بی‌اطلاعی جامعه از خدمات علما و طلاب نتیجه اهمال مسؤولان اطلاع‌رسانی حوزه

اشاره: کسب و نشر اطلاعات در آغاز قرن بیست و یکم و هزاره سوم از چنان اهمیتی برخوردار شده که کمتر کسی برای تحمیل نظر خود به شیوه های جنگ های کلاسیک، سرکوب و انواع و اقسام شگردهای برخورد بدنی فکر می کند. در این میان دستیابی به اطلاعات، پردازش و انتشار آن جایگزین شیوه هایی شده که ممکن است علاوه بر کاهش هزینه های سرسام آور، از بروز حوادث زیان بار و پر هزینه جلوگیری کند. در شرایط کنونی صاحبان قدرت از طریق رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب در کنار رسانه های چند منظوره تلاش می کنند با دریافت اطلاعات، تجزیه و تحلیل آن و بسته بندی و انتشار مجدد آن به گونه ای عمل کنند که در نهایت بتوانند با تسخیر ذهن و فکر مخاطب، اورا به ورطه ای بکشانند که تأمین کننده منافع و اهداف رسانه و در نهایت صاحبان قدرت رسانه ای شوند.

باید بدانیم که رسانه در خط مقدم جبهه فرهنگی انقلاب از اهمیت بالایی برخوردار است و از آنجا که کشورهای غربی از جنگ های سخت در مقابل کشور ایران مأیوس شده اند، سعی می کنند به وسیله رسانه و با القای تفکرات نادرست خود، بر ذهن مخاطبان ایرانی نفوذ کرده و فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی را دچار انحطاط کنند، متأسفانه برخی از حوزویان  اهمیت این مسأله را درک نکرده و با وجود فعالیت های فراوان و ارزشمند تبلیغی، علمی، فرهنگی و پژوهشی حوزه علمیه، تبلیغ ها و خبرپراکنی های نادرست رسانه های منفی، باورهای غلطی نسبت به حوزه و روحانیت به وجود آورده است.

در تبیین این موارد، خبرنگار خبرگزاری رسا، گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین ابوالفضل ساجدی، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) و سردبیر نشریه ترویجی ـ علمی معرفت، ترتیب داده است که در ذیل به خوانندگان محترم تقدیم می شود.

رساـ وضعیت اطلاع رسانی اخبار حوزی را در رسانه های کشور چگونه ارزیابی می کنید؟

در دنیایی که رسانه نقش بسیار مهمی در فرهنگ سازی و جهت دهی جامعه ایفا می کند و جهان به وسیله رسانه در حال تغییر و تحول است، میزان تأثیرگذاری در جامعه وابسته به میزان حضور رسانه شده، در چنین جهانی متأسفانه حوزه های علمیه حتی در رسانه های خودشان هم حضور بسیار کمرنگ، کم اثر و بی‌رمقی دارند.

وضعیت اطلاع رسانی اخبار حوزه‌ها در رسانه وضعیت مطلوبی نیست، حوزه در دوران حاضر رسالت بزرگ فرهنگ سازی دینی را برعهده دارد، و این حوزه با چنین رسالت های بزرگی مورد غفلت و بی مهری بسیاری از رسانه ها قرار گرفته است.

برخی از این رسانه ها با مغالطات ژورنالیستی با اخبار مربوط به حوزویان برخورد و تصویر کاریکاتوری از حوزه و حوزویان عرضه می کنند، اخبار مثبت کمتر منعکس می شود و تبلیغات خبری منفی پررنگ تر هستند.

متأسفانه در رقابتی که میان رسانه های مثبت و منفی در نشان دادن حوزه و روحانیت وجود دارد، برگ برنده با رسانه های منفی است و نه تنها حوزه به طور ویژه و روحانیت به طور خاص در کشور صحیح معرفی نمی شوند بلکه بسیاری از فعالیت های داخلی و مثبت، بین این رسانه ها خنثی می شود، حتی در بعضی از این مواقع رسانه های منفی که نمی خواهند تصویر مثبتی از حوزه ارائه دهند موفق تر هستند،  این امر ثمراتی را به دنبال داشته که در بخش بعدی به آن اشاره خواهم کرد.

ما در جهان اطلاعات زندگی و بر همین اساس تنفس می کنیم، هرکس در جهان نتواند بار خودش را درست به منزل برساند و فضا را فضای مطلوب و مناسب خود کند، باید آلودگی سایر رسانه ها را در اطراف خودش مشاهده و در آن فضای آلوده تنفس کند.

