تعامل اخلاقی پزشک با بیمار از دیدگاه اسلام

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان‌نامه«تعامل اخلاقی پزشک با بیمار از دیدگاه اسلام» به قلم حجت‌الاسلام عبدالرحمان باقری، به تبیین فضائل و اصول اخلاق پزشکی همچون رعایت تقوا و اهمیت آن و احساس مسؤولیت پزشک در برابر بیماران می‌پردازد.

براساس این گزارش نویسنده مباحث تحقیق را این ‌گونه مطرح کرده است که در فصل اول این تحقیق به مفاهیم و کلیات تحقیق و بیان مسأله، ضرورت مسأله، و اهمیت انجام تحقیق، پیشینه تحقیق، اهداف کلی تحقیق، روش تحقیق و سؤالات آن تحقیق پرداخته است.

در فصل دوم از مهم‌ترین فضایل و اصول اخلاق پزشکی همچون رعایت تقوا و اهمیت آن، احساس مسؤولیت پزشک و یاد خدا در طبابت و توکل پزشک در معالجه بیمار و اصول پزشکی اشاراتی شده است. فصل سوم درباره اطلاع جامعه پزشکی از برخی رذائل اخلاقی در تعامل با بیمار و اشاراتی به دنیا دوستی، عجب و غرور، فخرفروشی و حرص‌ورزی پزشک شده است.

برای روشن شدن مطلب در فصل چهارم مصادیق مربوط به اخلاق پزشکی مانند راز‌داری در طبابت و اهمیت آن، «آتانازی» در طبابت از لحاظ قانون و اخلاق و سابقه تاریخی آن و دیدگاه‌های غرب و اسلام پیرامون آتانازی، چگونگی مراقبت‌های پایان زندگی در طول درمان و آشکار سازی بیماری در طبابت، کسب رضایت پیوند اعضا از دیدگاه اسلام و سقط جنین توضیحاتی داده است.

در فصل پنجم پیشنهاد و راهکارهای کاربردی برای جامعه پزشکی مطرح شده و این‌که اگر طبابت بر اساس رهنمودها و راهنمایی‌های اسلامی باشد شاهد پزشکان صالح، صادق، دلسوز، و از خود گذشته بوده و امر طبابت وسیله‌ای جهت آمرزش در روز قیامت می‌گردد.

چکیده:

اخلاق در اکثر موارد به معنای خاص در رفتار و خصوصیات روحی و معنوی مثبت استعمال می‌شود. در واقع اخلاق رفتاری است که مطابق با ارزش‌های والای انسانی باشد. در میان همه شاخه‌های اخلاق حرفه‌ای اخلاق پزشکی از جایگاه خاص برخوردار است و این به خاطر جایگاه خاص و متعالی آن می‌باشد.

بشر امروز با پیچیدگی‌های تکنولوژی در عرصه علم پزشکی مواجه شده است و این امر بر میزان پیچیدگی و گستردگی روابط انسانی در اخلاق پزشکی تأثیر فزاینده داشته است. به نظر می‌رسد امروزه باید انسان علاوه بر آگاهی بر چنین پیچیدگی‌هایی در عرصه تکنولوژی در عرصه مسائل جدید اخلاق پزشکی و شناخت پیچیدگی‌های علمی آن نیز آگاهی پیدا کند.

تعلیم و تربیت اخلاق اسلامی باید در سرلوحه کار یک انسان آگاه به ویژه یک پزشک متعهد قرار بگیرد تا علاوه بر بارور نمودن روح و روان به طور صحیح بتواند ایفای وظیفه نموده و برای جامعه مفید واقع شود. پزشکی در درمان بیماران خود موفق است که از اخلاق نیکو و خداپسندانه‌ای برخوردار باشد با محبت و احترام با بیماران سخن بگوید که این گونه برخورد کردن خود یک درمان برای آنان است که هیچ دارویی به اندازه آن تأثیر مثبت در حال بیمار نخواهد داشت.

