ضرورت گزارش مکتوب و معتبر دولت از روند مذاکره
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، روز خبرنگار مناسبت خوبی برای بازنگری اصل حیاتی اطلاع‌رسانی عملکرد دولت بود به ویژه آنکه رئیس جمهور محترم در پیام خود فرمودند؛ خبرنگاران رسالت اطلاع‌رسانی و گزارش عملکرد حقیقت‌ها به مردم را به عهده دارند و با کجی‌ها و ناراستی‌ها به مبارزه برمی‌خیزند لذا باید مورد حمایت قرار گیرند. اولاً اطلاع‌رسانی یک معنای عام دارد و یک معنای خاص. معنای عام عبارت است از هر گونه خبررسانی به مردم برای آنکه از واقعیات اطراف خود مطلع شوند. ولی معنای خاص آن متوجه منتقدان است که وظیفه خود می‌دانند اشکالات، کجی‌ها، ناراستی‌ها و خطرات را هشدار دهند و عملکرد دولت در قبال آزادی بیان اینجا قابل اندازه‌گیری است.
موافقان دولت هر چه هم در تأیید دولت خبرهای خوب بنویسند و بگویند این مصداق آزادی بیان نیست زیرا دولت از سخن آنها شادمان است. آزادی بیان را فقط در حوزه عمل منتقدین و نحوه برخورد دولت با آنها می‌توان ارزیابی کرد. اینجاست که به خوبی می‌توان فهمید دولت تا چه حد به شعار دانستن حق مردم است، پایبند است.
قبل از مشروطیت حاکمان به طور رسمی و حتی در نامه‌های حکومتی مخالفت خود را با انتقاد و منتقدین بیان می‌کردند که این نامه‌ها اکنون در مراکز اسناد تاریخی ما حفظ می‌شود. جملاتی که از حاکمان آن زمان در نامه‌های رسمی‌شان باقی مانده برای عبرت‌آموزی حاکمان امروز مفید است و باید مطالعه شود.
آنها به صراحت در نامه‌های دولتی خطاب به منتقدین می‌نوشتند، فضولی موقوف، این فضولیها به رعیت نیامده، حرف یاد رعیت ندهید، چشم و گوش رعیت را باز نکنید. ابداً در کارهای دولت دخالت نکنید. رعیت را چه به این فضولیها. دولت‌های قاجاری به ویژه هنگام عقد قراردادهای مهم سعی داشتند مردم و نمایندگان مردم و منتقدین از واقعیت‌ها بی‌اطلاع بمانند و در حقیقت به همان شعار دور شو، کور شو عمل می کردند. قراردادهای گلستان، ترکمانچای، رژی، رویتر، دارسی و قرارداد 1919 که ذلت بارترین قراردادها بوده، همه در چنین فضایی منعقد شدند و پس از مدتی که مردم و نمایندگان مردم از محتوای آنها مطلع می‌شدند اعتراضها وسعت می‌گرفت. پس از مشروطیت هم متاسفانه این روال ادامه یافت و به جز یکی دو مقطع کوتاه دولتها به شدت با منتقدین برخورد می کردند و هنگام عقد قراردادهای بزرگ فضای خفقان را تشدید می‌کردند. رضاشاه هنگام انعقاد قرارداد بسیار مهم 1933 رسماً دستور داد هیچ‌کس حق ندارد در مورد آن حرف بزند چه در داخل مجلس و چه در خارج مجلس.
محمدرضا در سال 1327 برای عقد قرارداد جدید نفتی با انگلستان یک مجلس موسسان غیرقانونی تشکیل داد تا حق انحلال مجلس شورا را به دست آورد. قرارداد کنسرسیوم در فضای حکومت نظامی بسته شد. دکتر امینی برای آنکه بتواند اصلاحات آمریکایی را در ایران محقق کند، مجلس را به طور کلی تعطیل کرد تا اهداف این برنامه محرمانه و پنهان از نظر مردم به اجرا درآید. در تمامی این برنامه‌ها و قراردادهای استعماری و تحمیلی بدون استثنا دولتها این فضای خفقان را ایجاد کرده‌اند و در تمام این موارد نیز بدون استثنا دولتها در تبلیغات بسیار وسیع و گسترده خود آن قراردادها و برنامه‌ها را فتح الفتوح، پیروزی تاریخی، پایان ظلم‌ها و شروع فصل جدید در تاریخ کشور نامیده، مردم را به جشن و پایکوبی دعوت کرده‌اند.
جشن‌های پیروزی همیشه توأم بوده با توقیف، بازداشت، تهدید و تخریب منتقدان. اگر چه با انقلاب اسلامی و مردمی شدن حکومت این فرهنگ تا حد زیادی از صحنه خارج شد، ولی از آنجا که دولتها هنگام عقد قراردادهای مهم خارجی اهداف پنهانی دارند که صلاح نمی دانند کسی از آن آگاه شود، بازهم با شدت و ضعف‌هایی شاهد همان روش گذشته بوده‌ایم.
از آنجا که دولت یازدهم با شعار اعتدال از مردم رای گرفت و از ابتدا با صراحت گفت پناه می‌برم به خدا از اینکه بخواهم دهان منتقد را ببندم، با مروری بر عملکرد دو ساله می توان دولت محترم را متوجه نقاط ضعف خود نمود تا ان‌شاءالله در دو سال باقی مانده از عمر دولت این نقاط ضعف اصلاح و تبدیل به نقاط قوت شود.
با وجود آنکه رئیس جمهور محترم و تیم مذاکره‌کننده افرادی متدین، شجاع، امین و وفادار هستند اما قانون اساسی به دستگاه‌های نظارتی و رسانه‌ها و مردم ماموریت داده که مراقب آنها باشند. انسانها در معرض خطا و لغزش هستند. آقای صادق خرازی روز یک‌شنبه هفته گذشته اعلام کرد که شخصیت‌هایی در دوره اصلاحات مخفیانه با مقامات بلندپایه آمریکا و اروپا ارتباط داشته و از ایران به آنها گرا می‌دادند. بدون تهمت زدن باید مراقب مسئولان کشور باشیم. عملکرد آنان به ویژه در آزادی منتقدین را زیر نظر داشته باشیم.
از آنجا که موضوع هسته‌ای از هنگام تبلیغات ریاست جمهوری، اصلی‌ترین موضوع مورد توجه دولت بوده است، با بررسی رفتار دولت در مراحل مختلف مذاکرات هسته‌ای می توان تصویر روشنی از کارنامه دولت مشاهده نمود.
1- وقتی اولین گفتگوها شروع شد و انتقادهایی از سوی منتقدین مطرح شد مشاور محترم رئیس جمهور فرمودند لبوفروشها و راننده تاکسی‌ها نباید در این مسئله اظهارنظر کنند. این سخن یادآور سخن ناصرالدین‌شاه بود که گفت: "رعیت نباید فضولی کند."
2- اولین نشریه منتقد در سال 92 بعد از انتقاد کردن به دولت توقیف شد و وزیر ارشاد در مصاحبه خود کلمات بسیار توهین‌آمیزی در مورد آن نشریه به کار برد.
3- وزیر امور خارجه به طور صریح و مکرر فرمودند مذاکرات محرمانه است و من معذور هستم از این که آن را برای مردم بازگو کنم. در حالی‌که وزیر خارجه آمریکا در تمامی موارد بلافاصله محتوای مذاکرات را به صورت فکت شیت منتشر می‌کرد و در مصاحبه‌ها نیز جزئیات آن را بیان می‌نمود. خانم شرمن هم رسما می‌گفت: من ماموریت دارم بعد از هر مذاکره به اسرائیل بروم و جزئیات مذاکره را به آنها گزارش دهم. پس در این میان فقط مردم ایران نامحرم محسوب می‌شدند و نباید از محتوای مذاکرات مطلع شوند. همه به یاد دارند که در مورد توافق لوزان ابتدا یک فکت شیت غیر رسمی از طرف وزارت خارجه منتشر شد و بعد تکذیب شد. بعد گفتند صلاح نیست فکت شیت بدهیم. بعد گفتند صحبت‌های شفاهی ما فکت شیت بوده و آخر آقای رئیس جمهور گفتند ما همان ابتدا فکت شیت دادیم. در این میان مردم متحیرند که آیا دانستن حق آنها هست یا نیست!
