رسانه راهی مطمئن برای مبارزه با فساد

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، در این روزها شاهد همایشی با حضور قوای سه­ گانه نظام جمهوری اسلامی در موضوع ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد هستیم. موضوعی که از جهات مختلف اهمیت دارد و مورد تأکید امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی است. در آخرین جملات ایشان که در آستانه این همایش منتشر شد؛ آمده است که با همایش یا بدون آن تصمیمی قاطع و بدون ملاحظه برای مبارزه با فساد بگیرید. الحمدلله با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و با کاهش تنش­ها بین قوای سه­ گانه همدلی بهتری بوجود آمده است و یکی از محورهای مشترک این قوا مبارزه با فساد و رشوه است. در این همایش محورهای مختلفی مورد بحث قرار گرفت که از سخنرانان و نویسندگان باید تقدیر نمود.

مقوله فساد اداری به قدری پیچیده است که به راحتی نمی­توان آنرا ریشه کن نمود. اصلاح قوانین و مقررات، فعال شدن نهادهای بازرسی نظیر سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، حراست سازمان­ها می­ تواند تا حدودی موثر باشد. شفاف شدن گردش مالی در شرکت­ها، سازمان­ها، موسسات و اشخاص بویژه مدیران نیز تا حدودی زمینه فساد را کاهش خواهد داد. اما آنچه مغفول مانده است فعال شدن بخش رسانه برای مبارزه با فساد است. در کشورهای پیشرفته برای رسانه­ها حریمی قائل شده­اند که رسانه می­تواند از تمام پرونده­ها، معاملات و تحرکات افراد باخبر بوده و از آن سؤال نماید.

در جهان امروز کسی از دید رسانه مخفی نمی­ماند. خبرنگار شجاع و حرفه­ای تطمیع نمی­گردد. ملاحظات فامیلی و صنفی ندارد و به راحتی سراغ پرونده افراد می­رود.

رسانه و رسالت افشاگری

در کشورهای پیشرفته افشاگری و شفاف­ بودن رفتار انسان­ها به این معنا نیست که اسرار مردم فاش شود. اسرار مردم و زندگی خصوصی افراد حریم معینی دارد که محفوظ است. اما اشخاص با پذیرفتن مسئولیت، دارای دو حریم خواهند شد. حریم خصوصی که کماکان حرمت دارد و حریم مسئولیت که باید بسیار شفاف و روشن باشد.

بر همین مبنا موسسات، شرکت­ها، سازمان­ها، نهادها و وزارتخانه­ها در قبال عملکرد باید پاسخگو باشند. خبرنگار به عنوان نماینده افکار عمومی حق دارد درباره مسئولیت حقوقی افراد سوال کند. او حق دارد بر گردش مالی مدیران نظارت نماید.

رفتار مدیران دولتی، قضات و شهروندان در زیر ذره­بین افکار عمومی قرار می­گیرد. چند سال پیش خبری از سوئد منتشر شد که نخست وزیر این کشور اتومبیل اداری را در اختیار همسرش قرار داده است و او به خاطر این تخلف از مردم عذرخواهی کرد؟! رسانه و خبرنگار بر ساعات آمد و رفت، بر نحوه پاسخگویی به مراجعین، به جلسات، به پرداخت­ها و دریافتها نظارت کرده گزارش تهیه می­کند. حیطه کاری خبرنگاران فقط انعکاس رویدادهای یک موسسه دولتی نیست. بلکه یک رسانه می­تواند به نقد عملکرد مدیران بپردازد و رفتار مدیران دولتی و حکومتی را مراقبت نماید.

فساد از کجا نشأت می­گیرد؟!

مقوله فساد قطعا در بین توده مردم صورت نمی­گیرد. کشاورزان، کارگران، معلمان، دانشجویان و دانش­آموزان که اکثریت مردم ایران را تشکیل می­دهند به زندگی روزمره خود مشغولند. مشکلات معیشتی و زندگی به­قدری زیاد است که آحاد مردم اگر بتوانند سلامت باشند و نیازمند به کسی نباشند و از آزادی­های مشروع برخوردار باشند رضایت نسبی دارند. البته همگی نگرانی­های نسل آینده، اشتغال و پیشرفت کشور را دارند، اما مقوله فساد در این حوزه تعریف نمی­شود.

آحاد مردم نه قدرتی دارند تا با آن قدرت به بیت­المال تعرض کنند و نه اختیاراتی به آنها داده شده است تا از آن اختیارات سوء استفاده کنند و نه دسترسی به خزانه و بیت­المال دارند تا بتوانند مال اندوزی کنند. پس فساد را باید جای دیگری جستجو کرد.

در نظام اسلامی مردم افرادی را به عنوان امین انتخاب می­کنند تا این افراد بتوانند با رعایت قوانین، توسعه و پیشرفت همراه با آسایش نسبی و سلامت جامعه را فراهم کنند. این افراد پاسداران آزادی و حرمت آحاد جامعه هستند. آن­ها امانت­داران مردم بوده و به دلیل همین خدمت، مردم به آن­ها اختیار و امکان داده­اند.

بر اساس قانون برای خدمت این افراد حقوقی تعیین شده است که شخص در چهارچوب وظایف خود باید انجام وظیفه کند و از حقوق مادی بهره­مند باشد.