پیشنهاد‌‌ها و نتیجه‌گیری‌ها

نویسنده در گفتار اول به پیشنهاد‌ها و نتیجه‌گیری‌های کاربردی اشاره کرده است:

پزشک بیمار را به عنوان یک انسان و با تمام ابعاد وجودی‌اش درک کند. و با رفتار انسانی خویش با بیمار و اطرافیانش به گونه‌ای عمل نماید که آنان احساس وجود و شخصیت کنند. خود را مشاور بیمار بداند و بیماران را در تصمیماتی که به سلامتی آنان منجر می‌شود سهیم گرداند.

قبل از هرگونه درمان و تجویزی با مداقه و بررسی همه جانبه و در صورت نیاز به اخذ مشاوره های تخصصی از سایر همکاران که مناسب‌ترین، کم هزینه‌ترین، کم عارضه‌ترین و علمی‌ترین روش را برای درمان بیمار خود به کار گیرد.

همواره تمهیداتی بیندیشد تا بیمار از لحظه ورود به محیط درمان خود را در یک محیط امن و صمیمی و راحت بیابد. در موقعیت‌های مختلف از آموزش و راهنمایی قابل درک و فهم به بیمار جهت همکاری‌اش در مراقبت‌های درمانی از خود دریغ نکند. احساس مسئولیت حرفه‌ای وی در طول فرایند تشخیص و درمان بیمار، که نشان از رفتار و عملکرد مسئولانه او باشد.

همواره احترام به اعتقادات مذهبی و فرهنگی بیمار را در تمام مراحل درمان مد نظر قرار دهد به نحوی که بیمار احساس آرامش روانی و اجتماعی کند. به موازات معالجه بیمار با برخورد انسانی و اخلاقی خویش درس زندگی و انسانیت نیز به او بیاموزد. پزشک در فرایند طبابت خدای متعال را منبع شفای بیمار معرفی کرده و خود را به عنوان مأمور انجام این کار مطرح کند.

نویسنده در بخش دوم گفتار به نتیجه گیری کلی پرداخته است:

نتیجه گیری:

طبابت حرفه‌ای شریف است که اگر بر اساس رهنوردهای اسلام باشد نه تنها شاهد وجود پزشکان صالح، صادق، دلسوز و از خود گذشته خواهیم بود بلکه به لطف خدا وسیله‌ای جهت آمرزش در روز قیامت می‌گردد.

پزشکی مانند هر تخصص دیگر یک قدرت و توان اجتماعی است. مسئولیت و تکلیف بیشتری به همراه دارد و جامعه‌ی پزشکی از ویژگی‌های اخلاقی عالی‌تری باید برخوردار باشد اگر پزشکان با تقوا، امانت‌دار، و درستکار در خدمت عالم بشریت باشند در این صورت کار طبابت که خدمت به خلق خداوند سبحان است یک عبادت بزرگ و خطیر محسوب می‌شود.

پزشکیِ در درمان بیماران خود موفق است که از اخلاق نیکو و خداپسندانه‌ای برخوردار باشد. با محبت و احترام با بیماران سخن گفتن یک درمان برای آنان است که هیچ دارویی به آن اندازه تأثیر مثبت در حال بیمار نخواهد داشت.

پزشک با تقوا مورد احترام جامعه بوده و در درمان بیماران دقت بیشتری می‌کند. یکی از علائم تقوی اخلاق نیکو و پسندیده است، یعنی پزشک با تقوا با خوش‌رویی و با حوصله بیشتری با بیماران برخورد می‌کند و به بیمارانش امیدواری می‌دهد.

شایان ذکر است، پایان نامه « تعامل اخلاقی پزشک با بیمار از دیدگاه اسلام » اثر حجت الاسلام عبدالرحمان باقری با راهنمایی حجت الاسلام فاضل حسامی و مشاوره حجت الاسلام سید بهمن شریف زاده برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم، در سال 1390دفاع شده است.

علاقه‌مندان به مطالعه این پایان نامه، می‌توانند به کتابخانه آیت‌الله حائری واقع در«مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن