زمزمه‌هایی از نیایش در عرفات
به گزارش خبرگزاری رسا، مهم است بدانیم «خدایی» که او را «میخوانیم» و صدایش میزنیم کیست، نسبتش با ما چیست، و با این اشک و آه ما چه میکند. امام عارفان، سیدالشهدا علیه السلام در آغاز دعای عارفانۀ عرفه قبل از هر چیز خدایش را معرفی میکند.
آشنایی با مضامین این جملات، بهرهمندی ما را از زمزمۀ آنها بیشتر میکند. آن چه در پی میآید شرح برخی از جملات این دعای شریف برگرفته از کتاب «نیایش در عرفات» حضرت آیت الله صافی گلپایگانی است.
الحمد لله الذی لیس لِقَضائهِ دافِعٌ، وَلا لِعطائهِ مانِعٌ، ولا کَصُنْعِهِ صُنعُ صانِع، وَهُوَ الجَوادُ الواسِعُ
احدی نیست که بتواند حکم او را دفع کند. برای عطای او مانعی نیست. هرکسی را بخواهد به هر عطایی سرافراز کند و هر نعمتی را به او عطا فرماید هیچ کس نمیتواند عطای او را منع نماید و کسی را از عطای او محروم سازد.
قدرت او مافوق همه قدرتها و غالب بر همه است بلکه همه قدرتها و نیروها از قدرت او به وجود آمده و دلیل قدرت او هستند.
مانند ساخته او، ساخته هیچ صانعی نیست؛ صنعتِ صنعتگران کامل نیست و به تدریج و با توجه به نواقص آن تکمیل میشود. قرآن کریم میفرماید: در نظم خلقت خدای رحمان، هیچ بینظمی و نقصان نخواهی یافت. بارها با دیده عقل در نظام مستحکم آفرینش بنگر آیا هیچ سستی و خلل در آن توانی یافت؟
صنایع الهی بدون الگو و بدون الهام از صنعت و نقشه دیگر، آفریده شده است و صنایع بشری همه با الهام از اوضاع و نظامات، آثار و خواص، ارتباطات صنایع الهی با یکدیگر و ترکیبات و چگونگی اجزای آنها فراهم شده است.
او بخشنده و عطا کننده، کثیرالانعام و الاحسان است خواه از او خواسته شده باشد یا خواسته نشده باشد. دارایی و قدرت او بر جود و بخشش، همگان را شامل است.
لا تَضیعُ عِنْدَهُ الْوَدایعُ، جازی کُلَّ صانع، وَ رایشُ کُلِّ قانع، وَ راحِمُ کُلِّ ضارع
اعتقادات صحیح، اعمال و وظایف، طاعات و عبادات نزد خدا محفوظ است و به حکم: «اَنّی لا اُضیعُ عَمَلَ عامِل مِنکُم» ضایع نخواهد فرمود.
از فخرالمحققین علیه الرحمه نقل شده است که: هرکس بخواهد در هنگام موت بر عقاید حق ثابت بماند و از حق به باطل عدول نکند، اصول پنج گانه دین را با دلایل آن در پیش خود حاضر نماید و آن را به خداوند متعال بسپارد که در وقت رسیدن موت به او رد فرماید.
پاداش دهنده هر صنعتگر و صاحب کار است و مصلح احوال هر قناعت پیشه است. کسی که قناعت نمیکند و بیش از اندازهای که به او با کسب و کار میرسد میخواهد، و بیشتر از آن صرف مینماید، کارش رو به فساد و اختلال میرود. به عکس، کسی که به کار و زحمت و طلب حلال که از عبادات مهم است تن در میدهد و رنج عمل را متحمل میشود و به آنچه از این طریق به او رسید راضی و خشنود میشود و از اسراف و تبذیر پرهیز مینماید و بیش از آنچه درآمد دارد خود را در خرجهای اضافی و زاید بر حال خود نمیاندازد، کارش را خدا رو به نظام و اصلاح میبرد.
او رحم کننده به هر متضرع و زاری کننده است. آن که به هر تضرع کننده از مؤمن و کافر، موحد و مشرک، مطیع و عاصی رحم میکند و حتی به ضراعت و زاری جنبندگان دیگر جواب میدهد، فقط خداست.
در این میان گاه هم بعضی ضراعتها بیجواب میماند به لحاظ این که پاسخ مثبت، به مصلحت تضرع کننده نیست. در واقع پاسخ موافق، رحم بر او نیست یا این که انجام آن، خلاف بعضی سنن ثابت و حکمت هایی است که در علم خدا رعایت آنها لازم است و ما از فهم تمام اطراف و جوانب آن عاجزیم.
بدیهی است در این مواقع و در همه موقعیت های دیگر خداوند حکیم طبق حکمت بالغه خود و مصالح واقعی بندگان عمل میکند و بر خلاف ما رحم و لطف و تفضّل او از حکمت او چیزی کم نمیکند.
وَ هُوَ لِلدَّعواتِ سامِعٌ، و للکُرُباتِ دافِعٌ، وَ لِلدَّرَجاتِ رافِعٌ
او دعاها را میشنود. دعا از هر کس و در هرکجا باشد شنوایی خدا محدود به وسیله نیست که مشروط به شرایطی باشد و فاصله زمان و مکان در شنودن و نشنودن مؤثر باشد.
لازمه این که دعاها را در این امور میشنود دفع آنهاست. او دفع کننده کربت ها است. بنده امیدوار میشود و به سوی او ملتجی میگردد و تضرع و زاری مینماید.
رفع درجه و بلند شدن مقام نیز با خداست و اوست که درجات را در اثر دعا یا حکمت های دیگر بلند میکند و رافع الدرجات است.
فَلا اِلهَ غَیرُهُ وَلا شیء یَعْدِلُهُ وَلیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ اللَّطیفُ الْخَبیر وَهُوَ علی کُلِّ شَیء قدیرٌ
این فرازها و جملههای بلند توحیدی همانند نتیجه جملههای عرفانآموزی است که قبلاً امام علیهالسلام فرمود؛ یعنی کسی که دارای این صفات باشد که نه برای قضایش دافعی باشد و نه از عطایش منع کنندهای و نه صنع هیچ صانعی مثل او باشد و دارای سایر صفاتی باشد که بَر شمرده شد، غیر از او خدایی نیست؛ چون صاحب آن صفات باید در قدرت، یگانه باشد و چیزی عِدل و برابر او نگردد و مثل او چیزی نباشد. و او شنوا، بینا، لطیف و آگاه است و بر هر چیز تواناست. لازمه اتصاف به آن صفات، این اوصاف است./924/د102/ج