جلد نخست مجموعه تفسیری امام رضا، نقد و بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، جلسه نقد و بررسی نخستین جلد مجموعه تفسیری امام رضا(ع) عصر امروز چهارشنبه چهارم تیرماه با حضور علی شریفی، نماینده ناشران کتاب، محمود کریمی از مؤلفان اثر و ابوالفضل خوش‌منش به عنوان منتقد در بیست و دومین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم برگزار شد.

شریفی با اشاره به کتاب‌هایی که با همکاری بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است مانند «نماز از منظر امام رضا(ع)» «درآمدی بر طب از منظر امام رضا(ع)» «درآمدی بر مناظرات امام رضا(ع)» و «ترجمه عوالم العلوم» گفت: در این راستا چند اثر مستقل نیز منتشر شده‌اند که دو پیشوای ملل حضرت ابراهیم(ع) و حضرت رضا(ع) از آن جمله است که به بررسی و مقایسه تشابهات زندگی و رسالت این دو شخصیت برجسته دینی پرداخته است.

این ناشر کتاب با اشاره به چاپ 10 مقاله از مقالات برگزیده جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) که به جایگاه و تاثیر عفاف در تعاملات و ارتباطات در سیره رضوی می‌پردازد گفت: صحیفه رضویه جامعه برای نخستین بار درباره ادعیه امام رضا(ع) منتشر شده است.

وی یادآور شد: کتاب مجموعه تفسیری امام رضا(ع) نیز که جلد دوم آن به چاپ رسیده است، توسط محمود حکیمی و محسن دیدکار به رشته تحریر درآمده است.

در ادامه این نشست محمود کریمی، مؤلف اثر با اشاره به این‌که بحث زیارت ائمه(ع) معمولا در سبک زندگی شیعیان وجود دارد، گفت: در این راستا خلأیی وجود دارد و آن است که شخصیت و مقام علمی ائمه(ع) آن گونه که باید شناخته نشده است.

کریمی با بیان این‌که برای زیارت با معرفت باید امام را بشناسیم و پیوند آنها با قرآن را بدانیم خاطرنشان کرد: از این رو نیازمند آن هستیم که پیوند قرآن با اهل بیت(ع) را احساس کنیم و آن گونه که قرآن را تفسیر کردند بدانیم و آن اثر را پیش رو داشته باشیم.

وی با اشاره به این‌که مجموعه تفسیری امام رضا(ع) برای ایجاد این پیوند و شناساندن آن تلاش می‌کند اظهار داشت: تکیه بر یکی از دو ثقلی که پیامبر(ص) در حدیث ثقلین از آنها یاد کرده است، درست نیست و هدایت زمانی اتفاق می‌افتد که با هر دو پیوند داشته باشیم.

این مؤلف با بیان این‌که در این اثر تلاش کردیم تا میراث تفسیری ائمه(ع) را احیاء کنیم گفت: در این راستا ده‌ها کتاب را که تفاسیر در آنها پراکنده بود مورد بررسی قرار دادیم تا به این وسیله، معرفت در مخاطبان حاصل شود.

کریمی با اشاره به سخنی از علامه طباطبایی مبنی بر این‌که باید روایات صحیح تفسیری داشته باشیم گفت: با این روش به انس با قرآن دست پیدا می‌کنیم، در این راستا تلاش کردیم که همه کتب جستجو شود و روش تفسیری امام رضا(ع) در این اثر ارائه شود

وی با بیان این که روایات تفسیری براساس ترتیب سوره‌هاست، گفت: برای هر آیه روایت تفسیری داشته‌ایم و درصدد هستیم که جلد دوم اثر را نیز منتشر کنیم.

این مؤلف با بیان این‌که مباحث نظری درباره علوم قرآنی و رویکردهای مختلف روایات تفسیری که امام رضا(ع) داشته است از جمله مباحث مطرح در این اثر است اظهار داشت: سیره علمی و تفسیری امام رضا(ع) و اصحاب و شاگردان امام که سیره تفسیری داشتند نیز در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.

کریمی خاطرنشان کرد: مبانی قرآن شناختی که امام داشته است همچون صیانت از تحریف و هدایت‌گری قرآن که مبنای تفسیر بوده است از دیگر مباحث مطرح شده در این اثر به شمار می‌آیند، در فصل دوم این کتاب نیز به تفسیر و روایات تفسیری پرداخته شده و این مبحث به ترتیب سوره‌های قرآن پیش می‌رود.

