سفر به جاده‌های افسانه‌ای ایران/ از سوادکوه تا کندوان مقصد تماشایی عاشقان
از سوادکوهِ جنگلی تا کندوانِ صخره‌ای، چهار فصل گردشگری در این جاده‌های افسانه‌ای جریان دارد؛ جاده‌هایی که نه‌تنها مسیر رسیدن به مقصد، بلکه خودْ مقصدی تماشایی برای عاشقان سفرند.
در امتداد جاده‌هایی که از دل کوه و جنگل می‌گذرند و از پیچ‌های مه‌گرفته تا دامنه‌های آفتابی، چهره متغیر مازندران را نشان می‌دهند، هر روز میلیون‌ها خودرو به‌سمت این استان جاری می‌شود؛ جریانی پیوسته که نه‌فقط آمار تردد را بالا می‌برد، بلکه نبض گردشگری و اقتصاد منطقه را نیز تعریف می‌کند.
طبق اعلام محسن محمدنژاد، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان مازندران، در هشت‌ماهه نخست امسال بیش از 42 میلیون و 800 هزار تردد بین‌استانی در محورهای مازندران به ثبت رسیده است؛ رقمی که هرچند در نگاه اول یک عدد خشک و رسمی به‌نظر می‌رسد، اما اگر کمی دقیق‌تر به آن نگاه کنیم، داستانی عمیق‌تر از رفتار سفر، اقتصاد گردشگری و حتی روان جمعی جامعه ایرانی را روایت می‌کند.
از کندوان تا جنگل سوادکوه
مازندران دیگر یک مقصد گردشگری نیست؛ جایی که جاده خودش به‌اندازه مقصد اهمیت دارد. سه محور هراز، کندوان و سوادکوه، قدیمی‌ترین و پرخاطره‌ترین راه‌های ارتباطی ایران با شمال، بیش از 50 درصد کل ترددهای استان را به‌دوش می‌کشند، اینجا هر پیچ جاده، یادگار سفرهایی است که خانواده‌ها سال‌ها در حافظه خود نگه داشته‌اند.
کندوان با تونل‌های پیچ‌درپیچ و طبیعت صخره‌ای‌اش، هراز با دامنه‌های البرز و سکوت کوهستان، سوادکوه با جنگل‌های انبوه و مسیر راه‌آهنی که از کنار جاده عبور می‌کند، هرکدام تجربه‌ای منحصر به‌فرد از سفر به شمال را رقم زده‌اند. رشد 4درصدی ترددها در سال جاری و جهش 11درصدی آبان‌ماه نشان می‌دهد که علی‌رغم همه تغییرات اقتصادی، میل به سفر به مازندران همچنان بالاست و شاید حتی بیش از گذشته، مردم در پی فضاهای طبیعت‌محور برای رهایی از فشارهای زندگی شهری هستند.
سفر در ساعت «طلایی»
یکی از داده‌های جالبی که محمدنژاد به آن اشاره کرده، پرترددترین ساعت روز در محورهای استان است: 17 تا 18، این بازه زمانی، از منظر جامعه‌شناسی سفر، یک نقطه کلیدی است، چرا؟ زیرا نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از مسافران، نیمه‌روز به‌سمت مازندران حرکت می‌کنند؛ زمانی که جاده‌ها از اوج ترافیک صبحگاهی عبور کرده اما هنوز تاریکی شب آغاز نشده است، این انتخاب، هم ریشه در فرهنگ سفر ایرانی دارد و هم نشان‌دهنده تغییر رفتارهای سفری پس از کروناست؛ سفری کوتاه، کم‌هزینه و خارج از ساعات رسمی.
مقصدی که ظرفیت‌هایش «در جاده» تعریف می‌شود
وقتی بیش از 42 میلیون تردد فقط در هشت ماه ثبت می‌شود، یعنی مازندران نه‌فقط مقصدی محبوب، بلکه نقطه‌ای راهبردی در گردشگری ملی است. بخش بزرگی از اقتصاد استان، مستقیماً از همین جاده‌ها تغذیه می‌شود؛ از رستوران‌ها و اقامتگاه‌های مسیر گرفته تا توقف‌گاه‌های بین‌راهی، بازارهای محلی و حتی مشاغل وابسته به خدمات راهداری.
