بازآفرینی مفاهیم دینی؛ راه مقابله با نفوذ فرهنگی غرب

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام رضا رمضان نرگسی عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، در نشست علمی راهکارهای مقابله با آیین‌های فرهنگ وارداتی که روز یکشنبه، ۷ دی ماه، در سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد؛ با اشاره به تجربه تاریخی ایران در مواجهه با استعمار و نفوذ فرهنگی غرب، گفت: جریان استعمار در طول حدود ۲۰۰ سال گذشته تلاش گسترده‌ای برای تغییر هویت ملت ایران انجام داده است. وی با بازگشت به تاریخ، توضیح داد که این نفوذ از دوره قاجار آغاز شد، زمانی که آمریکایی‌ها، فرانسوی‌ها و حتی آلمانی‌ها مدارس دخترانه و پسرانه در ایران دایر کردند و هدف آن تربیت نسلی طرفدار غرب بود.

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی افزود: این روند از زمان مشروطه تا دوره رضا شاه و پس از آن، به‌ویژه در دوران پهلوی‌ها، با شدت بیشتری ادامه یافت و استعمار دیگر نیازی به نفوذ غیرمستقیم نداشت و از طریق ایادی خود، مستقیماً تلاش کرد هویت ایرانی و اسلامی ملت را تغییر دهد. در این مسیر، بخشی از جامعه جذب ایدئولوژی غرب شدند و قشری که به تعبیر ایشان طاغوتی نامیده می‌شد، کاملاً غرب‌گرا و بیگانه با ارزش‌های بومی و اسلامی شد.

 

وی در ادامه تأکید کرد: در مقابل، قشری مذهبی و پایبند به هویت اسلامی و ملی باقی ماندند که پس از انقلاب اسلامی نیز مقاومت کردند و تلاش‌های فرهنگی استعمار نتوانست بر آن‌ها اثرگذار باشد.

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی همچنین به وجود قشر خاکستری اشاره کرد و توضیح داد: این قشر میان دو گروه یادشده قرار دارد و تحت تأثیر رسانه‌ها و جریان‌های فرهنگی غرب قرار گرفته‌اند. آن‌ها نه کاملاً غرب‌گرا هستند و نه کاملاً پایبند به ارزش‌های ملی و دینی، و همین وضعیت موجب پیچیدگی مواجهه فرهنگی امروز ایران شده است.

 

وی با بازخوانی تاریخ توضیح داد که غرب تلاش کرده بود از دوران قبل از رضا شاه تا دوره محمدرضا پهلوی، فرهنگ و هویت ایرانی را به‌صورت گسترده غربی کند، اما در بسیاری از نقاط موفق نبود. 

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی تأکید کرد: مشکل امروز ایران، قشر خاکستری است؛ نسلی که نه کاملاً غرب‌گراست و نه کاملاً پایبند به ارزش‌های دینی و فرهنگی. این قشر در معرض جذب ایدئولوژی‌های غربی قرار دارد و باعث شده تلاش‌های فرهنگی مؤثر به‌طور کامل پاسخ ندهد.

 

وی در توضیح راهکار مقابله با نفوذ غرب گفت: راه حل، بازگشت به داشته‌های دینی و فرهنگی خودمان است. همان‌طور که مولوی مفاهیم عمیق فلسفی و دینی را در قالب شعر ساده‌سازی و برای مردم بیان می‌کرد، امروز هم باید آموزه‌ها و مفاهیم دینی را به زبان قابل فهم برای عموم ارائه کنیم.

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی با اشاره به نمونه‌های عملی تاریخی افزود: سعدی، حافظ و مولوی با اشعار خود مفاهیم اخلاقی و دینی را در فضای عمومی، حتی در قهوه‌خانه‌ها و بازارهای مردم منتقل می‌کردند. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که انتقال معنا نیازمند درک عمیق و ابزارهای مناسب برای هر نسل است.