4- یکی از نشریات منتقد دولت که به ویژه در مورد مذاکرات هسته‌ای انتقادات خود از عملکرد دولت را منتشر می کرد تا کنون سه بار توقیف شده و در دو مرتبه اول دادگاه این نشریه را تبرئه کرده و اکنون که برای سومین بار توقیف شده وزیر محترم ارشاد تهدید کرده‌اند که در صورتی که این نشریه به انتقاد از دولت ادامه دهد مجوز آن را لغو خواهند کرد. در این مدت برخی رسانه‌های معتبر و معروف دیگر را نیز با اخطارهای قانونی تهدید کرده‌اند که نباید از دولت انتقاد کنند. آقای رئیس جمهور هم در سخنرانی مهم خود لحظاتی بعد از توافق وین خطاب به منتقدین ستاره‌دار با لحن تهدیدآمیزی گفتند من اجازه نمی دهم.
5- دولتمردان محترم اعم از رئیس جمهور محترم و سخنگوی دولت و وزیر امور خارجه و معاونان ایشان و معاون اول همه به طور مشروح و مکرر راجع به توافقنامه‌ها و مذاکرات سخنرانی می‌کنند و آن را بزرگ‌ترین پیروزی تاریخ می‌نامند و گمان می‌کنند اطلاع رسانی و دسترسی آزاد به اطلاعات و آزادی بیان همین سخنرانی‌های آنها و طرفداری آنها است. در حالی که این سخنرانی‌ها که فقط ابعاد مثبت توافقنامه را آن هم توأم با برخی رویاها و آرزوهای مسئولین و همراه با اغراق و بزرگنمایی و مخلوط با احساسات و هیجانات مطرح می‌کند، اصلا اطلاع رسانی محسوب نمی‌شود. اینها در تقسیم‌بندی‌های علم ارتباطات نوعی پروپاگاندا است که هدف آن بالا بردن اطلاعات مردم نیست بلکه ایجاد یک نوع احساس خاص در افکار عمومی است.
اطلاع‌رسانی یعنی همانگونه که موافقین توافقنامه اجازه دارند ابعاد مثبت را بازگو کنند، منتقدین هم اجازه داشته باشند ابعاد منفی را بازگو کنند تا مردم با کنار هم قرار دادن این گفتگوها واقعیت را دریابند. قراردادهای بزرگ همه بدون استثنا یک نیمه روشن و یک نیمه تاریک دارند. در نیمه روشن نیز بعضی مفاهیم با واژه‌های چند منظوره و قابل تفسیر و مبهم بیان می‌شود که بعداً در اجرا زمینه کلاه‌برداری طرف مقابل را فراهم می‌سازد. قرارداد بسیار مهم ایران با 28 شرکت نفتی بزرگ خارجی که در زمان شاه در سال 1352 بسته شد و سرنوشت نفت ایران را برای بیست سال در اختیار بیگانه قرار داد، نمونه بسیار عبرت‌آموزی است.
6- دولت محترم با وجود آنکه از روز اول اعلان کرده است زنده باد مخالف من اما در عمل طی این دو سال توپخانه تبلیغاتی خود را برای منکوب کردن و از صحنه خارج کردن منتقدین به صورت فعال به کار گرفته و آتش بسیار سنگینی را بر سر آنها ریخته است. تحقیرها، توهین‌ها و تخریب‌هایی که صورت گرفته حتی برای برخی از کارشناسان طرفدار دولت نیز تعجب‌آور بوده است. به کار بردن کلماتی مثل بی‌سواد، لبوفروش، بی‌شناسنامه، کاسب تحریم، همسو با اسرائیل، مخالف مذاکره، مخالف توافق، عقده‌ای، مخالف رونق اقتصادی، حسود، ناامیدکننده ملت، بیکار و اهل جهنم از سوی بالاترین مقامات دولت نشان دهنده بی‌طاقتی دولت در برابر انتقاد و در برابر اطلاع‌رسانی منتقدین بوده است.
حقیقتاً باید همه به این سئوال فکر کنند که اگر توافقنامه خوب و مفید و ارزشمند است و نیمه تاریکی ندارد که به زیان ایران باشد چرا دولت با این شدت منتقدان را می‌نوازد که حتی آقای علی مطهری هم بگوید روش دولت قبلی در برخورد با منتقدان بهتر از این دولت بود. مگر در نیمه تاریک این توافقنامه چه اسراری هست که اینگونه هراسناک باید آن را پنهان نمود. چرا هم‌زمان با بستن دهان منتقدان به بی‌بی‌سی مجوز داده می‌شود راجع به توافق هسته‌ای در ایران گزارش تهیه و تمام قد از آن حمایت کند و مجری بی‌بی‌سی با لباس بنفش از توافقنامه دفاع نماید.