وی افزود: تلاش شده است از همه منابع استفاده شود و عناوین آنها در پاورقی کتاب مجموعه تفسیری امام رضا(ع) ارائه شده است، در این راستا سند روایات را نیز آورده‌ایم.

این مؤلف با اشاره به جلد دوم مجموعه تفسیری امام رضا(ع) که مستدرک تفسیری در آن بیان شده و مکمل مجموعه نخست به شمار می‌آید گفت: در پایان جلد دوم، تفسیر موضوعی امام را ذکر کرده‌ایم و روایات از قلم افتاده را در آن ارائه کردیم.

کریمی از ارائه مباحث علوم قرآنی، سبب نزول آیات، سوره شناسی، فضایل سوره‌ها و محکم و متشابه که به دیدگاه‌های امام مربوط می‌شود یاد کرد و افزود:: رویکرد روایی به این معنی است که امام از ائمه پیش از خود روایاتی را بیان کرده است.

وی با اشاره به رویکرد کلامی در این مجموعه تفسیری گفت: با توجه به این‌که امام رضا(ع) با مذاهب مختلف مناظراتی داشتند، این مباحث در این فصل مورد اشاره قرار گرفته است.

این مولف افزود: کتب اربعه شیعه، بصائرالدرجات، تفسیر ابراهیم قمی، تفسیر عیاشی، تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) و ... از جمله منابع این اثر هستند.

در بخش دیگری از این نشست ابوالفضل خوش‌منش با اشاره به سخنی از علامه طباطبایی گفت: همه امامان مظهر رأفت هستند، ولی از در و دیوار حرم امام هشتم رأفت می‌بارد.

این منتقد با اشاره به این‌که تمدن اسلامی از سخنان روز است، اظهار داشت: بهتر است از مدنیت به جای تمدن اسلامی صحبت کنیم و امام رضا(ع)، امام مدنیت، سیاست، حکومت و بین‌المللی بودن بود.

خوش‌منش خاطرنشان کرد: پرداختن از این منظر به امام رضا(ع) بسیار مهم است و از این منظر اثر حاضر دارای روش خاصی است، ولی برای عامه مردم قابل استفاده نیست و نمی‌تواند به عنوان یک کتاب عامی در سبد خانواده مورد استفاده قرار گیرد.

وی با بیان این‌که مجموعه تفسیری امام رضا(ع) بسیار ارزشمند و دارای تقسیمات داخلی خاصی است، گفت: بر این اساس می‌طلبید که روش‌شناسی کتاب تبیین شود  ولی با مراجعه به محتوا می‌بینیم که توجه مولفان اگرچه به این موضوع جلب شده است، ولی این مبحث در چهار صفحه ارائه شده است.

این منتقد کتاب با اشاره به آسان‌گیری کار در این باره، اظهار داشت: کتاب دارای 360 صفحه است و نام و نشان و شابک آن فارسی است، ولی 75 درصد از کتاب فارسی و باقی مطالب آن عربی است.

خوش‌منش با بیان این‌که اثر یاد شده در سبد کتب فارسی دیده می‌شود گفت: تنها یک چهارم اثر به زبان فارسی است و باقی آن به زبان عربی است، آن هم زبان عربی که برآمده از متون تفسیری کهن است.

این مدرس دانشکده الهیات دانشگاه تهران با اشاره به موضوع آسان‌گیری درباره برخی عناوین داخلی کتاب، گفت: آنجا که از مبانی قرآن‌شناختی امام یا جایگاه علوم قرآنی امام صحبت می‌شود، مبانی در سه صفحه ارائه می‌شود که قرآن هدایتگرانه و غیر قابل تحریف است.

وی با بیان این‌که عصر تمدن اسلامی بعد از عصر ائمه آغاز شده است، افزود: تمدن اسلامی از قرن سوم به بعد آغاز می‌شود که بر این اساس سند آن به نام ائمه نمی‌خورد.
گفتنی است در ادامه کریمی در دفاع از اثرش عنوان کرد: این اثر مخاطبان خاص دارد و ارائه مقدمه فارسی در آن برای تسهیل آورده شده است. برای اینکه مخاطبان عام‌تری پیدا کند، باید ترجمه شود.

لازم به ذکر است در پایان این مراسم محمدرضا معینی، مدیر کمیته علمی نمایشگاه قرآن با حضور خوش‌منش و شریفی، از فعالیت کریمی در نگارش این اثر تقدیر کرد./959/پ202/ص