رساـ به نظر شما ثمرات آگاهی درست و نادرست جامعه از فعالیت های حوزه های علمیه و علمای دین چه چیزهایی است؟

اگر بخواهیم حوزه را کارآمد و جامعه را در این عرصه به حوزه متصل کنیم تا از این کارآمدی بهره برداری شود، گام بسیار مهم آن اطلاع رسانی شایسته است و در سایه این اطلاع رسانی شایسته می توانیم دید مردم نسبت به حوزه و فعالیت های آنها را تغییر داده و جهت دهی کنیم.

متأسفانه در حال حاضر عده ای هنوز تصورات قدیمی و غلطی را نسبت به حوزه و  دارند و کار اکثر آنها را فقط برگزاری جلسات عقد، فاتحه خوانی و روضه خوانی در ایام مختلف می دانند، به هیچ وجه نقش و جایگاه روحانیت را درک نمی کنند، حتی ضرورت کار آنهارا هم نفی می کنند و می گویند اینها عده ای کم سواد،تنبل و مفت خور هستند، این به دلیل آن است که رسانه نقش خود را به درستی ایفا نکرده است.

درحال حاضر اگر خطایی توسط کمتر از یک درصد به ظاهر حوزوی در فساد اقتصادی و اجتماعی صورت بگیرد آن فساد برجسته می شود و نقش مثبت و فداکاری بیش از 99 درصد از روحانیت مورد غفلت و فراموشی قرار می گیرد، چه بسیارند حوزویان پاکدست و دلی که از قبلٍ طلوع خورشید و ساعات ابتدایی روز تا آخر شب مخلصانه و با قناعت به فعالیت های غلمی، فرهنگی و اجتماعی مشغولند و اینها مورد توجه نیستند.

از طرف دیگر جامعه ما ضرورت کار پزشک و مهندس امور مادی را درک می کند اما ضرورت کار پزشک و مهندس امور معنوی، تربیتی و اخلاقی را درک نمی کند و به راحتی هم قابل درک نیست.

یکی از ثمرات مهم اطلاع رسانی صحیح اخبار حوزوی این است که ثمرات منفی کنار برود،دید غلط تغییر پیدا کند و ضرورت پزشکی فرهنگی، معنوی و ضرورت مهندس اخلاقی تربیتی آشکار و برجسته شود.

القای باورهای غلط برخی از رسانه ها نسبت به حوزویان، سبب دین گریزی بسیاری از جوانان شده است

بعداز انقلاب اسلامی تحولات بسیار گسترده ای در حوزه ایجاد شده است که وضعیت رشد و تولید علوم کنونی در حوزه با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست، همچنین مقالات و آثار علمی که در حوزه های علمیه تولید شده است چنان رشد و نموی پیدا کرده که اگر رسانه ها به خوبی به آن نپردازند به حوزه علمیه ستم کرده؛ وقتی مردم تاریخ اسلام و ایران را در آینده ورق بزنند و  تحولات قبل و بعد از انقلاب حوزویان را مقایسه کنند، این رشد حوزه های علمیه و حوزویان مشخص خواهد شد.

در حالی نقش درست روحانیان و حوزه درست ارائه نشده است که وضعیت تولید علوم مبنایی و کاربردی،  علوم اجتماعی و انسانی و همچنین رشد توانایی نگارشی و تبلیغی حوزویان  بسیار تغییر کرده است، مردم نه تنها از این تغییرات خبر ندارند بلکه باورهای بسیار غلطی نسبت به حوزویان پیدا کرده اند که این تصورات نادرست سبب دین گریزی بسیاری از جوانان ما شده و تبلیغات منفی روی آنها اثر گذاشته است.

یکی از آثار اطلاع رسانی مثبت جلوگیری از این خطرات است و این سبب رشد دین در جامعه خواهد شد، از طرف دیگر حوزویان پزشکان روحی هستند که اگر درست شناسانده نشوند و در جامعه حضور جدی نداشته باشند ما شاهد آسیب های بزرگ فرهنگی خواهیم بود.

پیوند جامعه و روحانیت سبب کاهش آسیب های اجتماعی است که رسانه برای ایجاد این پیوند نقش مؤثری دارد

اگر روحانیان در عرصه خانواده حضور جدی داشته باشند و مثل پزشک خانواده، روحانی خانواده وجود می داشت بسیاری از مشکلات فرهنگی را مشاهده نمی کردیم،  ایجاد پیوند میان روحانیت و خانواده ها سبب کاهش بسیاری از آسیب های اجتماعی، فرهنگی و ترویج دین خواهد شد که رسانه ها می توانند در ایجاد این پیوند نقش مؤثری را ایفا کنند.

از جمله ثمرات دیگر اطلاع رسانی شایسته می توان به وارد شدن مغزها و استعدادهای بیشتر و نیروهای قوی تر به حوزه و بالا رفتن سطح کارآمدی آن اشاره کرد.

بنابراین در صورت فعالیت صحیح رسانه ای حوزه علمیه، می توانیم شاهد ارتقای سطح فرهنگی، تربیتی و سیاسی جامعه باشیم.

به طور کلی حفظ انقلاب و اسلام در گرو رشد فعالیت های حوزویان در جامعه است و رشد فعالیت های حوزویان در گرو فعالیت شایسته رسانه های داخلی و خارجی نسبت به حوزه های علمیه است.

رساـ توصیه شما به خبرنگاران حوزوی و اصحاب رسانه حوزه و در کنار آن به حوزویان برای رفع بی مهری ها نسبت به رسانه چیست؟

باید از طرفی حوزویان به جایگاه رسانه توجه کنند، جهان شناسی و زمان شناسی اقتضا می کند که به رسانه اهمیت ویژه ای داده شود و همکاری لازم با رسانه ها صورت گیرد، در غیر اینصورت حوزه با قرار دادن سدی در مسیر فعالیت های خود، آنهارا متوقف خواهد کرد.

حوزه علمیه برای فعالیت های رسانه های حوزوی بسترهای لازم را فراهم کند

اگر حوزه بخواهد رسالت خودش را به سرانجام برساند باید بستر رشد رسانه های حوزوی را فراهم و برای فعالیت آنها یک جایگاه ویژه ای باز کند و نگاه علمی به رسانه داشته باشد، حوزه علمیه و حوزویان باید برای این نگاه علمی بسترهای علمی و مراتب تخصصی را اختصاص دهند تا هم نیروهای شایسته ای تربیت شوند و هم اهمیت رسانه برای حوزه های علمیه بیش از گذشته برجسته شود.

رسالت رسانه ها و خبرنگاران حوزوی  

رسانه ها و خبرنگاران حوزوی باید در مقام ارائه تصویر همه جانبه از مجموع حوزه و جامعه نقش خود را به خوبی ایفا کنند و در زمینه ایجاد پیوند میان روحانیت و خانواده ها به ویژه جوانان انجام فعالیت داشته باشند، همچنین در مسیر رفع سوء فهم هایی که برای مردم نسبت به روحانیت پدید آمده است گام بردارند و فعالیت های گسترده حوزه در مسیر تعالی های فرهنگی، سیاسی علمی و اجتماعی که بعداز انقلاب در داخل و خارج حوزه صورت گرفته است را به خوبی برجسته سازی کنند.

یکی دیگر از رسالت های مهم رسانه های حوزوی رسد کردن و خنثی نمودن فعالیت ها و گام های تدریجی دشمنان داخلی و خارجی حوزه است که در صددند حوزه را از ریل اصلی این انقلاب خارج کنند، این امر می تواند از خطراتی که حوزه را تهدید می کند پیشگیری و دغدغه رهبری را نسبت به انقلابی ماندن حوزه برطرف سازد.

پیگیری دقیق دغدغه های مراجع و رهبر معظم انقلاب نسبت به حوزه های علمیه و ایجاد رابطه دقیق آنها با جامعه،  همچنین برجسته سازی موانع حوزه برای تأثیرگذاری بهتر بر جامعه از رسالت های دیگر رسانه های حوزوی به شمار می رود.

رساـ نقاط ضعف و قدرت نشریات حوزوی را بیان بفرمایید.

 همانطور که دانشگاه هنگامی مفید خواهد بود که با صنعت تعامل خوبی داشته باشد، حوزه هم وقتی مفید خواهد بود که با جامعه به نحو عینی و عملی به گونه ای پیوند پیدا کند که حضور عینی و عملی در صحنه زندگی مردم داشته باشد، رسانه در ایجاد این پیوند نقش مؤثری دارد.

رسانه های حوزوی باید به خوبی ویژگی های حوزویان را بشناسند و یکی از نقاط  ضعف این رسانه ها عدم شناخت ویژگی های حوزویان است.

حوزویان نسبت به سایراقشار جامعه ویژگی های خاصی دارند و لازم است برای رسانه های حوزوی جامعه شناسی حوزوی تبیین شود و آنها براساس همین جامعه شناسی فعالیت کنند.

