امام صادق امام فرهنگی عصر خود بودند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام جباری، کارشناس تاریخ اسلام، در برنامه مرثیه صداقت که از رادیو معارف پخش می‌شد، به ارائه بحث فضای فرهنگی حاکم در زمان امام صادق (ع) پرداخت و گفت: لقب امام صادق (ع) طبق آنچه در تاریخ تشیع مرسوم است، رئیس مذهب شیعه اثنی‌عشری می‌باشد و حکایت از این دارد که آن حضرت یک نقش محوری در تبیین و گسترش تشیع و پویایی مذهب شیعه داشته‌اند.

وی ادامه داد: عصر امام صادق (ع) عصر بسیار حساس و مهمی بود، هم برای جهان اسلام و هم برای شیعیان، اگر وجود حضرت نبود، مسیر اسلام، مسیر دیگری می‌شد، تحریفات و انحرافات به قدری بر تعالیم اسلام سایه گسترده بود که نیاز به یک پالایش جدی داشت، همه مسلمانان، نه فقط شیعه، نیازمند به کسی بودند که آن سرچشمه دست ناخورده وحی را به آن‌ها برساند و این معارف را بر آن‌ها عرضه کند.

این کارشناس حوزوی ابراز داشت: با توجه به اینکه در زمان امام صادق (ع) بیش از یک قرن از رحلت پیامبر اکرم (ص) می‌گذشت، مسلمانان از سنت اسلام و تفسیر صحیح آیات دور شده بودند، مشرب‌های فکری، فقهی و اعتقادی جدیدی بروز کرده و رو به رشد نهاده بود و هر چه از عصر پیامبر (ص) می‌گذشت انشعابات بیشتر می‌شد، در چنین شرایطی امام صادق (ع) مذهب اثنی‌عشر و شیعه را گسترش داد و اسلام ناب محمدی را به مردم شناساند.

وی افزود: ما نباید امام صادق (ع) را منحصر به جهان شیعه کنیم، بلکه امام صادق (ع) بر روی غیر شیعیان هم تأثیرگذار بودند، این حرف از مناظراتی که با دیگران داشتند و آن‌ها تصریح به فضل و دانش امام می‌کردند روشن می‌شود، افرادی از اهل سنت پای درس ایشان می‌نشستند و از درس ایشان استفاده می‌کردند، این شواهد نشان می‌دهد که امام صادق (ع) امام فرهنگی فضای عصر خود بودند.

حجت‌الاسلام جباری اظهار داشت: امام صادق (ع) افزون بر آلودگی فرهنگی فضای آن زمان با آلودگی و فساد اخلاقی عصر خود نیز مواجه بودند، یعنی فقط آلودگی‌های فقهی نبود بلکه اخلاق هم در جامعه دچار انحراف شده بود، شاهد مطلب هم گزارش‌هایی است که وجود دارد به ویژه درباره نیمه دوم قرن اول یعنی در دوره بنی‌امیه، مثلاً در آن زمان آوازه خوانان معروف شده و بازارشان داغ شده بود.

وی ادامه داد: گزارش شده است در زمان امام سجاد (ع) یکی از زنان آوازه خوان از مدینه به مکه یا بالعکس مسافرت می‌کرد، بزرگان این دو شهر بعد از ورود او به شهر از او استقبال کرده و مجالس لهو و لعب برپا کرده بودند، وقتی به تاریخ  مراجعه می‌کنیم پیدا است که در دوره دوم که دوره امام باقر (ع) و امام صادق (ع) است نیز این اوضاع وجود داشته است.

این کارشناس تاریخ اسلام اظهار داشت: در روایتی امام صادق (ع) می‌فرماید «امروز مردم چیزی از دین خدا ندارند، مگر اینکه در هر بعد و محوری دین خدا را دچار تهدید و تحریف کرده‌اند» این کلام حضرت نشان از اوضاع خطرناک آن زمان دارد، در طول یک قرن امت پیامبر (ص) از روایات مکتوب پیامبر (ص) دور بودند، منع حدیث سبب شد که مردم بسیاری از سنت‌های پیامبر اکرم (ص) را به دست فراموشی بسپارند.

وی در پایان بیان داشت: امام صادق (ع) در چنین زمانی وارد فضای فرهنگی امت شدند، در زمانی که دوره منع حدیث تمام می‌شود؛ بنابراین آن حضرت از این فضا حداکثر استفاده را کرده و اصحاب را به کتابت حدیث تشویق می‌کنند و بسیاری از کتاب‌های روایی ما در زمان امام صادق (ع) تدوین شده و به عنوان یک میراث بزرگ علمی به دنیا عرضه شده است. /9194/پ202/ی