رابطه تنگاتنگ توحید افعالی و توکل حقیقی از نگاه آیت الله مظاهری
وی افزود: اگر مؤمن براستی پناهش خدا باشد، نردبانی برای صعود به هر مقصدی و یا هر نعمتی، چه مادی و چه معنوی ساخته است؛ از این رو امام صادق(ع) نیز در این باره حرف قرآن را تأکید کرده و می‌فرماید«هر کس بر خدا توکل کند از راهی که گمان نمی‌برد امور او اصلاح می‌شود.»
حضرت آیت الله مظاهری با اشاره به مراتب توکل ادامه داد: مرحله‌ای از توکل زمانی است که در لفظ بگوییم خدایا به امید تو، سپس سهم خود را انجام دهیم، و گاهی نیز علاوه بر لفظ، قلب و عقیده هم به این سخن اقرار می‌کنند که این دو، مرحله اول توکل است و خداوند نیز برکت خود را شامل حال او می‌گرداند.
استاد اخلاق حوزه علمیه ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) در مدت ده سال 84 جنگ بر ایشان تحمیل شد که از تمامی امکانات و تجهیزات جنگی استفاده می‌کرد؛ اما هیچ گاه توکل خویش را از خداوند قطع نفرمود، اسباب، مال پیامبر و مسلمانان بود و پیروزی از خداوند، تنها در دو جنگ مسلمانان شکست خوردند که به فرموده پیامبر اکرم، یک شکست به خاطر غفلت مسلمانان از یاد خدا و دیگری به خاطر غرور بود.
وی افزود: انصافا مسلمانان صدر اسلام بسیار زود به مراتب عالی رسیدند؛ اما افسوس که پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) با تشکیل سقیفه، تمام اعمال خود را تباه کردند.
حضرت آیت الله مظاهری خاطر نشان کرد: در توکل گاهی اسباب را می‌بینیم و توکل به خدا می‌کنیم مانند همان کشاورز؛ ولی گاهی اسباب نیز قابل مشاهده نیستند که این توحید افعالی به معنای بالا است که در همه مؤمنان وجود دارد و این زمانی است که از همه جا و همه کس دل بریده و به معنای واقعی مضطر شده‌ایم؛ اینجا است که توکل حقیقی به خداوند مشخص می‌شود.
استاد اخلاق حوزه علمیه در ادامه افزود: یکی از دلایلی که برای اثبات توحید آورده اند نیز همین مسأله است که انسان در حالت اضطرار و نا‌امیدی فقط منتظر کمک از سوی یک نفر است و در این حال است که ذات پاک خداوند بدون ذره‌ای شرک قابل رؤیت می‌شود.
حضرت آیت الله مظاهری در پایان خاطرنشان کرد: توصیه من به شما طلبه‌ها، تحصیل همراه با تقوا و توکل بر خداوند است در این صورت از راهی که گمان نمی‌کنید خداوند روزی شما را می‌رساند./9392/پ202/س