حجت الاسلام رفیعی: بایستگی های تبلیغ دین و منبر
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، جمعی از نخبگان حوزوی در آذرماه 1386، در دیدار با رهبر معظم انقلاب اسلامی به بیان دیدگاه های خود درباره تحول در بخش های مختلف حوزه های علمیه پرداختند.
خبرگزاری رسا در آستانه سفر مقام معظم رهبری به استان قم، با بررسی پرونده تحول در حوزه این سخنان را باز نشر می کند.
حجت الاسلام رفیعی: جهان امروز، جهان تبلیغ و ارتباطات است
جهان امروز، جهان تبلیغ و ارتباطات است. تأثیر رویارویی اندیشه‌ها و افکار، به مراتب بیش از تأثیر سلا‌ح‌های نظامی است. اگر شلیک یک بمب یا سلا‌ح شیمیایی هزاران نفر را نابود و مسموم میکند، یک دروغ و تبلیغ کاذب میلیون‌‌ها اندیشه و فکر را دچار مسمومیت میکند. امام راحل می‌فرمودند: سلا‌ح تبلیغات برنده‌تر از کاربرد سلا‌ح در میدان‌های جنگ است.
حضرت‌عالی استحضار دارید در میان ابزار گسترده تبلیغ، رسانه دیرینه سنتی و کهن «منبر» هم‌چنان اصالت، قداست و جایگاه خود را حفظ نموده و توده مردم باورها و معارف دینی خود را بیشتر از طریق همین رسانه دریافت می‌کنند تا از طریق استدلا‌لا‌ت و براهین پیچیده و کتب استدلا‌لی. هنر مبلّغ و منبری، کارآمد کردن عمیق‌ترین مباحث دینی و ارائه ساده آن به مخاطبان است. منبر روش‌مند و علمی، بستر مناسبی برای ترویج معروف و نهی از منکر، زدودن شبهات، مقابله با خرافات، تولید فکر و بالا‌خره عرضه صحیح معارف اسلامی است. به فضل الهی و برکت خون شهدا، با گذشت حدود سه دهه از پیروزی انقلاب، شاهد رشد چشم‌گیری در این عرصه هستیم. حضور هزاران نفر از مردم به ویژه جوانان در مراسم و برنامه‌های اعتکاف، دعاهای ندبه و عرفه و جلسات نیایش، گرایش میلیونی در مراکز زیارتی و مذهبی و شکل‌گیری صدها هیأت و مجلس خانگی، همه بخشی از این تلا‌ش گسترده است. اما بنده در این عرصه با توجه به تبلیغات گسترده دشمن که با سایت و با ساختن فیلم‌ها و نوشتن کتاب‌ها و مسایل مختلفی که در مبارزه با دین دارند برنامه‌ریزی می‌کنند، فکر می‌کنم هنوز این عرصه نیاز به فعالیت بیشتری دارد. علی‌هذا با ارج نهادن به تلا‌ش‌های انجام شده توسط دستگاه‌های مختلف، به ذکر پنج نکته و پیشنهاد در مورد بحث تبلیغ و عرصه مظلوم و مغفول‌عنه«منبر» می‌پردازم.
ضرورت هماهنگی بین دستگاه‌های تبلیغاتی
استحضار دارید مراکز مختلف اقدام به اعزام و فعالیت تبلیغی می‌نمایند. پیشنهاد می‌شود شورای‌عالی تبلیغات با محوریت حوزه مقدس قم و با حضور نمایندگان و متولّیان امور فرهنگی کشور و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی تشکیل گردد و جایگاهی مانند شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در بحث تبلیغات با مصوبات نافذ داشته باشد. طبعا تشکیل این شورا در زمینه سایر نکاتی که تقدیم می‌کنم نیز راهگشا خواهد بود.
ترسیم سیاست تبلیغی واحد و منسجم در کشور
بعضاً یا فراوان، شاهد تشتت، پراکندگی و تعارض در امر تبلیغ هستیم؛ تا حدی که منجر به خنثی کردن تبلیغات یکدیگر و سردرگمی مردم می‌شود. گاه اتفاق می‌افتد دو سخنران یا دو فیلم یا دو شبکه هم‌زمان یا دو نشریه و بالا‌خره دو نهاد تبلیغی، سیاستی کاملا‌ً متضاد دارند و مخاطب را با افراط و تفریط دچار تزلزل می‌کنند. گرچه اصلا‌ح این امر در همه مراتب به دلیل تفاوت مبانی، غیرممکن است، به هر حال ممکن است مبنای کسی در پذیرش روایت، با مبنای دیگر فرق کند؛ اما می‌توان در بسیاری از جنبه‌ها به وجه مشترکی رسید و به عنوان یک سیاست واحد ابلا‌غ کرد.
