عوامل نابودی اقوام گذشته در قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «عوامل نابودی اقوام گذشته در قرآن» پژوهشی از «سید احمد عباس رضوی» به بررسی عوامل هلاکت اقوام به منظور عبرت گرفتن از عاقبت کار آن‌ها اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:

این نگارش درباره­ی عوامل اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، تربیتی، فرهنگی و اقتصادی هلاکت اقوام تدوین یافته است و مهم‌ترین عامل هلاکت اقوام، عامل اعتقادی است و مؤثرترین آن‌ها در هلاکت اقوام، انکار توحید بوده و اولین قومی که به خاطر آن هلاک شده‌اند، قوم نوح است؛ و مهم‌ترین عوامل سیاسی و اجتماعی ظلم و ستم و طغیانگری بوده که بارزترین شاهد مثال از اقوام هلاک شده، فرعون و فرعونیان هستند و از عوامل تربیتی و فرهنگی که اتراف و خوش‌گذرانی، جهالت و نادانی، تقلید کورکورانه و مفاسد اخلاقی می‌باشد، بحث شده که از مهم‌ترین آن‌ها جهل و نادانی و تقلید کورکورانه است که اکثر اقوام هلاک شده از این بیماری، قوم نوح، عاد و ثمود هستند؛ و در آخر از عوامل اقتصادی بحث شده که مهم‌ترین آن‌ها اسراف و تبذیر است که اکثر اقوام به این عمل مبتلا بوده‌اند و به خاطر آن هلاک شده‌اند و به عمل کم فروشی و گران فروشی فقط قوم شعیب (ع) مرتکب بوده است و به خاطر آن هلاک شده‌اند.

اهداف تحقیق:

طبق تصریح قرآن کریم پرداختن به بحث هلاکت اقوام به خاطر عبرت گرفتن است برای همین هدف است که مورخین و مفسرین کتاب‌های زیادی را در این زمینه نوشته‌اند.

عوامل اعتقادی هلاکت:

همان‌طور که اشاره شد، از مهم‌ترین عوامل اعتقادی می‌توان به کفر ورزی و دوری از ایمان، شرک ورزی و دوری از توحید، انکار نبوت و انکار معاد اشاره کرد که اقوام بسیاری به این خاطر به هلاکت رسیده‌اند.

عوامل و زمینه‌های شرک ورزی و دوری از توحید:

1) عوامل درونی (برتری طلبی، پیروی از خواهش‌های نفسانی، طغیان، مقدم داشتن زندگی دنیا بر آخرت، عقاید خرافی گذشته) 2) عوامل بیرونی (تقلید کورکورانه، تزیین اعمال توسط شیطان، حاکمان ناصالح، دوستان ناباب).

عوامل و زمینه‌های انکار معاد:

1) رهایی از قید و بندها 2) حفظ سلطه 3) تکذیب حق.

عوامل تربیتی و فرهنگی هلاکت:

فرهنگ جامعه بر اساس مجموعه­ی آداب و رسوم و رفتارهای عمومی جامعه در طول سالیان متمادی شکل می‌گیرد؛ و مهم‌ترین وظیفه مسئولان فرهنگی جامعه ایجاد زمینه‌های مناسب برای تربیت افراد جامعه است. به طوری که اگر تربیت افراد جامعه به درستی انجام نگیرد، فساد فرهنگی دامن گیر جامعه می‌شود و زمینه‌های هلاکت اقوام را فراهم می‌سازد؛ و از عوامل تربیتی و فرهنگی هلاکت اتراف و خوش‌گذرانی، جهالت و نادانی، تقلید کورکورانه و مفاسد اخلاقی می‌باشد.

عوامل و زمینه‌های اتراف و خوش‌گذرانی:

1) وفور امکانات مادی 2) شیوع اخلاق نرم رفاه طلبی 3) لذت جویی و بهره‌گیری از امکانات مادی 4) زندگی انگلی و لوازم طبیعی آن.

عوامل و زمینه‌های جهالت:

 1) تقلید کورکورانه 2) کج‌سلیقگی 3) عدم تفکر و اندیشه 4) عدم ریاضت نفس به علم.

