معنای توکل دست روی دست گذاشتن نیست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در ویژه برنامه چشمه معرفت که در شب‌های ماه مبارک رمضان از شبکه 3 سیما پخش می‌شود، به ادامه شرح دعای مکارم الاخلاق صحیفه سجادیه پرداخت و گفت: امام سجاد(ع) در بخش دوازدهم از دعای مکارم الاخلاق، سه امر را از خداوند تقاضا کرده که هر کدام ترسیم مشکلاتی در زندگی است.

وی در ادامه افزود: امام سجاد(ع) می‌فرمایند «اَللَّهُمَّ اجْعَلْنى اَصُولُ بِکَ عِنْدَ الضَّرُورَةِ، وَاَسْئَلُکَ عِنْدَ الْحاجَةِ، وَاَتَضَرَّعُ اِلَیْکَ عِنْدَ الْمَسْکَنَةِ، وَلاتَفْتِنّى بِالاِسْتِعانَةِ»؛ الهى چنان توفیقی به من بده که با نیرو و قدرت تو به شداید و ضرورت‌ها حمله کنم، به وقت نیاز و حاجت به گدایى از تو برخیزم، و در بیچارگى و گرفتاری‌ها به پیشگاه تو بنالم و دست در دامان لطف تو بزنم.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی با بیان این‌که حضرت زین العابدین(ع) سه حالت از مشکلات زندگی که شامل ضرورت‌ها، حاجات و گرفتاری‌‌ها می‌شود را در قالب این دعا ترسیم می‌کنند، تصریح کرد: وجود دشمنان بی رحم، مصداق ضرورت‌های زندگی است.

این مرجع تقلید ابراز داشت: امام سجاد(ع) در خصوص برخورد با ضرورت‌ها و شدائد زندگی به خداوند متعال عرضه می‌دارند، من تمام توانم را به کار گرفته و از وسائلی که در اختیارم است استفاده می‌کنم اما برای باقی‌مانده آن دست به دامان تو زده و توکل به تو می‌کنم.

وی با بیان این‌که در همه مشکلات پس از به کار بستن توانایی‌ها، تنها باید بر ذات پاک خداوند توکل کرد، گفت: دلیل توکل به خدا روشن است و آن این‌که هرکسی هرچه که دارد از خدا داشته و تمام توانایی‌های وی محدود است؛ تنها قدرت و توانایی خدا نامحدود بوده و می‌توان به آن تیکه کرد.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی با بیان این‌که در حوادث و شدائد باید بر نیرویی شکست‌ناپذیر تکیه کرد تا پیروز شد، اظهار داشت: عبارت «عزیز» که صفتی از اوصاف خداست به معنی قدرتی شکست ناپذیر است که با یک اراده می‌تواند همه چیز را دگرگون کند.

وی با تأکید بر این‌که امام سجاد(ع) در این دعا، توکل به خدا در مقابل دشمنان سرسخت را به ما می‌آموزند، گفت: معنای توکل این نیست که دست روی دست گذاشته و منتظر لطف الهی باشیم؛ بلکه مفهوم آن، تکیه کردن به تکیه‌گاهی محکم پس از به کار گرفتن تمام توانایی‌هاست و آن تکیه‌گاه جز قدرت پروردگار نمی‌توان باشد.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی خاطرنشان کرد: جنگ احزاب یکی از سخت‌ترین جنگ‌های تاریخ اسلام بود که در آن لشکری 10 هزار نفره از قبایل مشرک عربستان برای نابودی اسلام و مسلمانان تشکیل داده شد و سپس مدینه را محاصره کردند.

وی ادامه داد: عده‌ای از مسلمانان که توکلشان به پروردگار ضعیف بود و به تعبیر قرآن کریم «چشم‌هایشان از شدت وحشت خیره شده و جان‌ها به لب رسیده بود و گمان‌های گوناگون بدی به خدا می‌بردند»،‌ در این جنگ که آزمایشی از سوی خدای متعال بود شکست خورده و باز به تعبیر قرآن کریم «منافقان و بیماردلان آنان گفتند، خدا و پیامبرش جز وعده‌های دروغین به ما نداده‌اند».

این مفسر قرآن کریم اظهار داشت: در جنگ احزاب، عده‌ای از مؤمنان که به خداوند متعال اعتماد و توکل داشتند، از آزمایش الهی موفق بیرون آمده و به تعبیر قرآن کریم «مؤمنان وقتی لشکر احزاب را دیدند گفتند، این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده، و خدا و رسولش راست گفته‌اند (که پیروز خواهیم شد)»؛ این جنگ چیزی جز ایمان و تسلیم بر اعتقاد مؤمنان نیفزود.

وی در پایان با بیان این‌که در صحرای طبس طوفانی شبیه طوفان جنگ احزاب آمد و دشمن قدرتمند را شکست داد، گفت: پیامبر اکرم(ص) در حدیثی زیبا می‌فرمایند «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْیَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ» کسی که دوست دارد، قوی‌ترین مردم عالم باشد، باید توکل بر خدا کند که اگر چنین کرد، توکل به تکیه‌گاهی محکم کرده است./997/پ202/ح