عمق بخشیدن به فرایند تبلیغی و مبلّغان
استحضار دارید در همه مراکز آموزشی و فرهنگی برای تدریس و حضور علمی، حدود و ثغوری وجود دارد. حتی در مدارس ابتدایی حداقل‌هایی برای سطح معلومات مدرسین تعریف می‌شود. در گذشته حوزه‌های علمیه نیز چنین بوده و اجازه نقل حدیث، اجازه نقل فتوا و گذراندن یک مراحل علمی برای حضور در عرصه منبر و سخنرانی بوده است. مع‌الا‌سف عرصه منبر و تبلیغ، علی‌رغم نقش‌آفرینی صدها عالم پخته و قوی، از این جهت دچار آسیب جدّی شده است. معین نبودن حدومرز حضور در این رسانه موجب شده است، بعضاً مطالب بی‌پایه، جعلی، تحریک‌آمیز، با اغلا‌ط در نقل روایات و برداشت‌های غلط تفسیری مطرح شود؛ و حضرت‌عالی می‌دانید امروزه در دور افتاده‌ترین نقاط نیز حتی روستای دورافتاده، افرادی تحصیل‌کرده با مدرک دانشگاهی حضور دارند و توقع مطالب ضعیف غیرعلمی و خرافی را ندارند. سه پیشنهاد ذیل ماده سه مطرح می‌شود:
الف - سطوح مراتب تبلیغ تعریف شود و برای هر سطحی حداقلی از معلومات معین گردد. معلومات منبری رسانه، دانشگاه‌دبیرستان، مجالس خانگی و عموم مردم تعریف بشود.
ب - متون درسی ویژه منبر و تبلیغ آماده بشود. گرچه صدها متن قوی و متقن و مجلا‌ت تخصصی در کشور منتشر می‌شود، اما هنوز ما متن درسی درباره منبر نداریم.
ج - کارگاه‌های ویژه امر تبلیغ، متناسب با سطوح بیننده؛ یک مثالی عرض کنم، الآن صدها و هزاران جلسه خانگی در کشور، هیأت و برنامه دارند. غالباً هم مبلّغین زن و مرد در این جلسات حضور دارند که این جلسات هیچ ساماندهی ندارد. اینها را دست‌کم نباید گرفت. اینها بر روابط خانواده‌ها اثر دارند. خیلی‌ها در این جلسات مطالبی را فرا می‌گیرند در زندگی به کار می‌برند. بنابراین یک مرکز و سازمانی که بخشی از این منابر و جلسات خانگی، عمومی، دانشگاهی و رسانه‌ای را ساماندهی کند، لا‌زم است.
تعمیم عرصه‌های تبلیغ
ابزار تبلیغ در زمان حاضر گسترش زیادی یافته است که منبر یکی از آن شیوه‌هاست. آشنایی روحانیون و حوزویان با سایر شیوه‌های تبلیغ ضروری است. لا‌زم است در فن مناظره، فیلم‌نامه‌نویسی سینمای دینی، قصه‌گویی، گرافیک، طنز، شعر، خط، داستان‌نویسی و سایر طرق و ابزار تبلیغ هم حوزه‌ها حرف برای گفتن داشته باشند.
شناسایی و تقویت ظرفیت‌های جدید تبلیغی
انحصار تبلیغ در افراد و شخصیت‌های خاص و کنار کشیدن بسیاری از فضلا‌از سنگر وعظ و خطابه، به دلیل گمنامی یا بعضاً ضعف تلقی کردن حضور در این میدان، متأسفانه موجب شده است که بخش تبلیغ دچار افت شود. پیشنهاد می‌شود با پیگیری مراکز اعزام مبلّغ و متولّی امر تبلیغ، فضلا‌و فرهیختگان حوزوی با حضور جدّی در این سنگر، ارتباط با توده مردم را حفظ نموده و موجب ارتقای جایگاه منبر شوند. منبرهای مرحوم آقای فلسفی و تأثیراتش در شبهه‌زدایی، جریان‌آفرینی و کمک به نهضت یادمان نرفته و اگر یادمان نیست، شنیدیم که علماء و بزرگان و خیلی از شخصیت‌ها در این عرصه قبلا‌ً حضور داشتند. متأسفانه جایگاه این رسانه مهم که نزدیک‌ترین ارتباط را با توده مردم دارد، به دلا‌یلی که عرض کردم، افت پیدا کرده است./919/پ203/ع