مطالعه نزول تدریجی قرآن کریم بهترین منبع برای ایجاد مهندسی فرهنگی در جامعه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور، استاد حوزه و دانشگاه در نشست علمی «مهندسی آیات در پژوهش‌های حدیثی؛ چرایی و چگونگی» که در پژوهشگاه حدیث واقع در خیابان صفاشهر برگزار شد با اشاره به مهندسی فرهنگی، بیان داشت: در مفهوم عام منظور از مهندسی قرار دادن قطعات مناسب در کنار یکدیگر و ایجاد یک قطعه جدید است.

وی ادامه داد: در حوزه فرهنگ نیز بحث مهندسی فرهنگ مطرح شده است؛ فرهنگ عبارت است از مجموعه باورها و رفتارهای نهادینه شده و ماندگار و مهندسی فرهنگ نیز شناسایی میزان سهم هر یک از مجموعه عناصر تشکیل دهنده فرهنگ در ایجاد فرهنگ است؛ سهم است که مهندسی فرهنگ را توضیح می دهد، یعنی توضیح می‌دهد خداوند تا چه میزان از هر عنصر فرهنگی، برای مهندسی فرهنگ استفاده کرده است.

این مفسر قرآن با بیان این‌که شناسایی میزان سهم هر عنصر فرهنگی در ایجاد فرهنگ بسیار مهم است، گفت: در صورت شناسایی میزان سهم هر عنصر می‌توان مدل‌های آموزش و پرورش، فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی و مجموعه سخنرانی‌ها را مورد ارزیابی قرار داد که تا چه اندازه موفق بوده اند.

وی خاطرنشان کرد: برای نهادینه کردن امری در جامعه یا در شخصیت یک فرد و خارج کردن رقیب آن امر باید فرآیندهایی را مورد مطالعه قرار داد به عنوان مثال آیا در آغاز باید با مفهوم رقیب مبارزه کرد یا این‌که مفهوم مورد نظر را پیاده‌سازی کرد، همچنین هرکدام از عناصر فرهنگی در چه زمانی بیان شوند یا این که چگونه در جامعه نهادینه سازی شوند که مهندسی فرهنگی این امور را مورد بررسی قرار می هد.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: تاکنون روایات و آیات قرآن کریم از جهت مهندسی فرهنگی مورد توجه قرار نگرفته اند بلکه بیشتر مطالعاتی که در قرن ها صورت گرفته اند مربوط به حوزه محتوا هستند یعنی به عنوان مثال قصد آنها از بیان مسأله امربه معروف شناسایی فواید یا نسبت آن با قیام امام حسین(ع) بوده است.

وی با تأکید بر این که باید در منابع بازبینی صورت گیرد، گفت: به دلیل ارزش و جایگاه قرآن کریم این بازبینی از قرآن کریم آغاز شود زیرا نزول آن تدریجی است و خداوند در زمینه این نزول فایده هایی را بیان کرده است؛ خداوند در قرآن کریم بیان می کند آیات را تدریجی نازل کردم تا مردم سخن خود را بگویند و من پرده را از روی آن سخن کنار کشم و انگیزه آنها را آشکار سازم.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: بهترین منبع برای ایجاد مهندسی فرهنگی مطالعه در نزول تدریجی قرآن کریم است؛ پیامبر اکرم(ص) از جهت قرائت قرآن کریم همان گونه که نازل شده برای مردم نیز بیان کرده است و از طرفی ایجاد تغییر در مردم به وسیله این آیات صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: پامبر اکرم(ص) با وارد کردن مفاهیمی به صورت تدریجی افراد جامعه را وادار به واکنش می کرد و پس از آن سوره یا آیه بعدی نازل می‌شد که واکنش های گذشته را مدیریت می کرد؛ کنش و واکنش همیشه در قرآن صورت گرفته است که سبب ظهور یک گروه مؤمن شد، این گروه بسیار مورد آزار و اذیت قرار گرفت که مسأله مقاومت در مقابل تهاجم در این دوره مورد توجه قرار گرفت.

مفسر قرآن کریم افزود: پس از آن دوره هنگامی که آن گروه مؤمن قدرتمند می شود احکام دیگری مانند طلاق، زکات و قصاص و در نهایت امامت به صورت تدریجی بیان می شوند؛ در قرآن کریم مهندسی فرهنگی چهار مرحله ای بسیار دقیقی صورت گرفته است به عنوان مثال در مسأله عفاف و حجاب خداوند شش مرحله را بیان کرده است تا جامعه ای عفیف ایجاد شود./1324/202/ب2