7- شعارهای بسیار زیبای جریان آزاد اطلاعات و دانستن حق مردم است و حمایت از رسانه‌ها و خبرنگارانی که معمولا در موقع انتخابات یا در روز خبرنگار بسیار تکرار می شود درعمل صورت دیگری دارد.
دولت در هیچ یک از مراحل مذاکره از ابتدا تاکنون گزارش مکتوب و معتبر به ملت ارائه نداده و همواره به سخنرانی یک طرفه اکتفا شده است. در هیچ مرحله از مذاکرات فکت‌شیت رسمی منتشر نشده و از همه اینها مهمتر و هشداردهنده‌تر این است که در مورد توافقنامه وین که توافق نهایی است و یک پیروزی تاریخی و یک فتح بین‌المللی و یک سرفصل جدید در تاریخ معاصر نامیده شد و بعدا این توافقنامه مبنای قطعنامه شورای امنیت قرار گرفت، هنوز به فارسی ترجمه رسمی نشده و در اختیار مردم قرار نگرفته است. توافقنامه‌های بین‌المللی که بین چند کشور امضا می‌شود طبق قوانین بین‌المللی باید هم‌زمان به زبان هر دو طرف ترجمه و ترجمه‌ها به متن اصلی پیوست شده و همه آنها به امضا دو طرف برسد تا در آینده لغات چند معنا و جمله‌های مبهم و قابل تفسیر باعث سوء استفاده نشود. کوتاهی بزرگ وزارت خارجه در انجام این امر باید مورد بررسی دستگاه‌های نظارتی کشور قرار گیرد. وزیر خارجه به خوبی می‌داند که متن طولانی و تخصصی و فنی حقوقی که مملو از واژه‌های تخصصی و مبهم و چند پهلو و قابل تفسیر است برای خیلی‌ها قابل فهم نیست پس چرا از ارائه ترجمه رسمی آن سر باز می‌زند تا منتقدین و کارشناسان امکان و فرصت بررسی و ارزیابی نداشته باشند. تاکنون چهار ترجمه از سوی وزارت خارجه به مجلس ارسال شده که یکی پس از دیگری مورد اعتراض قرار گرفته و تاکنون هیچ کدام امضای وزیر را ندارد. آیا این جریان آزاد اطلاعات است؟ آیا این روش «دانستن حق مردم است» را تأیید می‌کند؟
8- وزیر محترم خارجه در جلسه با نخبگان آب پاکی را روی دست همه ریختند و گفتند من صلاح نمی‌دانم توافقنامه به مجلس رود و مراحل تصویب را بگذراند. بر خلاف معاون حقوقی ریاست جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی و سخنگوی دولت که سعی کرده بودند با ذکر دلایل حقوقی از ورود مجلس به بررسی توافقنامه جلوگیری کنند، آقای وزیر خارجه با ذکر یک دلیل سیاسی اثبات کرد که آن دلایل حقوقی همه بهانه بوده است. او گفت صلاح نیست کشور ایران در دنیا متهم شود به اینکه می‌خواهد توافقنامه را رد کند.
معنای سخن ایشان این است که حتی اگر کنگره آمریکا حق داشته باشد توافقنامه را رد کند یا آن را اصلاح کند و امتیازات جدیدی از ایران بگیرد و حتی اگر این روند، منافع ملی و امنیتی ما را به خطر اندازد، ایران فقط باید سکوت کند. وزیر محترم خارجه می‌گوید حتی برای خنثی کردن توطئه کنگره آمریکا برای رد یا تغییر دادن قرارداد ما نباید اجازه دهیم مجلس وارد بررسی توافقنامه شود و محتوای آن را آشکار کند.
امیدواریم رئیس جمهور محترم به این شیوه نامحرم دانستن مردم و بی‌اطلاع گذاشتن مردم و بی‌مهری به منتقدین را پایان داده و در این دو سال آخر چهره زیباتری از دولت تدبیر و امید ارائه نمایند.
سخن اخیر وزیر محترم ارشاد را باید با آب طلا نوشت و در بالای ساختمان ریاست جمهوری نصب کرد که گفت: "برای مبارزه با هر گونه فساد یک راه وجود دارد و آن جریان آزاد اطلاعات است."/1323/د102/س
منبع: روزنامه رسالت