عوامل و زمینه‌های تقلید کورکورانه:

1) عدم بلوغ فکری 2) شخصیت زدگی 3) علاقه شدید به نیاکان و پیشینیان 4) گروه گرایی یا تعصب‌های قبیله‌ای.

عوامل و زمینه‌های مفاسد فرهنگی و اخلاقی:

1) هم جنس گرایی (لواط) 2) مفاسد حاد اخلاقی (زنا).

عوامل سیاسی و اجتماعی هلاکت:

نظام حاکمیتی و بنیان‌ها و نهادهای اجتماعی از مهم‌ترین ارکان رشد و توسعه­ی جامعه می‌باشند و در صورتی که ظلم و ستم، طغیان و تکبر، تفرقه و اختلاف در ساختار حکومتی و اجتماع رخنه کنند، جامعه به فساد و هلاکت گرفتار خواهد شد؛ و از عوامل سیاسی و اجتماعی هلاکت ظلم و ستم، طغیان گری، استکبار و تفرقه و اختلاف می‌باشد.

عوامل اقتصادی هلاکت:

اقتصاد سالم یکی از مهم‌ترین ارکان عدالت اجتماعی و امنیت و آسایش افراد جامعه می‌باشد و اقتصاد ناسالم نیز از مهم‌ترین عوامل فروپاشی و هلاکت جامعه می‌تواند باشد؛ و از عوامل اقتصادی هلاکت کم فروشی و گران فروشی، اسراف و تبذیر، بخل و کفر نعمت می‌باشد.

نتیجه گیری:

فصل اول: این فصل مربوط به کلیات و مفاهیم است. در این فصل واژه‌های کلیدی قوم، ملأ، هلاکت، قرن، قریه را از حیث لغت و اصطلاح تبیین کرده‌ایم. اما آن چه در فصول چهارگانه آمده شامل عوامل اعتقادی، تربیتی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است که باعث هلاکت اقوام پیشین گشته است. شناخت عوامل مذکور از لحاظ عبرت گرفتن و تعیین راه کمال و سعادت بسیار مهم و مفید است. به جای جمع بندی مطالب هر فصل عوامل هلاکت اقوام را به صورت گزینه می شماریم و در آخر عامل اصلی هلاکت و نتیجه بحث را ذکر خواهیم کرد.

گفتار اول: خداوند سبحان از لطف و کرم خویش، بندگان خاص خود را به عنوان نبی و هادی در میان مردم برای هدایت آنان مبعوث کرد بعضی از اقوام به دعوت انبیاء لبیک گفته و در مقابل دستورات خدا تسلیم گشته اما بعضی از اقوام دیگر دعوت انبیاء را رد کرده، با لجاجت و شقاوت خود در مقابل انبیاء ایستادند و با اعمال و رفتار خود خداوند را به غضب آوردند و خداوند نیز آنان را در همین دنیا مورد مجازات و کیفر قرار داد و آن‌ها را به هلاکت رساند.

گفتار دوم: عوامل هلاکت: شناخت اقوام هلاک شده و عوامل هلاکت آنان ما را کمک می‌کند تا از این اندیشه‌های زیان آور و اعمال نابودگر دوری بجوییم و خود را از گرداب هلاکت نجات دهیم. آن چه مهم است این است که کسانی که هلاک شدند، دچار انحراف فکری و انحراف رفتاری با هم بودند. بعضی وقت‌ها فردی خدا را قبول ندارد ولی رفتارش خوب است و بعضی اوقات خداپرستان نیز دچار رفتار زشت می‌گردند و خداوند آنان را عذاب نمی‌کند چون امید است که آنان به مرور زمان در اثر رفتار خوب یا ایمان به خدا به خود آیند و راه راست را برگزینند ولی افرادی که غرق در انحراف فکری و رفتاری باشند و هدایت درونی و تلاش انبیاء و کتاب دستورات الهی بر آنان اثر نکند، چاره‌ای جز هلاکت نیست.

شایان ذکر است، پایان‌نامه «عوامل نابودی اقوام گذشته در قرآن» پژوهش پایانی «آقای سید احمد عباس رضوی»، برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد جامعة المصطفی العالمیة قم (مجتمع عالی فقه و معارف اسلامی) در سال 1390 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «حجت الاسلام صالح قنادی» و استاد مشاور آن «حجت الاسلام محمد حسن راستگو» است./9193/پ201/ن