نقش اخلاق در فقه و حقوق/ فقه و حقوق تابع اخلاق است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والسلمین سید محمد موسوی بجنوردی در مراسم پاسداشت مقام علمی شهید حاج ناصر قربان نیا که در دانشگاه مفید قم برگزار شد، با موضوع نقش اخلاق در فقه و حقوق به ایراد سخن پرداخت.

پژوهشگر و کارشناس فقه و حقوق با بیان این که مسأله اخلاق بحث مفصلی است که حقوق دانان، فلاسفه و جامعه شناسان به آن پرداخته اند، گفت: فلاسفه حکمت را به عقل نظری و عملی تقسیم می کنند.

وی ادامه داد: آنها معتقدند که عقل نظری از هست و نیست ها بحث می کند و عقل عملی هم درباره باید و نبایدها است که به سه شاخه سیاست مدن، تدبیر منزل و اخلاق تقسیم می شود.

حجت الاسلام والسلمین موسوی بجنوردی بیان داشت: سؤالی که مطرح می شود این است که آیا حقوق تابع اخلاق هست یا هر آن چه که اخلاق آن را نیکو پندارد حقوق هم دنباله رو آن است؟

وی خاطرنشان کرد: کانت می گوید که اصلا حقوق دنباله رو اخلاق نیست و ممکن است مسائلی باشد که ربطی به اخلاق نداشته باشد.

پژوهشگر و کارشناس فقه و حقوق افزود: رسول خدا(ص) به امت خود دستور می دهد که فرزندان تان را لامیة العرب یاد دهید، چرا که مکارم اخلاق را به آن ها آموزش می دهد.

وی تأکید کرد: قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر بحث اخلاق است؛ در واقع این قوانین مدنی از بایدها و نبایدها تشکیل شده است؛ اگر چه هنوز نواقصی در برخی قوانین دیده می شود اما باید توجه داشت که علما و حقوق دانان بزرگی روی این قانون مدنی کار کرده اند.

حجت الاسلام والمسلمین موسوی بجنوردی خاطرنشان کرد: رضا خان با همه چیز مردم سر و کار داشت و کاری با دین و عقیده مردم کرده بود که جامعه ایران، اشغال کشور از سوی متفقین را شیرین تر از پادشاهی رضا خان می دانستند.

وی ادامه داد: احکام اسلام و فقه شیعی مبتنی بر مکارم اخلاق است و اگر جایی حکمی بر خلاف اخلاق بود، با جرأت می گوییم که باید در آن تجدید نظر شود؛ این دین تا قیامت باید برای بشریت جوابگو باشد.

حجت الاسلام والسلمین موسوی بجنوردی اظهار داشت: اخلاق یکی از شاخه های عقل عملی و یکی از بایدها است و تمامی کشورها با مذاهب مختلف باید این را قبول داشته باشند؛ عقل عملی از فطرت انسان نشأت می گیرد؛ دین اسلام نیز بر اساس فطرت است و این انحرافات پدیده های جوامع جدید است.

وی ابراز داشت: بنده این حرف که برخی می گویند که حقوق مساوی اخلاق نیست یا نسبی است را قبول ندارم و در اسلام هم به این گونه نیست؛ هر چیزی که فقیه استنباط می کند مطابق با حکم واقعی و درست نیست.

پژوهشگر و کارشناس فقه و حقوق بیان داشت: اعتقاد شیعه این است که احکام تابع مصالح و مفاسد بوده و اخلاق هم جدای از این ها نیست؛ اخلاق با احکام اسلامی عجین است و بایدها و نبایدهای آن براساس اخلاق تعیین می شود.

وی تأکید کرد: ممکن است که مجتهدی به اشتباه استنباط کند که حکمی مطابق با اخلاق نباشد؛ این را نباید پای دین اسلام گذاشت چرا که مجتهد در استنباطات خود آزاد است و فقها مصوبه نیستند بلکه جزء مخطئه هستند.

حجت الاسلام والسلمین موسوی بجنوردی در پایان به مقام علمی شهید حاج ناصر قربان نیا اشاره کرد و گفت: شهید قربان نیا عملا یک فرد اخلاقی بود و شهادت وی خسارت بزرگی به علم حقوق و دانشمندان این عرصه وارد کرد./840/پ202/ج