امام موسی کاظم احیا کننده رسالت الهی و ادامه دهنده اهداف ائمه بود

موسى‌بن‌جعفر(ع) هنگامى معنى مى‌شود و ربط مى‌یابد که ما آن رشته‌ى مستمرى را که از آغاز امامت آن بزرگوار تا لحظه‌ى شهادتش ادامه داشته، مشاهده کنیم. این رشته، همان خط جهاد و مبارزه‌ى ائمه(ع) است که در تمام دوران 250 ساله و در شکل‌هاى گوناگون استمرار داشته و هدف از آن، ابتدا تبیین اسلام ناب و تفسیر صحیح قرآن و ارایه‌ى تصویرى روشن از معرفت اسلامى است و در درجه دوم، تبیین مسأله‌ى امامت و حاکمیت سیاسى در جامعه‌ى اسلامى و در نهایت، تلاش و کوشش براى تشکیل آن جامعه و تحقق بخشیدن به هدف پیامبر معظّم اسلام(ص) و همه‌ى پیامبران؛ و این سخن به معنای اقامه‌ى قسط و عدل و زدودن انداداللَّه از صحنه‌ى حکومت و سپردن زمام اداره‌ى زندگى به خلفاءاللَّه و بندگان صالح خداوند است.

آنچه در ذیل می خوانید گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری رسا با حجت الاسلام سید جعفر حسینی یگانه، مسؤول دفتر سیاسی حوزه علمیه خراسان در خصوص سیره علمی و عملی حضرت موسی بن جعفر(ع)، امام هفتم شیعیان با حاکمان و مردمان زمان خود است.

در ابتدا بفرمایید که حضرت امام کاظم(ع) در چه سالی و در زمان کدام حکومت می زیستند؟

تولد امام کاظم(ع) در سال 128 هجری قمری بوده و آن حضرت در روزگاری به دنیا آمده اند که دوران پایانی حکومت امویان و فروپاشی دوران ظلم و ستم این حکومت جور بوده است، دوران امامت امام هفتم حضرت موسى بن جعفر ( ع )مقارن بود با سالهاى آخر خلافت منصور عباسى و در دوره خلافت هادى و سیزده سال از دوران خلافت هارون که سخت ترین دوران عمر آن حضرت به شمار می آید.

امام موسى کاظم(ع) از حدود 21 سالگى بر اثر وصیت پدر بزرگوار و امرخداوند متعال به مقام بلند امامت رسید و زمان امامت آن حضرت سى و پنج سال و اندکى بود و مدت امامت آن حضرت از همه ائمه بیشتر بوده است، البته غیر از حضرت ولى عصر ( عج ). حاکمان عباسی در آن زمان خود را حاکمان مورد رضایت آل رسول الله معروف کرده بودند و بر مرکز حکومت تسلط پیدا کرده بوند.

آن حضرت دو دهه از عمر خودشان، را در کنار پدر بودند و توسط امام صادق(ع) تربیت شدند و در سایه سار دانش پدر بزرگوارشان همراه آن حضرت بودند. در دوران حکومت منصور عباسی که امام صادق به شهادت رسیدند آن حضرت قبل از این که از دنیا برود به جهت این که خطراتی را پیش بینی می کرد و به دنبال این بودند که چاره ای بیاندیشند که فرزند برومندش امام کاظم(ع) از حوادث و از خطرات حکم رانان ظلم مصون و محفوظ باشد تدابیری را اتخاذ کردند که در بدترین شرایط سیاسی جان فرزندشان حفظ شود و امام کاظم(ع) بتواند رسالت جد بزرگوارشان به نحو احسن انجام دهد، بنابراین دوران امام کاظم تا سه دهه از عمر مبارک‌شان مالامال از هدایت گری انسان ها بود.

آن حضرت از آزادی نسبی که در روزگار منصور عباسی بود توانست هدایت جامعه را عهده دار بوده و به نحو شایسته دین و امامت را بردوش کشد و مسؤولیت خود را انجام دهد.