اما این حجم سفر یک چهره دیگر هم دارد؛ فشار بر زیرساخت‌ها. از تردد سنگین در گردنه‌های مرتفع و مناطق واگرا تا کمبود پارکینگ در شهرهای ساحلی، و از فرسودگی آسفالت مسیرهای پرتردد تا نیاز روزافزون به سامانه‌های هوشمند جاده‌ای؛ همه نشان می‌دهند که آینده مازندران نه‌فقط در توسعه گردشگری، بلکه در مدیریت رفت‌وآمدها رقم می‌خورد.
بازیگر پنهان امنیت سفر
پشت هر تردد ثبت‌شده، مجموعه‌ای از فعالیت‌های راهداری قرار دارد؛ از نگهداری مسیرهای کوهستانی تا کنترل هوشمند ترافیک، پاکسازی مسیر پس از بارش، رفع نقاط حادثه‌خیز و مدیریت جریان سفر در تعطیلات. وجود 118 سامانه ترددشمار نشان می‌دهد که مازندران در حال حرکت به‌سمت یک نظام داده‌محور در مدیریت سفر است؛ سیستمی که می‌تواند پیش‌بینی سفر، کنترل ترافیک، و برنامه‌ریزی گردشگری را وارد مرحله جدیدی کند.
گردشگری جاده‌ای باید جدی گرفته شود
مازندران یکی از معدود استان‌های ایران است که «جاده» در آن تبدیل به یک جاذبه شده است، اما آیا این مسئله در برنامه‌ریزی‌ها دیده شده است؟ حقیقت این است که بسیاری از زیرساخت‌های گردشگری جاده‌ای هنوز با این حجم تردد هم‌سطح نیستند. مسیرهای سوادکوه و هراز به توسعه توقف‌گاه‌های استاندارد، بازارچه‌های محلی سازمان‌یافته، مراکز امدادرسانی و خدماتی، و ابزارهای مدیریت سفر نیاز دارند.
اگر 42 میلیون سفر در 8 ماه ثبت شده است، یعنی در هر ماه حدود 5.3 میلیون نفر از جاده‌های مازندران عبور کرده‌اند؛ رقمی که هر کشور گردشگرپذیر دنیا برای مدیریت آن، یک صنعت مستقل به‌نام Road Tourism طراحی می‌کند. بخش مهمی از مسافران مازندران نه برای ساحل و جنگل، بلکه برای «دیدار» می‌آیند؛ دیدارهای خانوادگی، سفرهای کوتاه، کارهای اداری، تردد تجاری و حتی رفت‌وآمدهای روزانه برخی ساکنان شهرهای حاشیه البرز.
مازندران در آستانه یک تصمیم بزرگ
مازندران بیش از هر زمان دیگری در قلب سفر ایرانی قرار دارد، اما پرسش مهم این است که استان می‌خواهد با این حجم گردشگر چه کند؟ آیا قرار است این ترددها همچنان صرفاً عبور باشند، یا تبدیل شوند به فرصت‌هایی برای توسعه پایدار، گردشگری مدیریت‌شده، درآمد پایدار برای جوامع محلی و تقویت اقتصاد جاده‌ای؟
مازندران امروز بر لبه یک انتخاب ایستاده است؛ انتخابی میان تداوم مسیر فعلی یا ورود به مرحله جدیدی از «گردشگری هوشمند» که بتواند این میلیون‌ها سفر را به ثروت، اشتغال و هویت پایدار تبدیل کند. این جاده‌ها فقط مسیر حرکت خودروها نیستند؛ داستان زندگی و سفر میلیون‌ها نفرند؛ مازندران باید این داستان را به بهترین شکل روایت و مدیریت کند.
منبع: تسنیم
ارسال نظرات