همه فسادها ناشی از تصرف و سوء استفاده مالی نیست بلکه سوء استفاده از مقام و جایگاه در حاکمیت نیز می­تواند فساد ایجاد کند، از همین جا نقش رسانه شروع می­شود. خبرنگار در نحوه زندگی شخصی افراد تجسس و تفحص نمی­کند و به میزان دارایی افراد کاری ندارد، بلکه از مدیر و قاضی و شهردار و مدیرعامل شرکت سؤال می­کند که نسبت به وظایف خود چگونه عمل کرده است.

آغاز هر مفسده­ای با ظلم به حقوق دیگران شروع می­شود، یک خبرنگار در حقیقت از حقوق ملت سؤال می­کند.

این ظلم می­تواند در استخدام و بورسیه کردن افرادی که اهل نیستند صورت بگیرد، یا در انعقاد قراردادی ظاهر شود، این ظلم در جابجایی وجهی به نفع ذینفع می­تواند اتفاق بیفتد، این ظلم می­تواند به سبب زندانی کردن شخص و یا آزادی شخص دیگری انجام شود. آغاز فساد در جابجایی حق است. لذا خبرنگار حرفه­ای از حق سؤال می­کند.

چرا افراد فاسد از رسانه هراس دارند؟

افراد فاسد آدم­های تیزهوش و زرنگی هستند. از یک شأن اجتماعی برخوردارند، تظاهر به تدین می­کنند، خود را دوستدار مردم معرفی می­کنند، ساده زیست ظاهر می­شوند، مال دنیا را چرک دست می­دانند ولی از پاداش پانصد میلیون تومانی بدشان نمی­آید و حقوق دریافتی ماهی 68 میلیون تومان را قانونی می­دانند، این افراد با اشرافی که به قانون دارند راه­های قانونی را به خوبی حفظ هستند و اسناد و مدارک را به درستی تنظیم می­کنند و برای دریافت رشوه و زیرمیزی عجله ندارند، از خود سندی به جای نمی­گذارند و معمولاً در یک شبکه عمل می­کنند، از مدیریت­های بالاتر و پائین­تر به همه می­رسند و همه را در این حرکت شریک می­کنند.

معمولاً وجوهی را که می­گیرند برای مقاصد خیرخواهانه است؟! پس به لحاظ چهارچوب­های قانونی تخلفی صورت نمی­گیرد تا شما از او بازجویی کنید. در یک بانک، شهرداری یا دستگاهی که موافقت اصولی می­دهد همه مراحل قانونی «ظاهراً» رعایت می­گردد.

به حسب ظاهر همه چیز منطبق با آئین­نامه است. پس سازوکارهای رسمی نمی­توانند فساد را کشف کنند و بر فرض کشف فساد خود بخشی از آن به حساب می­آیند. افرادی که به عنوان کارگزار فساد می­کنند آنقدر نفوذ دارند تا دستگاه­های نظارتی را فلج کنند اما رسانه و خبرنگار به دلیل میثاقی که با مردم دارند هیچگاه در این مناسبات و محاسبات گرفتار نمی­شوند. آنها مصمم­اند تا ظلم را معرفی کنند، زشتی رشوه و رانت را نشان دهند، آنها نیازمندانی هستند که حاضر نیستند برای نیازشان از کار حرفه­ای دست بردارند. بارها تهدید و تطمیع می­شوند باز هم ادامه­ می­دهند. آنها در برابر تعرض به بیت­المال و در برابر سوء استفاده از قدرت و اختیار حساس هستند. لذا بهترین وسیله برای مبارزه با فساد خبرنگاران و رسانه­های مستقل هستند.

این رسالت در زمان­هایی به عهده دانشجویان بود. دانشجویان سال­های قبل از انقلاب و دهه 60 دارای این ویژگی بودند. عدالتخواهی در دانشجویان موج می­زد، آنها می­گفتند کنار این برج­ها و ویلاها و تمکن­ها و زور و زرها حتماً حقوق عده­ای پایمال شده است. آنها فریاد می­زدند و بر اثر فریاد آنها کمتر کسی جرأت می­کرد تا هرروز بر مال و منال خود بیفزاید و مردم را خار و خاشاک بداند و آنها را مشتی بزغاله خطاب کند. اما حیف که آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت.

و امروز مجدداً می­تواند یک رسانه، یک خبرنگار با تعهد خود بنیاد فساد و رشوه را افشاء کند. برای یک مفسد که با تظاهر در پس مردم و خانواده موجه و محترم شده است سؤالات شفاف و صریح یک خبرنگار بازدارنده است. مفسدین اگر بفهمند که در این خانواده، فرزندان و شهروندان مکان امنی برای آنها وجود ندارد به فساد روی نمی­آورند. اگر خبرنگار شجاعی از متهمین پرونده­های فعلی همان موقع سؤال می­کرد که جابجایی این پول چگونه صورت گرفته است و یا چرا با متهمین این حادثه این­گونه برخورد شده است کار آنها امروز به اینجا نمی­رسید. اگر خواهان برچیده شدن فساد در جامعه هستیم باید زمینه فعالیت خبرنگاران و رسانه­ها و زمینه نقد سازنده را فراهم کنیم./998/د101/ب6

منبع: سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی