همایش تخصصی نقد مکتب اصولی شیخ انصاری آغاز شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد، مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی، پیش از ظهر امروز در همایش تخصصی نقد مکتب اصولی شیخ انصاری، که در پژوهشگاه علوم و تحقیقات حوزه علمیه قم برگزار شد، گفت: ولایت مداری منحصر به حوزه سیاست نیست، و یکی از چیزهایی که رهبر معظم انقلاب با جدیت پیگیر هستند تحول در حوزه و در رأس آن روش اجتهاد است.

وی با اشاره به این که فقها در گذشته به خاطر عدم حضور در حکومت، در مسائل کلان فقهی وارد نشده‌اند، افزود: وقتی قرن‌ها جریان سؤالات در حوزه مسائل فردی و شخصی شد واضح است که حوزه فکری فقها فردی می‌شود و به همین خاطر است اکنون کاستی‌های علم اصول برجسته شده است.

مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی، اظهار داشت: کرسی‌های آزاد اندیشی باید از جمع‌های طلبگی آغاز شود و نباید منتظر ماند که مسؤولان اقدام کنند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در این همایش اندیشه‌هایی که محصول پانزده سال کار علمی یک مجموعه است ارائه می‌شود و این همایش‌ها آزمون آزاد اندیشی و سعه صدر حوزه است و جوانان باید باور داشته باشند که می‌شود برخی نظریات اصولی و فقهی را می‌شود به صورت علمی نقد کرد.

وی در آغاز بحث اصلی همایش، شیخ انصاری را در علم اصول صاحب مکتب دانست و اظهار داشت: مکتب به این معنا است که در یک علم مجموعه ای از مسائل نو و جدید را مطرح کنیم و برای حل آن روش‌های جدید ارائه کنیم و اهداف آن علم را گسترش و یا تغییر دهیم و این موارد که در کنار هم قرار بگیرد یک تحول بنیادین در آن علم صورت می‌گیرد که به آن مکتب جدید می‌گویند.

حجت الاسلام اکبرنژاد بحث قطع را در اصول از ابداعات شیخ انصاری دانست و خاطرنشان کرد: شیخ اولین کسی است که وقتی وارد اصول می‌شود از حالات مکلف بحث می‌کند و در واقع از حالات معرفتی مکلف« یقین، ظن و شک» را مورد بررسی قرار می‌دهد و این باعث شده اصول شیخ منظم ‌تر باشد.

شیخ انصاری فیلسوف فقه است
وی در نقد مکتب شیخ انصاری، او را فیلسوف فقه دانست و اظهار داشت: شیخ انصاری با مشرب فلسفی وارد اصول شده است و نوع تحلیل ایشان از آیات و روایات مانند یک فیلسوف است و برای مثال یک موضوع را در چندین احتمال منحصر می‌کند و بدون توجه به قرائن و مقتضیات آن دلیل با رد کردن احتمالات به یک گذاره می‌رسد و این یک نگاه فلسفی است.

محقق و پژوهشگر حوزه علمیه تصریح کرد: متون از جنس بناهای عقلایی هستند قوائد ریاضی و فلسفی و خداوند هم می‌فرماید ما انبیا را به زبان قومشان فرستادیم و اگر این گونه نبود مردم دین را نمی‌فهمیدند.

وی افزود: علامه وحید بهبهانی این روش را خطری بزرگ برای اجتهاد می دانست و آن را سبب تخریب فقه عنوان کرده است؛ زیرا قواعد فلسفی استثناپذیر نیستند و به صورت جزمی هستند در حالی که فقه این گونه نیست و قیدهای فراوانی دارد ولی با روش شیخ انصاری ذهن انسان به تدریج به آن گزاره‌های جزمی عادت می‌کند و به عنوان اصول جزمی به آن نگاه می‌کند در حالی که فقیه باید با توجه به قرائن حکم بدهد.

حجت الاسلام اکبرنژاد خاطرنشان کرد: متون، قواعد توقیفی نیستند و باید بنا بر اقتضائات و شرایط تفسیر شوند برای مثال قاعده‌ای استنباط کرده‌اند که وصف مفهوم ندارد و با همین قاعده دلالت آیه نبأ را مخدوش می‌دانند و حال این که آیه در مقام تذکر است نه تأسیس و با این قرینه مفهوم ان ثابت می‌شود.

وی بررسی احتمالات زیاد پیرامون موضوع را از دیگر اشکالات نگاه فلسفی به فقه دانست و گفت: دلیل شیخ انصاری از بیان احتمالات فوت قرائن است ولی با این حال هم نیاز نیست به مسائل فقهی مانند یک ریاضیدان برخورد کنیم بلکه این احتمالات مارا از فهم موضوع دور می‌کند و و بهتر است برای فهم مسائل به سیاق توجه شود.

مکتب اصولی شیخ مبالغه در نقل قول است
مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی با بیان این که کمک گرفتن از اندیشه دیگران ضرورت رشد علم است، اظهار داشت: بحث بر سر اندازه این بررسی‌ها است زیرا زیاده روی در نقل قول سبب تزلزل در رأی می‌شود و گاهی موجب مخفی شدن حق و وسواس فکری می‌شود.

وی اجتهاد احتیاطی را نتیجه مبالغه در نقل قول عنوان کرد و افزود: احتیاط باید عِدل اجتهاد باشد و نباید نتیجه اجتهاد به احتیاط منجر شود که متأسفانه مجتهدان بعد از شیخ انصاری و شاگردان ایشان به اجتهاد احتیاطی دچار شده‌اند و می‌بینیم امام خمینی(ره) که در بحث حکومت بسیار قوی است در تحریر الوسیله احتیاطی می‌شود.

توسعه مکتب اصولی شیخ انصاری در مباحث زائد
حجت الاسلام اکبرنژاد اشکال سوم مکتب اصولی شیخ انصاری را توسعه بیش از حد مباحث زائد دانست و گفت: مباحثی که قبل از شیخ در یک یا دو صفحه بحث می‌شد شیخ آنها را بی جهت گسترش داده است برای مثال در مطارح الانظار مقدمه واجب را 300 صفحه، اجتماع امر و نهی را در 134 صفحه استصحاب را در 500 صفحه بحث کرده است که دیگر فقها در دو تا سه صفحه مطرح می‌کردند.

وی در ادامه تصریح کرد: این یکی از اشتباهات فاحش شیخ انصاری است زیرا ملاک در زائد بودن برخی مسائل این است که در تعریف آن علم آمده باشد و تعریف علم اصول هم این است که علم اصول علمی است که در آن از حکم شرعی استنباط شود اما برخی مسائل هیچ دخالتی در استنباط حکم شرعی ندارد.

استاد حوزه علمیه با بیان این که بسیاری از علمای اصولی مانند میرزای قمی و علامه نراقی و امام خمینی(ره) اذعان به زائد بودن برخی مسائل دارند، افزود: سؤال و تقسیم به نفسه قداست ندارند و سبب رشد علم نمی‌شوند بلکه سؤال غلط و تقسیم بی‌فایده نه تنها عمق دادن به علم نیست بلکه سبب منحرف کردن علم می‌شود و به سلامت ذهنی طلاب صدمه می‌زند.

گفتنی است، در پایان روز نخست این نشست که دوشنبه و سه‌شنبه ششم و هفتم مهر نیز ادامه خواهد داشت، حجت‌الاسلام اکبرنژاد به سؤالات شرکت کنندگان پاسخ داد./843/پ201/ی