چرا رفتار همان خلیفه‌ى ملایم، پس از چند سال، چندان خشن مى‌شود که آن حضرت را به زندانى سخت مى‌افکند و پس از سالها حبس، حتّى تحمل وجود زندانى او را نیز بر خود دشوار مى‌یابد و او را جنایتکارانه مسموم و شهید مى‌کند؟

در دهه چهارم روزگار امام کاظم(ع) که فشارها و تنگناها رو به رشد بود امام کاظم(ع) باید در این تنگناها زندگی خود را آغاز و با آن ها مبارزه می کرد؛ و تنگناهایی از قبیل زندان های طولانی و طرح های متعددی که برای نابود کردن امام جامعه طراحی کرده بودند، که وجود داشت. همه این ها را باید امام(ع) با ظرافت خاصی برخورد می کرد تا بتواند از بحران های پیش رو به سلامت و پیروزی بیرون رود؛ هر چند هارون وقتی که امام(ع) را دستگیر کرد خطاب به رسول الله(ص) گفت «از این جهت فرزندان شما را بازداشت می کنم که وجود این شخص در میان امت اسلامی باعث تفرقه شده است» و این درحالی است که امام محور وحدت، همسنگ و همسنگر قرآن بود و هارون بارها و بارها به فضل آن حضرت شهادت داده بود.

پیامبرگرامی اسلامی همه ائمه اطهار(ع) و امام موسی کاظم را در حدیث ثقلین هم تراز با قرآن قرار می دانند و فرموده اند «اهل بیت هم‌سنگ قرآن هستند».

حضرت موسی بن جعفر چگونه رسالت الهی که بر دوش ایشان گذاشته شده بود را به خوبی انجام دادند؟

اهمیت امام به رسالت الهی است که بر دوش او محول شده است، از این رو امام جامعه باید خود را از آن خطرات مصون داشته تا حفظ شود و رسالت الهی خود را به نحو احسن انجام دهد و از تباهی و تحریفی که در جامعه به وجود آمده بود و در این که مکتب تشیع حفظ بماند جدیت و تلاش مضاعفی را از خود نشان دهد تا این‌که بتواند امت اسلامی را از فروپاشی و نابودی در نبرد با ستمکاران مصون و محفوظ بدارد.
 
امام کاظم(ع) از کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می کردند به نحو احسن حمایت می کردند و آن ها را تشویق می کردند و آن هایی را که در مسیر حرکت های اهل بیت(ع) قدم می گذاشتند را مورد حمایت خود قرار می دادند.

مقداری از شخصیت عبادی امام هفتم(ع) را برای مخاطبان ما تشریح کنید.

امام کاظم(ع) به امام عابد، متقی و باب الحوائج معروف هستند و همواره برای حفظ و صیانت از رسالت الهی و حفظ و حراست از دولت اسلامی در تلاش بودند و از هیچ چیز دریغ نکرده و جان خود را در این مسیر به خطر انداختند تا رسالت الهی و اهداف ائمه اطهار(ع) را به نحو احسن به ثمر برسانند و اوامر آن ها در جامعه، جامع عمل به خود بپوشد.

حضرت موسی بن جعفر(ع) به کاظم الغیض معروف است و این معروفیت بدین جهت است که ایشان همیشه ناراحتی و کظم خود را فرو می بردند و در حقیقت به تمام معنا یک انسان صابر و مقاوم در مقابل مشکلات بودند.

امام موسی کاظم(ع) تمام اشکال و گونه های پرهیزکاری را در خانه ای که پرورش یافته، دیده بود، اگر بخواهیم عابدترین فرد روزگار را در زمان خودش بشناسیم آن فرد قطعا امام موسی کاظم(ع) است که به عبد صالح ملقب شده بود؛ از این جا است که امام هفتم شیعیان می فرمایند «زیباترین ساعات و لحظه ها از نظر من لحظاتی است که با خدای خودم خلوت می کنم» لذا می بینیم که هنگامی که آن حضرت به سجده می رود جملاتی نظیر « عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک، خدایا گناه بنده تو بزرگ است اما بخشش تو بزرگ تر از گناه من» را به زبان مبارکشان جاری می کنند.

امام کاظم خطاب به هشام می فرمایند « یا هشام قلیل العمل من العاقل مقبول مضاعف و کثیر العمل من اهل الهوى و الجهل مردود»، عمل اندک عاقل به دو برابر پذیرفته می شود و عمل بسیار پیروان هوای نفس و جاهلان پذیرفته نیست و مردود می باشد.

آن حضرت نمونه عالی از بندگی بود، هارون در این خصوص می گفت «هدایت گری امام به گونه ای بود که مردم و جامعه در راه حق و مسیر صحیح قرار گیرند و آن ها را به اصلاح و پالایش دعوت می کرد تا از نا بسامانی های زندگی نجات یابد»، لذا شهادت امام کاظم(ع) ضایعه ای اسف بار و جبران ناپذیر برای جامعه و متکب تشیع است

چرا «منصور» و «مهدى» و «هارون» و «هادى»، هر کدام در برهه‌یى از دوران خود، کمر به قتل و حبس و تبعید او مى‌بندند؟

امام کاظم(ع) در انجام رسالت ثابت قدم بودند و هیچ گاه دچار تزلزل و تردید نمی شدند و شک و تردیدی در حرکت شان وجود نداشت و هموراه از ملامت هیچ ملامت گری نمی هراسیدند و هر آن چه که داشتند در راه اعتلای کلام خالق خویش و آیین جدشان فدا می نمودند و سر انجام در همین مسیر هم در سال 183 یا 184 هجری قمری به زهر کین جفای هارون الرشید به دعوت حق لبیک گفتند.

جایگاه و شخصیت علمی حضرت امام موسی کاظم در میان ائمه و افراد زمان آن حضرت را بیان کنید.

امام صادق(ع) می فرمایند «اگر بخواهید بر علم و او آگاهی داشته باشید و اگر از این پسرم در باره آن چه که در قرآن وجود دارد بپرسید، به یقین، به یقین، به یقین عالمانه پاسخ می دهد» و امام صادق در جای دیگری می فرمایند «اگر می خواهید حکمت کامل، فهم، سخاوت، دانش دینی مردم، که در آن گرفتار اختلاف و سردرگرمی شده اند را بدانید باید نزد فرزندم موسی کاظم بروید».

امام(ع) را اگر بخواهیم بشناسیم که از چه شخصیتی برخوردار بودند می توانیم از سخن هارون الرشید بشناسیم و هنگامی که فرزند هارون در خصوص امام کاظم(ع) سوال کرد، هارون پاسخ داد «او امام و پیشوای مردم بود و حجت خدا بر خلق و خلیفه خدا بر بندگان است» و این کفایت می کند بر این که امام برحق و پیشوای حق مردم در دنیا، امام هفتم شیعان در زمان خودشان بوده اند. هارون در جمله دیگری می گوید «وارث علم پیامبررا اگر بخواهی بشناسی، اگر هر علمی درست یا نادرستش را بخواهی بدانی و بفهمی و به یقین بشناسی باید از موسی بن جعفر(ع) بشنوی»؛ مأمون عباسی نیز می گوید «موسی بن جعفر آنقدر عبادتش زیاد بود و آنقدر زیاد عبادت می کرد که بدنش همانند نی پوسیده ای فرسوده شده بود و از بس که پیشناسی اش را بر سجده می گذاشت بینی اش جراحت برداشته بود».

امام موسی کاظم در راه پاسداری از اسلام و ومقام ولایتی که به ایشان داده شده بود، چگونه عمل کردند؟

امام کاظم(ع) در دوران حیات شان تمام تلاششان این بود که جایگاه امامت مسلمانان را تقویت کنند و در حقیقت از امامت و ولایت در زمان خودشان به بهترین نحو پاسداری کردند و امامت مسلمانان و تشیع را از ابتدا تا انتها برای جامعه اسلامی معرفی کرده و در این راه از هیچ گذشت و مبارزه ای دریغ نکردند و جان مبارک خود را در این مسیر به خطر انداختند و مصیبت های فراوانی را هم به جان خریدند؛ چرا که امام(ع) امت اسلامی را آگاه ساختند که چگونه باید حق را از باطل بازشناسند، زیرا دوران امامت امام کاظم(ع) به گونه ای بود که خرافه گری رواج پیدا کرده بود و افرادی بودند که مردم را از مسیر امامت و ولایت منحرف می کردند و در آن دروان در حقیقت افکار التقاطی گسترش پیدا کرده بود و در واقع حرکت هایی در جامعه آن روز رواج پیدا کرده بود که بتواند امت را از گرداگرد امام واقعی که از همه امورات مطلع است منحرف کند./968/گ403/ر