یک سری از حوزویان به دلیل تقوا و خلوصی که دارند فعالیت های خودشان را نشان نمی دهند و ترجیح می دهند در یک روستایی فعالیت کنند اما استعدادها و حرکت هایشان برای عموم مطرح نشود، همیشه ناشناخته باقی می مانند و این امر سبب عدم استفاده صحیح از آنها می شود این مثل بودن پزشک در کنار بیماری است که جان می دهد ولی کمکی به او نمی کند، ناشناخته بودن باعث عدم بهره وری مردم و نداشتن برداشت درست جامعه از روحانیت می شود.

باوجود  فعالیت های مثبتی که رسانه های حوزوی دارند یکی از نقاط ضعف آنها وجود جامعه شناسی از حوزه و حوزویان است؛ از این رو اگر بخواهیم نگاه های منفی نسبت به روحانیت برداشته شود و از این ابزار به درستی برای رشد جامعه استفاده کنیم رسانه های حوزوی باید در روشهای خودشان تجدید نظر کنند.

رسانه های حوزوی در به روز کردن حوزویان نسبت به جامعه دچار ضعف هستند

رسانه های حوزوی باید در عرصه جامعه هم فعال باشند، رسانه های حوزوی نه تنها باید نسبت به اخبار حوزه نگاه فعال داشته باشند بلکه باید در انعکاس اخبار جامعه نسبت به حوزه هم فعالیت و حوزویان را به روز کنند که به نظر می رسد یکی از ضعف های رسانه های حوزوی این به روز کردن روحانیان است.

از سویی دیگر رسانه های حوزوی باید الگوی عملی برای رسانه های دیگر باشند، اصول اخلاقی را در روش و محتوا بیش از بقیه رعایت کنند و همچنین در به کارگیری گسترده ابزارهای هنری برای فرهنگ سازی اسلامی و درونی سازی ارزش های اخلاقی و عبادی آسیب شناسی فرهنگی انجام دهند و با فضا سازی جلوی برخی از آسیب هارا بگیرند.

رسانه های حوزوی از باب نهی از منکر صحیح با برخی از قبح شکنی های رسانه ملی برخورد کنند

به طور مثال علی رغم فعالیت های خوبی که اخیرا در رسانه ملی انجام گرفته است بعضی از نقاط ضعف فعالیت های مثبت رسانه ملی را خنثی وقلب مؤمنان را مکدر می سازد.

برنامه های مخربی که تأثیر منفی بر جامعه دارند، چرا در رسانه ملی پخش می شوند، بعضی برنامه ها با مخاطب میلیونی که دارند از بانوان دعوت می کنند و با مجری مرد بی قید و بند معاشرت و بگو بخند دارند، اینها سبب ریختن قبح ارتباط دختر و پسر و زیرپا گذاشتن ارزش ها خواهد شد، از بین رفتن ارزش ها هم رشد مفاسد اجتماعی در جامعه را به دنبال خواهد داشت.

وقتی برای زدودن روابط نامشروع راه حل هایی مطرح و برای جلوگیری از این آسیب های فرهنگی گشت های امنیت اخلاقی برپا می شود چه دلیلی دارد که در صدا و سیمای ما این آسیب ها را تبلیغ می کنیم، ما چه سودی از عادی سازی روابط دختر و پسر برده ایم که صدا و سیما همچنان به آن دامن می زند، این ضعف هنر ما نیست که فکر می کنیم فقط در سایه گناه می توانیم مردم را شاد کنیم.

رسانه های حوزوی در این جهت باید فعالیت کنند و اجازه ندهند رسانه ملی برنامه غلطی را تبلیغ کند. رسانه حوزوی اگر از باب امر به معروف و نهی از منکر صحیح گام های جدی بردارد و خودش را به حوزه بشناساند، زمینه مثبتی برای بستر سازی رسانه در حوزه فراهم خواهد شد، لذا یکی از نقاط ضعف دیگر رسانه های حوزوی عدم برخورد صحیح با مفاسد اجتماعی جامعه است و راه حل آن این است که با فضا سازی فرهنگی و پیدا کردن سوژه های مناسب و کارکردن روی آنها عده ای را وادار به جلوگیری و اصلاح  فعالیت های فرهنگی غلط کنند.

رسانه می تواند بسترساز عینیت بخشی به توانایی های حوزه در جامعه باشد و در نقطه مقابل عدم همکاری حوزه و رسانه معادل است با قطع پیوند روحانیت با جامعه و دامن زدن به ایجاد یک تصویر کاریکاتوری از روحانیت که هردوی اینها به ضرر اسلام و انقلاب است.

رسا ـ با تشکر و سپاس از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا گذاشتید./874/گ402/س

خبرنگار: محمدصالح غلامعلی نژاد