی و اخلاقی، فعالیت علمی حوزوی کامل نخواهد بود.
۳. رسالت اجتماعی و اخلاقی: حفظ تعهد در قبال دیگران و خدمت به جامعه، از اصول جدی زندگی حوزوی است.
اهمیت ادبیات و مهارت‌های زبانی
آیت‌الله اعرافی بر اهمیت ادبیات عرب و فارسی تأکید کرد و یادآور شد: مهارت در لغت، صرف و نحو، معانی و بیان، حتی در ادبیات فارسی، باید مورد توجه جدی قرار گیرد. همانطور که استاد شهید مطهری بارها گلستان و بوستان را مطالعه کرده است، شما نیز باید این مهارت‌ها را در مسیر رشد علمی جدی بگیرید.
مدیریت خود و برنامه‌ریزی شخصی
وی ادامه داد: طلاب جوان به برنامه‌های حوزه صرفاً اکتفا نکنند، بهترین استادان و مدیران در مدارس حوزوی حضور دارند، اما هر فرد باید مدیر و برنامه‌ریز خود باشد. با خود مهندسی مسیر کنید و تلاش فردی خود را فراموش نکنید. نباید کوتاهی دیگران، شما را از مسئولیت و تلاش باز دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه گفت: شما در شریف‌ترین مسیرهای علم و معرفت قرار گرفته‌اید. این مسیر، تربیت بزرگ‌ترین متفکران و فقهای آینده اسلام را ممکن می‌سازد. خودتان را ارزان نفروشید و برای آینده حوزه و امت اسلام با جدیت تلاش کنید.
آینده حوزه و جامعه نیازمند عالمان و مبلغان پرتوان است
وی بر اهمیت مدیریت شخصی، اراده و تدبیر در مسیر تحصیل علوم دینی تأکید کرد و گفت: ما در سال ۱۳۴۹ وارد حوزه شدیم، زمانی که هیچ امکاناتی وجود نداشت و بسیاری از درس‌ها را در شرایط سخت و بدون امکانات می‌خواندیم. آنچه امروز اهمیت دارد، مدیریت بر خود، اراده و عزم شماست که می‌تواند مسیر آینده را هموار کند.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نیاز بی‌پایان جامعه و جهان به عالمان، مبلغان و شخصیت‌های علمی برجسته، گفت: آینده به حضور شما نیاز دارد و حتی اگر صد برابر شما هم پای کار آیند، باز هم پاسخگوی نیازهای عصر انقلاب اسلامی و جهان نخواهد بود. مسئولیت ما اقتضا می‌کند که با نگاهی به کمبودهای موجود، انگیزه و تلاش خود را برای خدمت به نظام و انقلاب افزایش دهیم.
تصمیم بگیرید که بر این پیمان استوار بمانید
آیت‌الله اعرافی خطاب به طلاب خاطرنشان کرد: تلاش و همت مضاعف، آینده خودتان، ایران و جهان را رقم می‌زند. شما در شهری تحصیل می‌کنید که امام خمینی(ره) از آن برخاست و انقلاب اسلامی از همین شهر شکل گرفت. ظرفیت‌های عظیم علمی و معنوی قم، از جمله حرم مطهر حضرت معصومه(س)، امامزادگان و بزرگان، باید انسان‌ساز باشد و نیازهای بی‌پایان آینده را تأمین کند.
مدیر حوزه های علمیه در پایان با تبریک به طلاب جدیدالورود در قم و سراسر کشور گفت: ورود شما به حوزه، پیوندی الهی با امام عصر(عج) است. تصمیم بگیرید که بر این پیمان استوار بمانید و در مسیر پیشرفت علمی و معنوی پایدار باشید. برای همه شما آرزوی آینده‌ای پرشکوه، موفق و درخشان دارم.
ارسال نظرات