فقدان ادبیات جذاب و شتابزدگی در نظریه‌پردازی پژوهش دینی را به خطر انداخته است
حسین گودرزی، رییس دانشکده دین و رسانه در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به این که بزرگترین عامل تأثیرگذار در پژوهش دینی انقلاب اسلامی است، گفت: در آغاز انقلاب اسلامی پژوهش دینی در حوزه های علمیه محصور بود و آن مقدار هم رویکرد درون گرا داشتند.
وی افزود: در آغاز انقلاب اسلامی مشارکت مراکز علمی غیر حوزوی و مجلات علمی و پژوهش های بین رشته ای بسیار کم بود و یا اصلا وجود نداشت اما بعد از انقلاب اسلامی ساختارهای پژوهشی مختلفی به وجود آمد و نیروهای علمی برای پژوهش تربیت شدند که زمینه برای پژوهش های دینی نیز ایجاد شد.
رییس دانشکده دین و رسانه صدا و سیما با بیان این که پژوهش دینی را در شش بخش می شود مورد بررسی قرار داد، گفت: بخش اول، مدیریت پژوهش دینی است که اهمیت مدیریت و جایگاه آن در مراکز پژوهشی و تأثیر مدیریت بر اصلاح روند، امر روشنی می باشد و در مراکز پژوهشی نیز یک اصل نامیده می شود.
وی افزود: در زمینه مدیریت پژوهشی دینی مشکلاتی وجود دارد که از مهمترین آنها می شود به عدم هماهنگی در میان مؤسسات پژوهشی و عدم تعامل یا ضعف تعامل بین مؤسسات پژوهش دینی باسایر مراکز پژوهشی درکشور، دخالت غیر متخصصان در مدیریت پژوهش دینی و کمبود سفر علمی ومطالعاتی نامبرد؛ بنابر این ساماندهی و توسعه مراکز پژوهشی دینی یک امر ضروری است.
دکتر گودرزی دومین بخش مورد بررسی را آموزش در پژوهش دانست و اظهار داشت: تقدم آموزش بر پژوهش به معنای فراگیری علوم و روش ها و آشنایی و مطالعه مستمر یافته های نوپدید در این بخش مطرح می شود که متأسفانه پژوهش دینی در این زمینه با آسیب های جدی روبه رو است.
وی ادامه داد: رعایت نکردن اصل تقدم آموزش بر پژوهش در مراکز علمی، شتاب زدگی در تحقیق و نظریه پردازی علمی، فقدان ادبیات جذاب و مناسب در تولیدات پژوهشی، ضعف درتسلط به زبان دوم و سوم، کمبود کارگاه های آموزشی و پژوهشی، عدم هم خوانی زبان نوشتاری با زبان علمی و رایج در جامعه از مهمترین مشکلات این بخش می باشند.
رییس دانشکده دین و رسانه صدا و سیما، پاسخگویی به نیازهای روز و نوآوری و خلاقیت را سومین موضوع مورد بررسی در پژوهش های دینی دانست و بیان کرد: در این زمینه نیز نیازمند ساماندهی توسعه پژوهش دینی در مطالعات بنیادین و نظری و کاربردی و بین رشته ای مبتنی بر نیازشناسی در سطوح مختلف هستیم.
وی با بیان مشکلات موجود در زمینه پاسخگویی به نیازهای روز گفت: در بخشی از حوزه های پژوهشی از مسائل جدید گریزان هستند یا این که نسبت به مسائل روز در غفلت به سر می برند و سرگرم مسائل تاریخی و غیرضروری هستند و متأسفانه اغلب پژوهش ها در مورد مسائل کم اهمیت است و در پژوهش های بنیادین و مرجع خلل وجود دارد.
این پژوهشگر اضافه کرد: بسیاری از پژوهش هایی که صورت می گیرد مربوط به نیازهای داخلی است و سطوح جهانی را پوشش نمی دهد؛ همچنین به خاطر عدم سیاست گذاری در انتخاب موضوعات، موضوعات تکراری در اثرات پژوهشی فراوان دیده می شود.
وی اصول و مبانی روش شناختی تحقیق را یکی دیگر از بخش های مورد بررسی در مسائل پژوهشی دانست و گفت: تحقیق از رهگذر انتخاب و به کار گیری روشمند معیارها و اصول و شیوه های پذیرفته شده می گذرد که متأسفانه به طور عمیق این موارد را یاد نگرفته ایم و یا اهتمام لازم را نسبت به آنها نداریم.
گودرزی ادامه داد: فرق اساسی بین پژوهش های علمی و سایر مطالعات و نوشته ها، به کار گیری اصول و شیوه های پذیرفته شده در مسائل پژوهشی است که در پژوهش های دینی به فرهنگ تحقیق کم توجه شده است و متأسفانه حتی در تحصیلات تکمیلی روش های کتابخانه ای و تاریخی غلبه دارد و به روش های صحیح تحقیق توجه کافی صورت نمی گیرد.
رییس دانشکده دین و رسانه صدا و سیما رعایت اخلاق حرفه ای در پژوهش را آخرین بخش مورد بررسی در مسائل پژوهشی دانست و افزود: رعایت موازین اخلاقی و اخلاق حرفه ای از اصول پژوهش است که در مراکز پژوهشی به صورت منشور اخلاقی منتشر می شوند که متأسفانه در این زمینه هم مشکلاتی وجود دارد.
وی اضافه کرد: از جمله مشکلات در این زمینه می توان به ضعف آزاد اندیشی و استفلال رأی، ضعف شهامت در طرح اندیشه و نوآوری در مسائل دینی، ضعف عینیت گرایی و دوری از تعصب در پژوهش ها، اختلاط مرز دانش با دیگر یافته های غیر علمی، کم توجهی معنوی به حق صاحب اثر به ویژه در ذکر منابع، عدم تفکیک تحلیل و استنتاج محقق با اصول و منابع دینی، ضعف روحیه نقد پذیری و رواج روحیه تک روی در پژوهش اشاره کرد.
گودرزی با اشاره به این که پژوهش های دینی ما فاصله زیادی تا حد مطلوب دارند بیان کرد: از لحاظ کمیت و تعداد پژوهش ها و ساختار سازی رشد بسیار خوب و چشم گیری داشته ایم اما از لحاظ کیفیت پژوهش های ما داری توان پاسخ گویی به نیازها و سؤالات اقشار مختلف جامعه نیستند و فاصله زیادی دارند تا این که به حد مطلوب برسند.
وی در پایان یاد آور شد: این مشکلات متوجه اغلب پژوهشگران نیست بلکه متوجه ساختارهایی می شود که پژوهشگران را در احاطه خود گرفته اند؛ هنگامی که دانشگاه ها و حوزه های علمیه روش علمی تحقیق را آموزش نمی دهند یا این که مراکز پژوهشی اهتمام لازم را در روز آمد کردن پژوهش را ندارد و این مشکلات متوجه پژوهشگر نمی شود./1324/ت301/ف