آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن کریم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن کریم» پژوهشی از «نجمه نادی» به بررسی، شناسایی و معرفی آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن کریم اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:

تلاوت قرآن کریم از جمله کراماتی است که خداوند به مسلمین موهبت فرموده تا در سایه این نعمت به برکات و افاضات معنوی نائل گردند، پیداست که چنین امر مهمی نیاز به آداب در حد شأن تلاوت این صحیفه الهیه دارد؛ لذا در این تحقیق با عنوان «آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن کریم» به بررسی این آداب پرداخته شده است. از جمله آداب ظاهری قرآن عبارت است از: «طهارت و پاکیزه بودن قاری» لذا کسی که احتمال می‌دهد هنگام قرائت دستش به خطوط قرآن می‌رسد، لازم است با طهارت باشد، زیرا خداوند در قرآن فرموده است: «جز پاکان دست بر قرآن نزنند». البته طهارت با قصد قربت می‌تواند زمینه طهارت روح و پاکی از آلودگی‌های نفسانی و پلیدی غرور را فراهم سازد. ادب دیگر «استعاذه» است، قاری قرآن قبل از تلاوت از خدای بزرگ درخواست می‌کند که او را از شر شیطان حفظ کند تا قرائتش از روی ریا و خودنمایی نباشد. هر مسلمانی پس از پناه بردن به خدا از شر شیطان، با نام و یاد خدا شروع به قرائت می‌کند تا نفس خود را آماده تجلی نور حق نماید، بنابراین «بسمله» یکی دیگر از آداب تلاوت قرآن می‌باشد. «تلاوت از روی مصحف» نیز یکی دیگر از آداب است که اثراتی را به دنبال دارد از جمله: بهره و عبادت چشم، رعایت حق مصحف، تخفیف گناه والدین و تکثیر بیشتر قرآن.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

با توجه به این که قرآن معجزه جاوید پیامبر اسلام (ص) می‌باشد و از طرف خداوند برای هدایت بشر فرستاده شده، استفاده بشر از آن نیاز به تدبر در آن دارد بنابراین اساس قرآن بر تلاوت با تدبر است نه قرائت بی تدبر. اما با کمال تأسف امروزه سنتی نادرست در جامعه رایج است و آن این است که قاریان قرآن فقط به قرائت و حفظ قرآن می‌پردازند، در صورتی که در قرآن و روایات پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) علاوه بر تأکید بر قرائت قرآن بر رعایت آداب قرائت نیز سفارش شده است.

اهداف و فواید تحقیق:

1- شناسایی و معرفی آداب ظاهری تلاوت قرآن کریم.

2- شناسایی و معرفی آداب باطنی تلاوت قرآن کریم.

آداب ظاهری تلاوت قرآن کریم:

1- طهارت و پاکیزگی: اگر کسی بخواهد به خطوط قرآن دست بگذارد لازم است با طهارت باشد زیرا در قرآن آمده است: «لا یمَسُّهُ اِلا المُطَهَرون».

2- دعا قبل از تلاوت قرآن: تلاوت قرآن و ورود در فضای قرآن نیاز به آمادگی دارد. یکی از راه‌های این آمادگی «دعا» است، خصوصاً اگر دعا از زبان معصوم (ع) باشد. او می‌داند که برای ورود به فضای قرآن چگونه دعا کند و چه چیزی از خدا طلب کند.

3- استعاذه:استعاذه به معنای پناهنده شدن به خدا از شر بدی‌ها و شیطان است. برای استعاذه بهتر است این عبارت خوانده شود: «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم».

4- بسمله: «بسمله» مخفف «بسم الله الرحمن الرحیم» است. این عبارت شعار مقدسی است که اختصاص به مسلمانان دارد. آنان گفتار و کار خود را با آن آغاز می‌کند. در حدیث نبوی آمده است: «هر کار ارزشمندی که با اسم خدا شروع نشود، آن کار ناقص و ابتر و ناتمام است».

5-  تلاوت قرآن در مکان‌های شایسته: در میان اماکن، دو مکان برای تلاوت قرآن شرافت بیشتری دارد:

الف) خانه

ب) مسجد

6-  تلاوت از روی مصحف: چه بسا علت این تاکید بهره گرفتن از نورانیت قرآن است.

7- بلند و آهسته خواندن قرآن: آهسته و بلند خواندن قرآن هر دو فضیلت دارد از این رو قاری قرآن با در نظر گرفتن شرایط می‌تواند یکی از دو روش را انتخاب نموده و قرآن بخواند.

8-  تلاوت با صدای زیبا

9- تلاوت با لحن عربی

10- قرائت روزانه قرآن

11- استماع و سکوت هنگام تلاوت قرآن

12- سجده کردن در آیات سجده دار

13- ختم قرآن:بهتر است که هنگام تلاوت، از ابتدای قرآن شروع کرده و سوره‌ها را به ترتیب بخوانیم تا موفق به ختم قرآن شویم.

14- حفظ قرآن: امام صادق در مقام دعا از خداوند می‌خواهد که حفظ قرآن را محبوب وی گرداند.

15- بزرگداشت و حفظ احترام به قرآن:

الف) نگهداری قرآن در جای مناسب

ب) مودب نشستن در حضورقرآن

ج) استقبال قبله (رو به قبله نشستن هنگام قرائت)

16-دعا بعد از تلاوت

آداب باطنی تلاوت قرآن کریم:

1- فهمیدن اصل کلام: تلاوت کننده باید بداند که با چه سخن بزرگی مواجه است، سخنی که حقایق بسیار بلندی را تا مرز درک و فهم انسان‌ها تنزل داده است.

2- آگاهی به عظمت متکلم: قاری باید به هنگام شروع قرائت عظمت گوینده (خدا) را در قلبش حاضر کند و بداند کتابی که می‌خواند از نوع کلام بشر نیست.

3- تدبر: هدف از نزول قرآن عمل به آیات آن است و توجه به معانی و تدبر در قرآن، دریچه‌ای به سوی عمل است.

 4- حضور قلب و ترک حدیث نفس: خواننده (باید) در هنگام تلاوت برای قرآن متجرد شود و همه همت خود را متوجه معنی سازد.

شایان ذکر است، پایان‌نامه «آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن کریم» پژوهش پایانی «نجمه نادی»، برای اخذ مدرک سطح 2 مدرسه علمیه حضرت خدیجه (س) تهران است که در سال 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «خانم دکتر طباطبایی» و استاد داور آن «خانم دکتر شاکری» است. /9193/پ201/ن