 

وی خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم داشته‌های دینی و فرهنگی خود را به‌درستی بازآفرینی و انتقال دهیم، نه تنها نسل‌های جوان مصونیت پیدا می‌کنند، بلکه می‌توانیم در برابر نفوذ فرهنگی غرب قدرتمند و مؤثر عمل کنیم.

 

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی با تأکید بر اهمیت انتقال مفاهیم دینی و فلسفی به نسل جوان، گفت: در گذشته، بزرگان ادبیاتی چون حافظ، سعدی و مولوی با سادگی و ظرافت مفاهیم بلند اسلامی را به مردم منتقل می‌کردند. بوستان و گلستان سعدی و شاهنامه فردوسی، علاوه بر سرگرم کردن مردم، حامل آموزه‌های عمیق فرهنگی و دینی بودند.

 

وی افزود: امروز اگر بخواهیم همان مصونیت فرهنگی و معنوی گذشته را به فرزندانمان منتقل کنیم، باید وارد عرصه‌های نوین رسانه‌ای شویم. حوزه علمیه و متولیان فرهنگی باید وارد فیلم‌سازی، گرافیک، فضای مجازی و حتی موسیقی شوند تا مفاهیم عمیق فلسفی و دینی را به شکل جذاب و قابل فهم برای جوانان ارائه کنند.

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی با انتقاد از ارائه مفاهیم بدلی توسط رسانه‌های غربی گفت: آن‌ها مفاهیم انسانی را می‌گیرند، اما فقط یک ظاهر فریبنده دارند و در واقع خالی و پوچ هستند. این مفاهیم در قالب فیلم، شعر، گرافیک و موسیقی ارائه می‌شوند و جوانان را به سمت ارزش‌های غربی جذب می‌کنند.

 

وی با اشاره به تجربیات موفق، افزود: حتی برخی تلاش‌ها مانند فعالیت آقای حامد زمانی در موسیقی پاپ که مفاهیم مذهبی را به شکل جذاب ارائه کرده، قابل تقدیر است. اما حوزه‌های دینی باید یک بازآفرینی جدی انجام دهند و مفاهیم عمیق و فلسفی خود را بدون کوتاه آمدن، در قالب‌های رسانه‌ای مدرن ارائه کنند.

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی ادامه داد: فیلم‌های کارتون برای کودکان و نوجوانان گاهی مفاهیم فلسفی سنگین را به شکل ساده و قابل فهم منتقل می‌کنند. ما هم می‌توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم و عقلانیت و غنای فلسفی خود را در قالب رسانه‌های جذاب ارائه کنیم تا قشر خاکستری جامعه جذب شود.

 

عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) افزود: یکی از راهکارهای مؤثر، غنا بخشیدن به مراسمات و آیین‌های ایرانی-اسلامی است. بسیاری از مردم ایران در گذشته، ذاتی معنویت‌گرا بوده‌اند و دشمن تلاش کرده بود اسلام و هویت ایرانی را از هم جدا کند. آن‌ها می‌گفتند ایران داریم و اسلام داریم، شما انتخاب کنید، در حالی که ایران همیشه سرشار از معنویت بوده است.

 

وی همچنین به ضرورت بازآفرینی رسومات ایرانی و اسلامی اشاره کرد و گفت: نباید ایران را از اسلام جدا کنیم. بسیاری از مناسبت‌ها و رسومات ما، از جمله عید نوروز و یلدا، ریشه در آموزه‌های اسلامی دارند. ما باید تلاش کنیم مفاهیم بلند و غنی فلسفی را در قالب فیلم، تئاتر، انیمیشن و گرافیک به مردم ارائه کنیم تا مخاطبان بیشتری جذب شوند و ارزش‌های دینی و فرهنگی ما در جامعه نهادینه شود.

 

حجت‌الاسلام رمضان نرگسی تأکید کرد: این روش، علاوه بر حفظ هویت دینی و ملی، نسل جوان را در برابر نفوذ فرهنگی غرب مصون می‌کند و زمینه مشارکت فعال آن‌ها در جامعه معنوی و فرهنگی ایران را فراهم می‌آورد.